همه چیز درباره چرخه آب در طبیعت (تحقیق، نقاشی و کاردستی)

آب موجود در زمین همواره در حرکت است و دائماً حالت‌­های خود را تغییر می­‌دهد. به عبارت دیگر، آب از مایع به بخار و یخ تبدیل شده و این چرخه همواره در حال تکرار است. همچنین باید دانست که چند میلیارد سال است که چرخه آب در جریان است و حیات روی زمین به تداوم آن بستگی دارد. به عبارت دیگر، جهان بدون چرخه آب مکانی مبتذل و گندیده خواهد شد. موضوع چرخه آب یکی از موضوعات کتاب کلاس سوم ابتدایی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

 

چرخه آب به زبان ساده:

۱. نور خورشید باعث تبخیر آب دریا‌ها و آب موجود در برگ گیاهان می‌شود.
۲. این آب به صورت بخار آب به طرف آسمان بالا می‌رود.
۳. بخار آب موجود در آسمان متراکم می‌شود و ابر‌ها شکل می‌گیرند.
۴. ابر‌ها شروع به باریدن می‌کنند.
۵. آب باران بر سطح کوه‌ها، دریا‌ها و زمین می‌بارد
۶. آب از طریق خاک به درون زمین نفوذ می‌کند یا اینکه به صورت روان‌اب یا سیل به جریان می‌افتد.
۷. برخی از آب‌ها دوباره به دریا‌ها برمی‌گردند، برخی وارد سفره‌های آب زیر‌زمینی می‌شوند.
۸. چرخه دوباره با تبخیر مجدد آب ادامه پیدا می‌کند.

توضیح چرخه آب برای کودکان

پرسش اساسی دیگر این است که آب­‌های کره زمین از کجا می­‌آیند؟ باید بگوییم که زمین در ابتدا یک کره گداخته متشکل از ماگما (مواد مذاب و داغ) بود، اما تمام ماگما‌ها در خود حاوی آب بودند. سپس آبی که از ماگما‌ها خارج شد، فرآیند خنک سازی جو زمین را آغاز کرد، و پس از اینکه سرانجام محیط زمین به اندازه کافی خنک شد، آب توانست به شکل مایع در سطح زمین ماندگار شود. فعالیت آتشفشانی، هم در اعصار کهن و هم در عصر حاضر، آب را وارد جو زمین می­‌کند، بنابراین این اتفاقات منجر به افزایش آب سطحی زمین و مقدار آب­‌های زیرزمینی شد.

اکنون یک لیوان آب را برداشته و جرعه‌­ای از آن را بنوشید. آیا می‌­دانید آبی که هم اکنون نوشیدید همان آبی است که ماموت پشمالو، شاه تیانانخامون و انسان­‌های اولیه می­‌نوشیدند؟ زیرا زمین بیش از ۴ میلیارد سال است که آب را به چرخش درآورده است. آب‌­های جهان در قالب چرخه­‌ای همیشگی، که به آن چرخه آب می­‌گویند، در میان دریاچه­‌ها، رودخانه­‌ها، اقیانوس­‌ها، جو زمین و زمین حرکت می­‌کند. همانطوری که آب از میان این سیستم دائمی می­‌گذرد، حالت­‌های مختلفی از قبیل: مایع (آب)، گاز (بخار) و جامد (یخ) به خود می­‌گیرد.

خب، آیا اکنون شما جغرافیدانان جوان آمادگی لازم را برای یادگیری چند واقعیت جدید دارید؟ پس با ما باشید تا به مراحل گوناگون چرخه اعجاب برانگیز آب نگاهی بیاندازیم.

تبخیر

انرژی خورشید، سطح زمین را گرم کرده و موجب افزایش دمای آب رودخانه‌­ها، دریاچه­‌ها و اقیانوس­‌ها می‌­شود. با افزایش دما مقداری از آب‌­های زمین تبخیر شده و به شکل بخار آب (نوعی ماده گاز) به هوا وارد می­‌شوند. گیاهان و درختان نیز از طریق برگ‌­های خود مقداری از آب خود را به جو زمین وارد می­‌کنند. این فرآیند را “تعریق” می­‌نامیم.

میعان

وقتی بخار آب به بلندی‌­های آسمان می­‌رسد، دمای بالای خود را از دست می­‌دهد، پس دوباره به مایع تبدیل شده و پس از فشرده شدن به ابر و مه تبدیل می‌شود. این فرآیند را “میعان” نامیده‌­ایم.

بارش

وقتی آب بسیار فراوانی متراکم می‌­شود، حجم و وزن قطرات آب موجود در ابر‌ها به حدی افزایش م‌ی­یابد که هوا قادر به نگهداشتن آن‌ها نیست. پس در جریان فرآیندی به نام “بارش”، به شکل باران، برف و تگرگ دوباره به زمین بازمی‌­گردند.

ذخیره

سپس آب‌­های حاصل از بارندگی، در بدنه­‌های آب (از قبیل: رودخانه­‌ها، دریاچه­‌ها و اقیانوس‌­ها) “ذخیره” می‌­شوند. یعنی مکان­‌هایی که سرانجام مقدمات تبخیر مجدد آن را مهیا کرده و تکرار تمام مراحل چرخه را دوباره شروع می­‌کنند. در ادامه به توضیح چگونگی ذخیره آب، که به مکان بارش آن بستگی دارد، می‌­پردازیم:

• مقداری از آب حاصل از بارندگی‌­ها به طور مستقیم در دریاچه­‌ها، رودخانه‌­ها و دریا‌ها ذخیره می­‌شود و از همانجا دوباره تبخیر شده و تمام چرخه از سر گرفته می­‌شود.
• اگر آب بارندگی­‌ها بر روی گیاهان فرود آید، ممکن است از طریق برگ­‌ها دوباره تبخیر شده و یا به زمین فرو ریزد؛ و پس از آن، شاید مقداری از این آب توسط ریشه گیاهان جذب شود.
• در اقلیم­‌های سرد ممکن است آب بارندگی­‌ها به شکل برف، یخ یا یخچال طبیعی بر روی زمین ذخیره شود. اگر دما افزایش یابد، یخ ذوب شده و به مایع تبدیل می­‌شود و سپس به درون زمین نفوذ کرده و یا به جریان رودخانه­‌ها یا اقیانوس­‌ها اضافه می­‌شود.

ممکن است آبی که به صورت مستقیم به زمین می­‌رسد، جویباری را تشکیل داده و در سطح زمین جریان یابد تا در نهایت به اقیانوس‌­ها، رودخانه­‌ها و دریاچه­‌ها بریزد. این آب را “رواناب سطحی” می­‌نامیم. در عوض، مقداری از بارندگی به خاک نفوذ کرده و به آهستگی از میان زمین حرکت می­ک ند تا سرانجام به یک رودخانه یا اقیانوس ریخته می‌­شود.

نقاشی چرخه آب برای رنگ آمیزی

نقاشی چرخه آب

 

کاردستی چرخه آب