معرفی ساز ساکسیفون

ستاره | سرویس هنر – به طور کلی ساز‌های موسیقی مورد استفاده از نظر نوع نواختن و نحوه‌ی تولید صدا به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

۱. ساز‌های کوردوفون (Chordophones): شامل ساز‌های زهی می‌شود، یعنی ساز‌هایی که صدا در آن‌ها از طریق ارتعاش سیم تولید می‌شود.
۲. ساز‌های آیروفون (Aerophones): شامل ساز‌های بادی می‌شود، یعنی ساز‌هایی که صدا در آن‌ها از طریق دمیدن یا فوت کردن تولید می‌شود.
۳. ساز‌های ایدیوفون (Idiophones): شامل ساز‌های خود صدا می‌شوند، مانند ساز‌های کوبه‌ای، ضربه‌ای و سایشی بدون پوست
۴. ساز‌های ممبرانوفون (Membranophones): شامل ساز‌های کوبه‌ای و ضربه‌ای دارای پوست می‌شود.

ساکسوفون یا ساکسیفون در دسته‌ی ساز‌های آیروفون قرار گرفته و یک ساز بادی برنجی است. در ادامه به معرفی این ساز و انواع آن می‌پردازیم.

تاریخچه‌ی ساز ساکسوفون

آدولف ساکس نوازنده‌ی فلوت و کلارینت اهل بلژیک بود که در ساخت ساز هم تبحر بسیار داشت. ساکسوفون هم یکی از ساز‌های ابداعی و ساخته شده توسط آدولف ساکس است.

آدولف ساکس متولد دینان بلژیک است. او در سال ۱۸۴۲ برای ادامه تحصیل در حرفه موسیقی به پاریس سفر کرد و ابتدا تغییراتی را بر روی کلارینت باس انجام داد تا محدوده‌ی صدای باس این ساز گسترده‌تر شود. سپس سازی را با بدنه‌ی برنجی و یک قمیش شبیه به هورن و کلارینت ابداع کرد و پس از آن در اوایل دهه‌ی ۱۸۴۰ شروع به ساخت ساکسوفون در ابعاد مختلف نمود. او پس از ۱۵، ۱۶ سال توانست در ۲۸ ژوئن ۱۸۴۶ این ساز را به نام خودش ثبت کند. از آن زمان به بعد دیگر نوازنده‌ها و سازنده‌های ساز هم شروع به ایجاد تغییراتی در کلید‌ها و صدای ساز‌ها کردند. پس از اختراع ساکسوفون در قرن بیستم با توسعه‌ی موسیقی جاز و بلوز، ساز ساکسوفون هم کاربرد بیشتری پیدا کرد.

ساز ساکسوفون برای نواختن به نفس زیادی احتیاج دارد. به همین دلیل سیاه پوستان که به پر نفس بودن مشهورند این ساز را به خوبی می‌نواختند و هر کدام تکنیک جدیدی از این ساز را کشف می‌کردند، مانند چارلی پارکر.

ساکسوفون یا ساکسیفون در دسته‌ی ساز‌های بادی است که معمولا از برنج ساخته می‌شود که برخی روی آن ورق نقره می‌کشند. ساز دارای یک قمیش، سوراخ و کلید است. نوازنده برای کنترل صدا و تولید هر نت باید کلیدی را فشار دهد یا رها کند. به طوری که اگر کلیدی را فشار دهد صفحه‌ای روی سوراخ گرفته می‌شود و اگر کلید را رها کند صفحه از روی سوراخ برداشته می‌شود. ساکسیفون دارای ظاهری مخروطی شکل است که دو انحنا در طول ساز وجود دارد. پایین ساز به سمت بالا خم شده و دارای سری شبیه شیپور است.

ساکسوفون یک ساز انتقالی محسوب می‌شود و جزء ساز‌های ارکستر سمفونیک نیست. ولی در موسیقی نظامی و جاز کاربرد فراوان دارد.

انواع ساکسوفون

ساکسوفون سوپرانو (ساکسوفون در سی بمل)

ساکسوفون آلتو

ساکسوفون تنور (ساکسوفون در سی بمل)

• ساکسوفون‌های سی بمل و می‌بمل برا‌ی گروه موسیقی‌های نظامی طراحی شده‌اند و امروزه هم در گروه‌های جاز و تکنوازی کاربرد بیشتری دارند و ساز‌های سری فا و دو برای ارکستر بودند، ولی هیچ وقت جایگاه خوبی پیدا نکردند و به جای آن‌ها ساز‌های سی بمل و می‌بمل جایگاه خوبی در موسیقی کلاسیک پیدا کردند.

قطعات مشهور از ساز ساکسیفون

برخی از قطعات مشهور ساخته و نواخته شده با ساز ساکسیفون عبارتند از:

• وینسنت دیندی – کرال واریه (اپوس ۵۵)
• کلود دیبوسی – رپسودی پور ارکستر ات ساکسفون
• پل کرستون – سوناتا اپوس ۱۹ برای ساکسیفون آلتو
• یوجین بوزا – آریا پور ساکسیفون آلتو
• جولز دمرسمن – فانتزی سور آن
• فلورنت اشمیت – لجند اپوس ۶۶
• برنهارد هایدن – سوناتا برای ساکسیفون آلتو
• لارس اریک لارسون – کنسرتو ساکسوفون
• پل هیندمیث – سوناتا برای ساکسیفون آلتو
• جکوئز ایبرت – کنسرتینو دا کامرا
• داریوس میلهاد – اسکاراماش برای ساکسیفون آلتو
• هنری توماسی – بالید برای برای ساکسیفون آلتو

قابل ذکر است که این ساز در ایران علاوه بر گروه ارکستر و … در مراسم‌های عزاداری نیز کاربرد فراوان دارد.

بد نیست در پایان قطعه‌ای با صدای ساکسیفون را با هم بشنویم. از ثانیه‌ی ۲۴ ساکسیفون شروع به نواختن می‌کند.