فضیلت نماز شب در احادیث

ستاره | سرویس مذهبی – رسول خدا (ص) در جنگ تبوك به معاذ بن جبل فرمود: مى‌خواهى درهاى خير و سعادت را به تو معرفى كنم؟ او گفت: آرى اى رسول خدا، پيامبر (ص) فرمود: اينهاست:  روزه كه سپر (از آتش) است.، صدقه كه خطا را جبران مى كند. و  بيدارى انسان در دل شب كه به خاطر خدا باشد؛ سپس اين آيه را خواند: « تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ…» به معنای: (شب‌ها) پهلو از بستر خواب تهی کنند و با بیم و امید (و ناله اشتیاق در نماز شب) خدای خود را بخوانند و آنچه روزی آنها کرده‌ایم (به مسکینان) انفاق کنند.  نماز شب دستوری به پیامبر و توصیه‌ای به مومنان است برای تقرب به خداوند. در این پست به فضیلت نماز شب و آثار آن از نگاه احادیث خواهیم پرداخت.

 

فضیلت نماز شب در احادیث

بخش اول: اهميت نماز شب

• محبوبيت نماز شـب
  عَنْ اَنَسِ بنِ مالِكٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهَ صلی الله علیه و آله يَقُولُ: اَلرَّكْعَتانِ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ اَحَبُّ اِلَىَّ مِنَ الدُّنْيا وَما فِيْها. [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۴۸ .]
  رسول خدا (ص) مى‌فرمود: دو ركعت نماز در دل شب پيش من از دنيا و آنچه در آن است محبوب تر است.
• فضیلت نماز شب و سحر خیزی

  قال الامام الباقر عليه السلام: إِنَّ اللهَ يُحبُّ … المساهِرَ بالصّلاة.
  امام باقر (ع) فرمود: خداوند دوست می‎دارد كسی را كه با نماز خواندن، شب زنده داری كند.
  [بحار الانوار، ج۷۶، ص۶۰]

• تاکید بر خواندن نماز شب در صورت سحر خیزی

  قال الامام الصّادق عليه السلام: إِني لأمقُتُ الرّجُلَ قَدْ قَرَأَ القرآن ثُمَّ يسيقِظُ من اللّيل فلا يقوم …
  امام صادق (ع) فرمود: من دشمن می‌دارم مردی را كه قرآن را خوانده است و نيمه‌های شب از خواب بيدار می‌‌شود، اما برای اقامه نماز شب بر نمی‌خيزد تا آن كه صبح مي شود و براي نماز صبحش مي شتابد.
  [نورالثقلين، ج۴، ص۲۷۹]

• نماز شب؛ زيـور آخـرت
  عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام قالَ: اَلمالُ وَآلْبَنُونُ زينَةُ الْحَيوةِ الدُّنْيا وَثَمانُ رَكَعاتٍ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ وَالْوَتْرُ زينَةُ الآخِرَةِ، وَقَدْ يَجْمَعُهَا اللّهُ لاَقْوامٍ. [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۵۰.]
  امام صادق (ع) فرمود: ثروت و فرزندان، زيور زندگى دنيايند، و هشت ركعت نماز در آخر شب و يك ركعت نماز «وتـر» زيور آخرتند، كه گاهى خدا همه آن زيورها را براى عدّه اى جمع مى‌كند.
• نماز شب؛ ملاك دوستى خـدا
  عَنْ جابِرِ بْنَ عَبْدِاللّهِ الاْنـْصارِى قالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله يَقُولُ: مَا اتَّخَذَّ اللّهُ اِبْراهِيمَ خَليلاً اِلاّ لاِِطْعامِهِ الطَّعامَ، وَصَلاْتِهِ بِاللَّيْلِ وَالنَّاسُ نِيامٌ. [بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۴۴ .]
  جابربن عبدالله انصارى مى‌گويد: از رسول خدا (ص) شنيدم كه مى‌فرمود: خداوند متعال ابراهيم (ع) را جز بخاطر دو كار دوست و خليل خود انتخاب نكرد:

1. اطعام دادنش.
2.  نماز شب خواندش هنگامى كه مردم خوابند.

• نماز شب؛ مايه سـعادت
  قالَ النَّبِىُّ صلی الله علیه و آله: خَيْرُكُمْ مَنْ اَطابَ الْكَلامَ وَاَطْعَمَ الطَّعامَ وَصَلّى بِاللَّيْلِ وَ النّاسُ نِيامٌ. [همان، ص ۱۴۲.]
  پيامبر اكرم (ص) فرمود: بهترين فرد شما كسى است كه نيكو سخن بگويد و طعام بدهد و هنگامى كه مردم خوابند نماز (شب) بخواند.
• نماز شب؛ بهترين نـماز
  عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ: اَفْضَـلُ الصَّـلاةِ بَـعْدَ الصَّـلاةِ الْمَـكْتُوبَةِ الصَّـلاةُ فِى جَوْفِ الَلَّيْلِ. [كنز العمال، ۷/۲۱۳۹۷.]
  رسول بزرگوار اسلام (ص) فرمود: بـهتـرين نـماز بـعد از نـماز واجـب، نـماز خـواندن در دل شـب است.
• نماز شب؛ برتر از دنیا
  عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ: رَكْعَتانِ يَرْكَعُهُما اِبْنُ آدَمَ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ الآخِرِ خَيْرٌ لَهُ مِنَ الدُّنْيا وَما فِيها، وَلَوْلا اَنْ اَشُقَّ عَلى اُمَّتِى لَفَرَضْتُهُما عَلَيْهِمِ. [كنز العمال، ۷/۲۱۴۰۵.]
  رسول اكرم (ص) فرمود: دو ركعت نمازى كه انسان در دل آخر شب بخواند از دنيا و آنچه در آن است بهتر است و اگر بر امّتم دشوار نبود آن دو ركعت را بر آنان واجب مى كردم.
• نماز شب و باز شدن درهـاى خير و سعادت
  قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله لِمَعاذِبْنِ جَبَلٍ فِى غَزْوَةِ تَبُوكٍ: وَاِنْ شِئْتَ أَنْبَأْتُكَ بِاَبْوابِ الْخَيْرِ؟ قالَ: قُلْتُ: اَجَلْ يارَسُولَ اللّهِ قالَ: اَلصَّوْمُ جُنَّةٌ، وَالصَّدَقَةُ تُكَفِّرُ الْخَطيئَةَ، وَقِيامُ الرَّجُلِ فِى جَوْفِ اللَّيْلِ يَبْتَغى وَجْهَ اللّهِ، ثُمَّ قَرَءَ هذِهِ الآيَةَ: «تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ المَضاجِعِ» [بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۲۳.]
• نماز شب؛ سفارش‏ جبرئيل
  قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: مـازالَ جَبْـرَئيلُ يُوصينـِى بِقِـيامِ اللَّيْلِ حَتّـى ظَنـَنْتُ اَنَّ خِـيارَ اُمَّـتى لَـنْ يَـنامُوا.[همان، ص ۱۳۹.]
  رسول خدا (ص) فرمود: جبرئيل همواره مرا به شب زنده دارى سفارش مى‌كرد تا اينكه من گمان كردم كه خوبان امّت من شب‌ها نمى‌خوابند.
• نماز شب؛ يكى از سـه افتـخار مومن
  يَقُولُ الصّادِقُ عليه السلام: ثَلاثَةٌ هُنَّ فَخْرُ المُؤْمِنِ وَزينَةٌ فِى الدُّنْيا وَاْلآخِرَةَ: الَصَّلاةُ فِى آخِرِ اللَّيْلِ، وَ يَأْسُهُ مِمّا فِى اَيْدىِ النّاسِ، وَوِلايَةُ اْلاِمامِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ. [همان، ص ۱۴۰.]
  امام صادق عليه السلام فرمود: سه چيز مايه افتخار مؤمن و زينت و آرايش انسان در دنيا و آخرت است:

1.  نماز شب در آخر شب(یعنی نزدیک به اذان صبح).
2.  قطع اميد از آنچه در دست مردم است.
3.  پذيريش ولايت امام معصومى از خاندان محمد (ص).

• نماز شب موجب شرف و عزّت مؤمن
  قالَ اَبُو عَبْدِاللّهِ عليه السلام: شَرَفُ الْمُؤْمِنِ صَلاتُهُ بِاللَّيْلِ، وَعِزُّهُ كَفُّ الاَذى عَنِ النّاسِ. [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۴۱ .]
  امام صادق (ع) فرمود: شرافت انسان با ايمان به نماز شب اوست و عزّت و بزرگوارى او خوددارى از اذيت مردم است.
• نماز شب سبب مباهات الهى
  عَنِ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله: اِذا قـامَ الْعَبْدُ مِنْ لَذيذِ مَضْـجَعِهِ وَالنُّعـاسُ فِى عَيْنَـيْهِ لِيُـرْضِىَ رَبَّـهُ جَلَّ وَ عَزَّبِصَـلاةِ لَيْلِهِ، بـاهَى اللّهُ بِهِ مَلائِـكَتَهُ، فَقـالَ: اَمـا تَرَوْنَ عَـبْدى هذا، قَدْ قـامَ مِنْ لَذيذِ مَضْـجَعِهِ اِلى صَـلاةٍ لَمْ اَفْـرُضْها عَـلَيْهِ اِشْـهَدُوا اَنِّى قَـدْ غَفَـرْتُ لَهُ. [بحار الانوار،ج ۸۷، ص ۱۵۶.]
  پيامبر اكرم (ص) فرمود: هنگامى كه انسان از بستر لذت بخش خود برخيزد در حالى كه چشمانش خواب آلوده است براى اينكه با نماز شبش پروردگار خود را خوشنود كند، خداوند در مقابل فرشتگانش به او مى‌نازد و مى‌فرمايد: آيا بنده مرا نمى‌بينيد كه از رختخواب گوارايش برخاسته براى نمازى كه من بر او واجب نكردم. گواه باشيد كه او را بخشودم.
• اجر بى‏ پايان نماز شب
  عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ عليه السلام قالَ: ما مِنْ عَمَلٍ حَسَنٍ يَعْمَلُهُ الْعَبْدُ اِلاّوَلَهُ ثَوابٌ فِى الْقُرْآنِ اِلاّ صَلاةُ اللَّيْلِ فَاِنَّ اللّهَ لَمْ يُبَيِّنْ ثَوابَها لِعَظيمِ خَطَرِهِ عِنْدَهُ فَقالَ: «تَتَجا فى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفا وَطَمَعَا وَمِمّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اُخْفِىَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِّ اَعْيُنٍ جَزاءً بِما كانُوا يَعْملُونَ». [وسائل الشيعه، ج ۵، ص ۲۸۱.]
  امام صادق (ع) فرمود: هيچ كار خوبى نيست كه انسان انجام دهد جز اينكه براى آن در قرآن پاداشى بيان شده است مگر نماز شب، كه خداوند پاداش آن را مشخص نكرده بخاطر بزرگى و عظمت آن پيش خودش بلكه فرموده است: پهلو از بستر از خواب حركت مى دهند (در دل شب) با بيم و اميد خداى خود را مى‌خوانند و از آنچه روزى آنها كرديم انفاق مى‌كنند، هيچ كس نمى‌داند كه پاداش نيكوكاريش چه نعمت و لذت‌هاى بى‌نهايت كه روشنى بخش ديده است در عالم غيب براى او ذخيره شده است.
• خواندن نماز شب حتی یک رکعت
  عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیع و آله قالَ: عَلَيْكُمْ بِصَلاةِ اللَّيْلِ وَلَوْرَكْعَةً واحِدَةً، فَاِنَّ صَلاةَ اللَّيْلِ مِنْهاةٌ عَنِ اْلاِثْمِ، وَتُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ تَبارَكَ وَ تَعالى، وَتَدْفَعُ عَنْ اَهْلِها حَرَّ النَّارِ يَوْمَ القِيامَةِ … [كنز العمال، ۷/۲۱۴۳۱.]
  رسول خدا (ص) فرمود: بر شما باد به نماز شب اگرچه يك ركعت باشد، زيرا نماز شب انسان را از گناه باز مى دارد، و خشم پروردگار را (نسبت به انسان) خاموش مى‌كند و سوزش آتش را در قيامت از انسان دفع مى‌كند.
• شيعه و نماز شب
  قالَ الصّادِقُ عليه السلام: لَيْسَ مِنْ شيعَتِنا مَنْ لَمْ يُصَلِّ صَلاةَ اللَّيْلِ. [بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۶۲.]
  امام صادق (ع) فرمود: كسى كه نماز شب را بجا نياورد از شيعيان ما نيست.
  (شيخ مفيد گفته: منظور اينست كه از شيعيان مخلص نيست يا اينكه منظور اينست كسى كه معتقد به فضيلت نماز شب نباشد از شيعيان ما نيست)
• بيدار كردن براى نماز شب
  قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: رَحِمَ اللّهُ رَجُلاً قامَ مِنَ اللَّيْلِ فَصَلّى وَاَيْقَظَ اِمْرَأَتَهُ فَصَلَّتْ، فَاِنْ اَبَتْ نَضِحَ فِى وَجْهِهَا المآءَ، رَحِمَ اللّهُ اِمْرَأَةً قامَتْ مِنَ اللَّيْلِ فَصَلَّتْ وَاَيْقَظَتْ زَوْجَها، فَاِنْ اَبى نَضِحَتْ فِى وَجْهِهِ المآءَ. [ميزان الحكمة، ج ۵/۱۰۴۴۶.]
  رسول خدا (ص) فرمود: خداوند رحمت كند مردى را كه مقدارى از شب را از خواب برخيزد و نماز بخواند و همسرش را هم بيدار كند تا نماز بخواند، اگر چنانچه بيدار نشد آب به صورتش بپاشد (تا بيدار شود)، و خدا رحمت كند زنى را كه از خواب بيدار شود پس نماز بخواند و همسرش را بيدار كند چنانچه بيدار نشد آب به صورتش بپاشد (البته در صورت تمايل و رضايت).
• نيت خواندن نماز شب
  قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: ما مَنْ عَبْدٍ يُحَدِّثُ نَفسَهُ بِقِيامِ ساعَةٍ مِنَ اللَّيْلِ فَيَنامُ عَنْها اِلاّ كانَ نَوْمُهُ صَدَقَةً تَصَدَّقَ اللّهُ بِها عَلَيْهِ وَكَتَبَ لَهُ اَجْرَما نَوى. [همان، ج ۵/۱۰۴۷۰.]
  رسول خدا (ص) فرمود: بنده اى كه تصميم مى گيرد (براى نماز شب) از خواب برخيزد و خواب مى ماند خوابش صدقه اى حساب مى شود كه خدا داده و ثواب آنچه را كه قصد داشت خدا براى او مى نويسد.
• جایگاه خواننده نـماز شـب
  قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: مَنْ رُزِقَ صَلاةَ اللَّيْلِ مِنْ عَبْدٍ اَوْاَمَةٍ قامَ لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ مُخْلِصا فَتَوَضَّأَ وُضُوءً سابِغا وَصَلّى لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ بِنيَّةٍ صادِقَةٍ وَقَلْبٍ سَليمٍ وَبَدَنٍ خاشِعٍ وَعَيْنٍ دامِعَةٍ جَعَلَ اللّهُ تَبارَكَ وَتَعالى خَلْفَهُ تِسعَةَ صُفُوفٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ فِى كُلِّ صَفٍّ ما لايُحْصى عَدَدَهُمْ اِلاَّاللّهُ تَعالى اَحَدُ طَرَفَىْ كُلِّ صَفٍّ فِى الْمَشْرِقِ وَالآخِرُ بِالْمَغْرِبِ، قالَ: فَاِذا فَرَغَ كَتَبَ لَهُ بَعَدَدِهِمْ دَرَجاتٍ. [بحارالانوار ج۸۷، ص۱۳۷.]
  رسول خدا (ص) فرمود: به بنـده‌اى كه نماز شب نصـيب شده، هنگـامى كه براى خدا بيدار شـود و وضـو بگيرد وضوى كامل، و با نـيّت خالص و قلب سـالم و بدن خاشع و چـشم گريـان براى خدا نمـاز بخواند خداوند پشت سر او نه صف از فـرشتگان را به صف مى‌كند كه جز خدا كسى نمى‌تواند آنها را شمارش كند، كه يكطرف هر صف در مشرق و طرف ديگر در مغرب است. هنگامى كه او نماز را تمـام كند خـدا به تعـداد آن فرشتـگان بـراى او درجـه و ثـواب مى‌نويسد.

 

 

بخش دوّم: فضیلت نماز شب؛ آثار نماز شب (فواید دنیوی و اخروی نماز شب)

• دستاورد مادی نماز شب:
  قال رسول الله صلی الله علیه و آله :قيام الّليل قُوَّةٌ في الجوارح.
  پيامبر اکرم – (ص)- فرمود: نماز شب اعضای بدن را نيرومند می‌سازد.
  [كتاب التَّهجد، ص ۱۸۴]
• نماز شب موجب شادمانی مومن

  قال رسول الله صلی الله علیه و آله:
  ثلاث فرحاتٍ للِمؤمِنِ في الدُّنيا … و التَّهَجُّدُ منْ آخِرِ اللّيلِِ،
  رسول خدا (ص) فرمود: در دنيا سه امر سبب شادابی و نشاط مؤمن است … يكی از آنها خواندن نماز شب در پايان شب است.
  [بحار الانوار، ج۹۳، ص۲۴۸]

• نماز شب موجب صحت بدن به علاوه رضایت خداوند
  قالَ اَميرُ الْمُؤْمِنينَ عليه السلام: قيامُ اللَّيْلِ مُصِحَّةٌ لِلْبَدَنِ، وَ مَرْضاةٌ لِلرِّبِّ عَزَّوَجَلَّ، وَ تَعَرُّضٌ لِلرَّحْمَةِ وَ تَمَسُّكٌ بِاَخْلاقِ النَّبِيّينَ. [بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۴۴.]
  اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: بيدارى شب باعث سلامتى بدن و خشنودى پروردگار بزرگ و در معرض رحمت و لطف خدا قرار گرفتن و چنگ زدن به اخلاق پيامبران است.
• فواید بدنی و زیاد شدن رزق و روزی در اثر خواندن نماز شب
  عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ عليه السلام قالَ: صَلاةُ اللَّيْلِ تُحسِنُ الْوَجْهَ، وَتُحْسِنُ الْخُلْقَ، وَتُطِيبُ الرّيحَ، وَتُدِرُّ الرِّزْقَ، وَ تَقْضِى الدَّيْنَ، وَتَذْهَبُ بالْهَمِّ، وَتَجْلُو الْبَصَرَ. [وسائل الشيعه، ج۵، ص۲۷۲.]
  امام صادق (ع) فرمود: نماز شب انسان را خوش سيما و خوش اخلاق و خوشبو مى‌كند و روزى را زياد و قرض را ادا مى‌كند و غم را مى‌برد و ديد انسان را نورانى مى‌كند.
• ضـمانت روزى در اثر خواندن نماز شب
  عَنْ اَبِى عَبْدِ اللّهِ عليه السلام قالَ: كَذِبَ مَنْ زَعَمَ اَنَّهُ يُصَلّى صَلاةَ اللَّيْلِ وَهُوَ يَجُوعُ اِنَّ صَلاةَ اللَّيْلِ تَضْمِنُ رِزْقَ النَّهارَ. [همان، ص۱۵۴.]
  امام صادق عليه السلام فرمود: دروغ گفته كسى كه گمان كند نماز شب مى‌خواند و گرسنگى مى‌كشد زيرا نماز شب غذاى روز را ضمانت مى‌كند.

• نماز شب سبب ادا شدن قرض و دین

  قال الامام الصّادق عليه السلام: صلاةُ اللّيلِ تَقضي الدّينَ.
  امام صادق (ع) فرمود: نماز شب سبب اداء شدن قرض و دين می‌شود.
  [ثواب الأعمال، ص ۴۲]

• نماز شب موجب عزیز شدن ذلیل

  قال النّبي صلی الله علیه و آله: عليكم بقيامِ الَّليل … يُعَزُّ بِهِ الذَّليلُ.

  پيامبر اکرم (ص) فرمود: به نماز شب إهتمام كنيد كه فرد ذليل به كمك آن عزيز می‌گردد.
  [كتاب التَّهَجُّد، ص ۱۸۵]

• نماز شب؛ كـفاره گناهان
  قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: عَلَيْكُمْ بِصَلاةِ اللَّيْلِ فَاِنَّهُ دَأْبُ الصّالِحينَ قَبْلَكُمْ، وَاِنَّ قِيامَ اللَّيْلِ قُرْبٌ اِلَى اللّهِ، وَمِنْهاةٌ عَنِ اْلاِثْمِ، وَتَكْفيرُ السَّيِّئاتِ وَمَطْرَدَةُ الدّاءِ فِى الْجَسَدِ. [بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۲۳.]
  رسول خدا (ص) فرمود: بر شما باد به نماز شب، زيرا آن روش شايستگان پيش از شماست و بيدارى شب انسان را به خدا نزديک مى‌كند و از گناه باز مى‌دارد و گناهان را مى‌پوشاند و بيمارى را از بدن مى‌زدايد.
• نماز شب بازدارنده از گناه

  قال رسول الله (ص):
  إِنّ قيامَ اللّيل … منْهاةٌ عَنِ الإِثْمِ.
  رسول خدا (ص) فرمود: نماز شب عامل بازدارنده از گناه است
  [بحارالانوار،ج۸۷، ص۱۲۳]

• سیمای نورانی خواننده نماز شب
  سُئِلَ عَلىُّ بنُ الْحُسَيْنِ عليه السلام: مابالُ المُتهَجِّدينَ بِاللَّيْلِ مِنْ اَحْسَنِ النّاسِ وَجْها؟ قالَ: لاَِنَّهُمْ خَلَوْا بِرَبِّهِمْ فَكَساهُمْ اللّهُ مِنْ نُورِهِ. [بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۵۹.]
  امام صادق عليه السلام فرمود: از امام سجاد سئوال شد: چگونه است كه شب زنده داران از خوش سيماترين مردمند؟ امام عليه السلام فرمود: زيرا آنها با خداى خود خلوت مى كنند و خدا آنها را با نورش مى پوشاند.
• نورانیت خانه فردی که نماز شب می خواند

  قال رسول الله صلی الله عليه و آله: إِنَّ البيوتَ اللّتي يُصَلّي فيها بالليل بتلاوة القرآن لَتُضيءُ لِأَهلِ السَّماء كما تُضِيءُ نُجُومُ اهل السَّماء لِأَهلِ الأَرض.

  رسول خدا (ص) فرمود: خانه‌هائی كه شب‌ها در ميان آنها نماز شب گزارده می‌شود و نيز قرآن تلاوت می‌شود برای ساكنان آسمان می‌درخشند چنانچه ستارگان آسمان برای ساكنان زمين می‌درخشند.
  [أعلام الدّين، ص ۲۶۲]

• امان از عذاب قبر و قیامت، طولانی شدن عمر و جایگاه رفیع خواننده نماز شب نزد خداوند
  قالَ الرِّضا عليه السلام : عَـلَيْكُمْ بِصَـلاةِ اللَّيْلِ فَما مِنْ عَـبْدٍ يَقُومُ آخِرَ اللَّيْلِ فَيُصَـلِّى ثَمانَ رَكَعاتٍ وَ رَكْعَـتَىِ الشَّفْـعِ وَ رَكْعَةَ الْـوَتْرِ وَاسْتَغْـفَرَ اللّهَ فـى قُنُوتِهِ سَبْـعينَ مَرَّةً اِلاّ، اُجيرُ مِنْ عَـذابِ الْقَـبْرِ، وَمِنْ عَـذابِ النّارِ، وَمُـدَّلَهُ فِى عُمْرِهِ، وَوُسِّعَ عَلَيْهِ فِى مَعِيْشَتِهِ، ثُمَّ قالَ عليه السلام:اِنَّ الْبَيَـوتَ الَّتى يُصَـلّى فِيـها بِاللَّيْلِ يَـزْهَرُنُورُها لاَِهْلِ السَّماءِ كَما يَزْهَرُ نُورُ الْكَواكِبِ لاَِهْلِ اْلاَرْضِ. [ بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۶۱ .]
  امام رضا عليه السلام فرمود: بر شما باد به نماز شب، هيچ بنده‌اى نيست كه آخر شب بيدار شود و هشت ركعت نماز شب و دو ركعت نماز شفع و يك ركعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن هفتاد بار استغفار كند مگر اينكه خداوند او را از عذاب قبر و آتش پناه داده و عمر او را طولانى كرده، به زندگى او گشايش خواهد داد. سپس امام عليه السلام فرمود: خانه‌هائى كه در آنها نماز شب خوانده مى‌شود نورش براى اهل آسمان مى‌درخشد همانطور كه نور ستارگان براى مردم زمين مى‌درخشد.

 

 

• دست آورد های اخروی نـماز شـب
  قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: صَلاةُ اللَّيْلِ مَرْضاةُ الرّبِّ، وَحُبُّ الْمَلائِكَةِ، وَسُنَّةُ اْلاَنْبِياء، وَنُورُ الْمَعْرِفَةِ، وَ اَصْلُ الاِْيْمانِ، وَر احَةُ اْلاَبْدانِ، وَكِراهِيَةُ الشَّيْطانِ، وَسِلاحٌ عَلَى الاَْعْداءِ، وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ، وَقَبُولُ اْلاَعْمالِ، وَبَرَكَةٌ فى الرِّزْقِ، وَشفيعٌ بَيْنَ صاحِبِها وَبَيْنَ مَلَكِ الْمَوْتِ، وَ سِر اجٌ فى قَبْرِهِ وَ فِر اشٌ تَحْتَ جَنْبِهِ، وَجَوابٌ مَعَ مُنْكَرٍ و َ نَكيرٍ، وَمُونِسٌ وَزائِرٌ فِى قَبْرِهِ اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ. [بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۶۱.]
  رسول اكرم (ص)فرمود: نمـاز شب مايه خوشنودى پروردگار و دوستى فرشتگان و روش پـيامبران و نور معـرفت و ريشه ايـمان و موجـب آرامـش بـدن و نـفرت شيطان و سلاح در مقابل دشمن و مستجاب شدن دعا و پذيرش اعمال و بركت روزى است. و نماز شب بين نـمازگزار و مـلك المـوت واسـطه مـى‌شود و چـراغ قـبر و فـرش زير او در قـبر و پـاسخ نـكير و منكر و مـونس انسان در قبر و زيارت كننده او در قبر تا روز قيامت خـواهد بود.
• نماز شب؛ زینت آخرت

  قال الامام الصّادق عليه السلام :إن اللهَ عزّوجّل يقول: المال و البنون زينة الحيوة الدّنيا إِنّ الثماني رَكَعاتُ يُصَلّيها العبدُ آخِرَاللّيل زينةُ الآخرةِ.

  امام صادق (ع) فرمود: خداوند متعال می‌فرمايد: دارائی و فرزندان، زيور زندگی اين جهانند، هشت ركعتی كه بنده در آخر شب می‌خواند، زيور آخرت است.
  [بحار الانوار، ج۸۳، ص۱۲۶]

• نـورانيت قـبر خواننده نماز شب
  قالَ النَّبِىُّ صلي الله عليه و آله: صَلاةُ اللَّيْلِ سِراجٌ لِصاحِبِها فِى ظُلْمَةِ الْقَبْرِ. [ همان، ص ۱۶۱ .]
  پيامبر اكرم (ص)فرمود: نماز شب در تاريكى قبر براى صاحبش چراغ است.
•  بـهاى بهـشت در ازای خواندن نماز شب
  قالَ عَلِىٌ عليه السلام: اَفْشُوا السَّلامَ، وَاَطْعِمُوا الطَّعامَ، وَصَلُّوا بِاللَّيْلِ وَالنّاسُ نِيامٌ، تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ بِسَلامٍ. [بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۵۹.]
  حضرت على (ع) فرمود: سلام را روشن ادا كنيد و طعام بدهيد و هنگامى كه مردم خوابند نماز شب بخوانيد تا با ايمنى وارد بهشت شويد.
• نماز شب؛ نوری در قلب مومن

قال رسول الله صلی الله عليه و آله: إِنَّ العَبدَ إِذا تَخَلّي بسيّدِهِ في جُوفِ الّليلِ المُظلِمِ و ناجاهُ أَثْبَتَ اللهُ النُّورَ في قلبِهِ … .
رسول خدا (ص) فرمود: هرگاه بنده در دل شب تار با سَرور (خدای) خود خلوت كند و با او به راز و نياز بپردازد، خداوند نوری در دلش قرار می‌دهد… سپس به فرشتگانش می‌گويد: ای فرشتگانم! به بنده‌ام بنگريد كه در دل شب تار كه هرزه گران به لهو سرگرمند و غافلان خفته‌اند، با من خلوت كرده است، گواه باشيد كه من او را آمرزيدم.

[أَمالي صدوق، ص ۲۳۰]

• فضیلت نماز شب و تقرب به خدا

قال النّبي صلی الله علیه و آله :ما أعلم شيئاً يَتَقَّرَبُ بِهِ المُتَقَّربونَ إِلي اللهِ عَزَّوجَّل أَفْضَلُ مِنْ قيامِ العبد في جوفِ اللّيلِ.

رسول خدا (ص) فرمود: در تقرّب عبد به خداوند متعال هيچ امري را با فضيلت تر از (نماز شب) و راز و نياز در دل شب نمی‌شناسم.

[كتاب التَّهجد، ص۲۹۸]

• نماز شب موجب قبولی سایر اعمال:
  قال رسول الله صلی الله علیه و آله :صلاة الّليل … قبولٌ لِلأعمال.
  رسول خدا – (ص)- فرمود: نماز شب باعث قبولي عبادات و اعمال است.
  [بحار الانوار، ج۸۷، ص۱۶۱]

• نماز شب و ايمنى جامعه
  قالَ عَلِىٌ عليه السلام: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اِذا اَرادَ اَنْ يُصيبَ اَهْلَ اْلاَرْضِ بِعَذابٍ قالَ لَوْلاَ الذَّينَ يَتَحابُّونَ بِجَلالى، وَيَعْمُرُونَ مَساجِدى وَيَسْتَغْفِرُونَ بِاْلاَسْحارِ لاََنْزَلْتُ بِهِمْ عَذابى. [ همان، ص ۱۵۰ .]
  امام على (ع) فرمود: هنـگامى كه خـداوند بزرگ اراده مى كند مردم روى زمين را گرفتار عـذاب كنـد مـى گويـد: اگـر نبـودند كـسانى كه مـرا بخـاطر جـلال و جبروتم دوست مى دارند و مساجد مرا آباد مى كنند و سحـرگاهان اسـتغفار مى كـنند عـذابم را بر زمـينيان نازل مى كـردم.
• نماز شب سلاحی در برابر دشمنان

  قال رسول الله صلي الله عليه و آله: صلاة الّليلِ سلاحٌ علي ا لأعداءِ.
  رسول خدا – (ص)- فرمود: نماز شب سلاحي در برابر دشمنان است.
  [بحار الانوار، ج۸۷، ص۱۶۱]

 

 

بخش سوم: موانع نماز شب

• محروميت از نـماز شـب
  جاءَ رَجُلٌ اِلى اَميرِالْمُؤْمِنينَ عليه السلام فَقالَ: يا اَميرَالْمُؤْمِنينَ اِنّى قَدْ حُرِمْتُ الصَّلاةَ بِاللَّيْلِ، فَقالَ اَميرُ الْمُؤْمِنينَ: اَنْتَ رَجُلٌ قَدْ قَيَّدَتْكَ ذُنُوبُكَ. [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۴۶ .]
  مردى خدمت اميرالمؤمنين آمد و گفت: اى امير مؤمنان من از نماز شب محروم شدم، على عليه السلام فرمود: تو مردى هستى كه گناهانت تو را به بند كشيده است.
• دروغ و نـماز شـب
  قالَ ابُوعَبْدِاللّهِ عليه السلام: اِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ الْكَذِبَةَ فَيُحْرَمُ بِها صَلاةَ اللَّيْلِ، فَاِذا حُرِمَ بِها صَلاةَ اللَّيْلِ حُرِمَ بِها الرِّزْقَ. [ بحارالأنوار، ج۸۷، ص ۱۴۶ .]
  امام صادق عليه السلام فرمود: مرد دروغ مى‌گويد پس بخاطر آن دروغگوئى از نماز شب محروم مى‌شود، هنگامى كه از نماز شب محروم شد بخاطر ترك آن از روزى هم محروم مى شود.
• گناه و نماز شب
  قالَ الصّادِقُ عليه السلام : اِنَّ الرَّجُلَ يَذْنِبُ الذَّنْبَ فَيُحْرَمُ صَلاةَ اللَّيْلِ، وَاِنَّ الْعَمَلَ السَّيِّئَ اَسْرَعُ فِى صاحِبِهِ مِنَ السِّكِّينِ فِى اللَّحْمِ. [ ميزان الحكمة، ج ۵/۱۰۴۶۷ .]
  امام صادق عليه السلام فرمود: مرد گناه مى كند بهمين جهت از نماز شب محروم مى شود، همانا كار بد (گناه) در صاحبش زودتر كارگر مى شود تا كارد در گوشت.
• محروم واقـعى
  قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السلام: يا سُلَيْمانُ لاتَدَعْ قِيامَ اللَّيْلِ فَاِنَّ الْمَغْبُونَ مَنْ حُرِمَ قِيامَ اللَّيْلِ. [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۴۶ .]
  امام صادق عليه السلام فرمود: اى سليمان نماز شب را رها نكن، زيرا بازنده و مغيون كسى است كه از بيدارى شب محروم باشد.

 

بخش چهارم: آداب نماز شب

• نــماز شــب در خلوت
  عَنْ رَسُولِ اللّهِ (ص)قالَ: صَلاةُ التَّطَوُّعِ حَيْثُ لايَراهُ مِنَ النّاسِ اَحَدٌ مِثْلُ خَمْسٍ وَعِشْرِينَ صَلاةً حَيْثُ يَراهُ النّاسُ. [ كنز العمال، ۷/۲۱۳۴۶ .]
  رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: نماز مستحبى كه كسى از مردم، نمازگزار را نبيند برابر با بيست و پنج نماز است در جايى كه مردم او را مى‌بينند.
• تداوم نماز شب
  اَبُو يَعْلى فِى الْمُسْنَدِ اَنَّهُ (عَلِىٌّ عليه السلام) قالَ: ما تَرَكْتُ صلاةَ اللَّيْلِ مُنْذُ سَمِعْتُ قَوْلَ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله: «صَلاةُ اللَّيْلِ نُورٌ»، فَقالَ اِبْنُ الْكَوّاءِ: وَ لَيْلَةَ الهَريرِ؟ قالَ: وَلالَيْلَةَ الهَريرِ. [ بحارالأنوار، ج ۴۱، ص ۱۷ .]

  حضرت على عليه السلام فرمود: از روزى كه اين گفتار پيامبر كه: «نماز شب نور است» را شنيدم نماز شب را ترك نكردم. ابن الكّواء گفت: در شب هرير هم ترك نشد امام فرمود: نه، در آن شب هم ترك نشد.(ليلة الهرير نام شبى است كه جنگ سختى ميان على عليه السلام و معاويه واقع شد.)