نویسنده: محمدحسین حشمتی
بروزرسانی: 26 فروردین 1404
این روزها نام بهروز وثوقی بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده و تصاویر متعددی از بازیگران مطرح سینمای ایران در کنار او منتشر می‌شود؛ بازیگرانی که به دلیل انجام پروژه‌های مختلف یا مسافرت، گذرشان به آمریکا می‌افتد و به دیدار قیصر سینمای ایران می‌روند. به همین بهانه در این بخش از مطالب بیوگرافی بازیگران ستاره، به بیوگرافی و زندگی شخصی بهروز وثوقی پرداخته‌ایم.
بیوگرافی بهروز وثوقی
بهروز وثوقی با نام اصلی خلیل وثوقی در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۱۶ در شهر خوی واقع در استان آذربایجان غربی به دنیا آمد. خانواده‌ی او زمانی که بهروز تنها شش ماه داشت به تهران مهاجرت کردند و در محله‌های مختلفی از جمله خیابان آپادانا ساکن شدند. بهروز وثوقی در ۱۸ سالگی به واسطه‌ی مسعود صمدی وارد دنیای هنر شد و از همان زمان توانست استعداد خارق‌العاده‌اش در این عرصه را به رخ بکشد. بازی در نقش‌های متفاوت و شخصیت‌های به یاد ماندنی در سینمای ایران، بهروز وثوقی را به یکی از محبوب‌ترین بازیگران سینما تبدیل کرد که نامش همیشه در یادها باقی است.
اصالت و خانواده بهروز وثوقی
خانواده‌ی بهروز وثوقی اصالتاً ترک بودند و پدر او در بهداری کار می‌کرد. بهروز فرزند اول خانواده بود و سه برادر به نام‌های چنگیز، شهراد و فیروز داشت که از میان آن‌ها شهراد و چنگیز وثوقی نیز مانند او به بازیگری روی آوردند. بهروز وثوقی هیچ‌گاه ارتباط خوبی با برادران خود نداشت و در مصاحبه‌ای بیان کرده بود که برادرانش از برادر ناتنی هم بدتر بودند و با جعل سند اموال او را صاحب شدند. او اذعان داشت که برادرهایش همگی از پشت به او خنجر زده‌اند و متأسف است که از اسم بهروز به عنوان برادر سوءاستفاده می‌کنند.
ازدواج و همسر بهروز وثوقی
بهروز وثوقی در سال ۱۳۵۴ با فائقه آتشین ملقب به گوگوش ازدواج کرد. این ازدواج اما دوام چندانی نداشت و تنها یک سال پس از آن به جدایی انجامید. بهروز وثوقی پس از مهاجرت به آمریکا، برای بار دوم با کتایون امجدی ازدواج کرد که حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر به نام‌های مهشید و ماهان است.
تحصیلات و کار بهروز وثوقی
بهروز وثوقی تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم ادامه داد و دو بار نیز در کنکور سراسری شرکت کرد اما موفق به قبولی نشد. به همین خاطر تصمیم گرفت تا درس را ادامه نداده و وارد فضای کاری شود. او پیش از ورود به عرصه‌ی بازیگری، در مقاطع کوتاهی مشاغل مختلفی را تجربه کرد. وثوقی ابتدا در اداره‌ی بهداشت خرمدره زنجان شروع به کار کرد اما به خاطر توهینی که به یکی از بازرسان محلی کرده بود از کار اخراج شد. او مدتی نیز در اداره‌ی دارایی کارمند بود و در نهایت به کار دوبله در رادیو و تلویزیون مشغول شد.
ورود به سینما و آغاز شهرت
علاقه‌ی بهروز وثوقی به بازیگری به گفته‌ی خودش، پس از تماشای فیلم ولگرد با بازی ناصر ملک‌مطیعی در او شکل گرفت. ورود رسمی او به سینما در سال ۱۳۳۷ با بازی در فیلم سینمایی طوفان در شهر ما به کارگردانی ساموئل خاچیکیان اتفاق افتاد و بهروز وثوقی در این فیلم سینمایی نقشی کوتاه را ایفا کرد. نخستین فیلمی که توجهات مخلتفی را به سوی او جلب کرد، فیلم صد کیلو داماد به کارگردانی عباس شباویز در سال ۱۳۴۰ بود. این فیلم سینمایی سکوی پرتابی برای بهروز وثوقی بود تا توانایی‌های خاص خودش در بازیگری را به دیگران نشان دهد.
بهروز وثوقی در قیصر
نقطه عطف زندگی حرفه‌ای بهروز وثوقی در سال ۱۳۴۸ و با بازی در نقش قیصر رقم خورد. او توسط مسعود کیمیایی برای بازی در این فیلم سینمایی دعوت شد تا یکی از ماندگارترین آثار سینمایی تاریخ ایران با همکاری این دو هنرمند رقم بخورد. این فیلم سینمایی نه تنها بهروز وثوقی را به اوج شهرت رساند، بلکه لقب قیصر سینمای ایران را نیز برایش به ارمغان آورد. وثوقی در این فیلم با چهره‌هایی نظیر ناصر ملک مطیعی، پوری بنایی، جمشید مشایخی، بهمن مفید و … هم‌بازی بود.
بهروز وثوقی و مسعود کیمیایی
پس از همکاری موفق بهروز وثوقی و مسعود کیمیایی در فیلم سینمایی قیصر، این دو هنرمند تصمیم گرفتند تا زوج هنری خودشان را تشکیل دهند. بهروز وثوقی به بازیگر نقش اول فیلم‌های مسعود کیمیایی بدل شد و در همه‌ی آن‌ها خوش درخشید. رضا موتوری، داش‌آکل، بلوچ، خاک و گوزنها حاصل همکاری این دو نفر تا سال ۱۳۵۳ بودند. بهروز وثوقی به واسطه‌ی نقش‌آفرینی در این فیلم‌های سینمایی با بازیگران مطرحی چون فرامرز قریبیان، ژاله علو، محمد علی فردین، پرویز فنی‌زاده، جعفر والی و … همکاری داشته است.
نقش های ماندگار و همکاری بهروز وثوقی با کارگردانان بزرگ
بهروز وثوقی در طول دوران فعالیت هنری خود علاوه بر مسعود کیمیایی با کارگردانان بزرگ دیگری چون علی حاتمی، ناصر تقوایی و امیر نادری نیز همکاری کرده است. او در سال ۱۳۵۲ در فیلم سینمایی تنگسیر به کارگردانی امیر نادری نقش زائر محمد را ایفا کرد. در همان سال او همراه با جمشید مشایخی در فیلم سینمایی نفرین به کارگردانی ناصر تقوایی به ایفای نقش پرداخت. بازی در نقش مجید ظروف‌چی در فیلم سوته‌دلان محصول سال ۱۳۵۶ به کارگردانی علی حاتمی، از دیگر نقش‌آفرینی‌های مطرح بهروز وثوقی در سینما به حساب می‌آید.
سبک بازیگری و ویژگی های منحصر به فرد بهروز وثوقی
بهروز وثوقی به دلیل توانایی بالای خود در ایفای نقش‌های متنوع به هنرپیشه‌ی هزارچهره معروف شد. او برای آماده‌سازی نقش‌هایش تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌داد که زبانزد سایر بازیگران شده بود. به عنوان مثال برای بازی در نقش سید در فیلم گوزنها که معتاد بود، چند ماه با یک معتاد واقعی زندگی کرد تا بتواند نقش را به بهترین شکل ممکن ایفا کند. یکی از شرایط خاص او برای بازی در فیلم‌ها این بود که حتماً باید نقش اول باشد و نامش در ابتدای فیلم ذکر شود. این شرط البته برای فیلمسازان نیز جذاب بود، چرا که حضور بهروز وثوقی در فیلم، تضمینی برای فروش فیلم به حساب می‌آمد.
آخرین نقش آفرینی های بهروز وثوقی در ایران
آخرین فیلم سینمایی بهروز وثوقی که بر روی پرده‌های سینمای ایران اکران شد، فیلم نفس بریده به کارگردانی سیروس الوند در سال ۱۳۵۷ بود. آخرین کار هنری و اولین تجربه‌ی بهروز وثوقی بر روی صحنه‌ی تئاتر در ایران نیز بازیگری در نمایش موضوع جدی نیست اثر لویی جی پیراندللو، نویسنده‌ی مطرح ایتالیایی، به ترجمه و کارگردانی ایرج انور بود که در تابستان سال ۱۳۵۷ در انجمن ایران و آمریکا به اجرا درآمد. نقش مقابل بهروز وثوقی در این نمایش را شهره آغداشلو برعهده داشت.
مهاجرت بهروز وثوقی به آمریکا
در مهرماه سال ۱۳۵۷ بهروز وثوقی برای بازی در فیلم سینمایی گربه در قفس به کارگردانی محمد زرین‌دست به آمریکا رفت. همزمان با اقامت او در آمریکا بود که انقلاب اسلامی ایران به وقوع پیوست و بهروز وثوقی نیز تصمیم گرفت در آمریکا بماند و به کشورش بازنگردد.
تلاش برای بازگرداندن بهروز وثوقی به ایران
در سال‌های اخیر بهروز وثوقی بارها ابراز تمایل کرده که به ایران بازگردد. در خرداد ۱۳۹۷ نیز بعد از اینکه ناصر ملک‌مطیعی، دیگر بازیگر محبوب و مشهور سینمای قبل از انقلاب به ایران بازگشت، بیش از صد هنرمند و سینماگر، از جمله شهاب حسینی، لیلا حاتمی، کیانوش عیاری و … برای بازگشت او کمپین تشکیل دادند؛ اما با وجود تلاش‌های متعدد این گروه بازگشت قیصر سینما به ایران محقق نشد.
ارتباط بهروز وثوقی با آنتونی کویین
هنرپیشه‌ی مشهور آمریکایی، آنتونی کویین که با بازی در نقش حمزه در فیلم محمد رسول‌الله در یاد مردم ایران باقی است، طی چندین سال رابطه‌ای بسیار صمیمانه با بهروز وثوقی در آمریکا داشته است. بهروز وثوقی نیز در سال ۱۹۷۸ در فیلم کاروان‌ها به همراه آنتونی کویین و کریستوفر لی به ایفای نقش پرداخته است.
تقدیم جایزه به بهروز وثوقی توسط عباس کیارستمی
در سال ۲۰۰۰ و در اختتامیه‌ی جشنواره‌ی فیلم سان‌فرانسیسکو، داوران این جشنواره، جایزه‌ی آکیرا کوراساوا را به پاس زحمات و درخشش‌های عباس کیارستمی در سینما، به او اهدا کردند. کیارستمی نیز در حرکتی زیبا، این جایزه‌ی ارزشمند را به بهروز وثوقی تقدیم کرد.
بهروز وثوقی و ارادت به ناصر حجازی
بهروز وثوقی در ابتدای جوانی خود طرفدار تیم مردمی پرسپولیس تهران بود. او اما پس از آشنایی با ناصر حجازی و خلق و خوی این اسطوره‌ی باشگاه استقلال، تیم موردعلاقه‌اش را به استقلال تهران یا تاج آن زمان تغییر داد. بهروز وثوقی بعدها نیز بارها از ارادت خود نسبت به ناصر حجازی پرده برداشته و او را اسطوره‌ی آن زمان فوتبال لقب داده است.
تاثیر و جایگاه بهروز وثوقی در سینمای ایران
بهروز وثوقی بدون شک یکی از بزرگ‌ترین بازیگران تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود. بسیاری از بازیگران و فیلمسازان مطرح ایرانی مانند خسرو شکیبایی، پرویز پرستویی، عباس کیارستمی، بابک حمیدیان، شهاب حسینی و … او را الهام‌بخش خود در بازیگری دانسته‌اند. مسعود کیمیایی در مصاحبه‌ای درباره‌ی او گفته است که بهروز وثوقی نه تنها یک بازیگر که یک پدیده در سینمای ایران بود. او با نقش‌آفرینی‌هایش توانست تصویری ماندگار از یک قهرمان ایرانی را در سینما خلق کند.
زندگی در آمریکا و فعالیت های اخیر بهروز وثوقی
پس از انقلاب اسلامی، بهروز وثوقی در سان‌فرانسیسکوی آمریکا ساکن شد و کم و بیش نیز به فعالیت‌های هنری خود ادامه داد. او در سال‌های آغازین مهاجرت خود در چند فیلم بین‌المللی ایفای نقش کرد اما در سال‌های اخیر بیشتر وقت خود را به خانواده اختصاص داده است. وثوقی همچنین در مصاحبه‌ای درباره‌ی زندگی در آمریکا گفته است که من همیشه یک ایرانی هستم و این افتخار برایم کافی است. بازی‌های درخشان در کنار شخصیت کاریزماتیک این هنرمند، بهروز وثوقی را هنوز که هنوزه به عنوان یکی از محبوب‌ترین و تأثیرگذارترین چهره‌های سینمای ایران معرفی می‌کند. او با خلق شخصیت‌هایی به یاد ماندنی، نه تنها در سینما بلکه در فرهنگ عامه‌ی ایران نیز جایگاهی ویژه برای خود یافته است.
فیلم شناسی بهروز وثوقی
آثار سینمایی بهروز وثوقی (پیش از انقلاب)
- صد کیلو داماد (عباس شباویز – ۱۳۴۰)
- گل گمشده (عباس شباویز – ۱۳۴۱)
- فرشته‌ای در خانه من (آرامائیس آقامالیان – ۱۳۴۲)
- دختر ولگرد (آرامائیس آقامالیان – ۱۳۴۳)
- لذت گناه (سیامک یاسمی – ۱۳۴۳)
- دزد بانک (اسماعیل کوشان – ۱۳۴۴)
- عروس دریا (آرمان هوسپیان – ۱۳۴۴)
- امروز و فردا (عباس شباویز – ۱۳۴۵)
- بیست سال انتظار (مهدی رییس فیروز – ۱۳۴۵)
- خداحافظ تهران (ساموئل خاچیکیان – ۱۳۴۵)
- هاشم خان (محمد زرین دست – ۱۳۴۵)
- ایمان (مهدی رئیس فیروز – ۱۳۴۶)
- دالاهو (سیامک یاسمی – ۱۳۴۶)
- زنی به نام شراب (امیر شروان – ۱۳۴۶)
- وسوسه شیطان (محمد زرین دست – ۱۳۴۶)
- بر آسمان نوشته (ابراهیم زمانی آشتیانی – ۱۳۴۷)
- بیگانه بیا (مسعود کیمیایی – ۱۳۴۷)
- تنگه اژد‌ها (سیامک یاسمی – ۱۳۴۷)
- دشت سرخ (حکمت آقانیکیان – ۱۳۴۷)
- گرداب گناه (مهدی رییس فیروز – ۱۳۴۷)
- من هم گریه کردم (ساموئل خاچیکیان – ۱۳۴۷)
- هنگامه (ناصر محمدی – ۱۳۴۷)
- دزد سیاهپوش (امیر شروان – ۱۳۴۸)
- دنیای آبی (صابر رهبر – ۱۳۴۸)
- قیصر (مسعود کیمیایی – ۱۳۴۸)
- پنجره (جلال مقدم – ۱۳۴۹)
- دور دنیا با جیب خالی (خسرو پرویزی – ۱۳۴۹)
- رضا موتوری (مسعود کیمیایی – ۱۳۴۹)
- طوقی (علی حاتمی – ۱۳۴۹)
- قهرمانان [مشترک با ایالات متحده آمریکا] (ژان نگولسکو – ۱۳۴۹)
- لیلی و مجنون (سیامک یاسمی – ۱۳۴۹)
- داش آکل (مسعود کیمیایی – ۱۳۵۰)
- رشید (پرویز نوری – ۱۳۵۰)
- فرار از تله (جلال – ۱۳۵۰)
- یک مرد یک شهر (امیر شروان – ۱۳۵۰)
- بلوچ (مسعود کیمیایی – ۱۳۵۱)
- دشنه (فریدون گله – ۱۳۵۱)
- غریبه (شاپور قریب – ۱۳۵۱)
- تنگسیر (امیر نادری – ۱۳۵۲)
- خاک (مسعود کیمیایی – ۱۳۵۲)
- گرگ بیزار (مازیار پرتو – ۱۳۵۲)
- نفرین (ناصر تقوایی – ۱۳۵۲)
- سازش (محمد متوسلانی – ۱۳۵۳)
- ممل آمریکایی (شاپور قریب – ۱۳۵۳)
- گوزنها (مسعود کیمیایی – ۱۳۵۳)
- ذبیح (محمد متوسلانی – ۱۳۵۴)
- کندو (فریدون گله – ۱۳۵۴)
- همسفر (مسعود اسداللهی – ۱۳۵۴)
- بت (ایرج قادری – ۱۳۵۵)
- بت شکن (شاپور قریب – ۱۳۵۵)
- ماه عسل (فریدون گله – ۱۳۵۵)
- ملکوت (خسرو هریتاش – ۱۳۵۵)
- سوته دلان (علی حاتمی – ۱۳۵۶)
- کاروان‌ها [مشترک با ایالات متحده آمریکا] (جیمز فارگو – ۱۳۵۶)
- نفس بریده (سیروس الوند – ۱۳۵۷)
آثار سینمایی بهروز وثوقی (پس از انقلاب)
- گربه در قفس (محمد زرین دست – ۱۳۵۷)
- وقت گردش کننده (تام کندی – ۱۳۵۷)
- دفینه (تام کندی – ۱۳۵۹)
- ابوالهل (فرانک شفنر – ۱۳۵۹)
- گروگان (۱۳۶۲)
- چشمهایش (۱۳۶۵)
- ترور در بورلی هیلز (جان مایهرس – ۱۳۶۹)
- وحشت در بورلی هیلز (جان مایهرس – ۱۳۶۹)
- تهدید (سیروس نورسته – ۱۳۶۹)
- عبور (نورا هوپ – ۱۳۷۸)
- پل‌های شکسته (رفیق پویا – ۱۳۸۳)
- زرین (شیرین نشاط – ۱۳۸۴)
- شب‌های اضطراب (محمد ناطق – ۱۳۸۵)
- ۲ اسب نر (فرانسیس فورد کاپولا)
- فصل کرگدن (بهمن قبادی – ۱۳۹۰)
آثار تلویزیونی بهروز وثوقی
- بلبل (رضا بدیعی)
- تاج فالکون (رضا بدیعی)
جوایز و افتخارات بهروز وثوقی
جشنواره فیلم سپاس تهران
- برنده جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در دومین دوره در سال ۱۳۴۸ برای بازی در فیلم قیصر
- برنده جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره در سال ۱۳۴۹ برای بازی در فیلم رضا موتوری
- نامزد جایزه مجسمه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد در چهارمین دوره در سال ۱۳۵۰ برای بازی در فیلم داش آکل
جشنواره جهانی فیلم تهران
- برنده جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره در سال ۱۳۵۳ برای بازی در فیلم گوزنها
- نامزد جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در چهارمین دوره در سال ۱۳۵۴ برای بازی در فیلم کندو
- نامزد جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در پنجمین دوره در سال ۱۳۵۵ برای بازی در فیلم ملکوت
- نامزد جایزه بز بالدار بهترین بازیگر نقش اول مرد در ششمین دوره در سال ۱۳۵۶ برای بازی در فیلم سوته دلان
بین‌المللی
- برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره بین‌المللی فیلم تاشکند برای بازی در فیلم داش آکل ۱۹۷۱
- برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم دهلی برای بازی در فیلم تنگسیر ۱۹۷۴
- جایزه یک عمر دستاورد هنری جشنواره بین‌المللی فیلم سان فرانسیسکو ۲۰۰۶
- جایزه یک عمر فعالیت هنری جشنواره فیلم توکیو فیلمکس ۲۰۱۲
- جایزه یک عمر فعالیت هنری برای بازی در فیلم فصل کرگدن جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی ۲۰۱۲
