راهنمای خرید، نگهداری و انتخاب باتری خودرو

ستاره | سرویس خودرو – باتری خودرو بیش از هر چیز به منظور تامین انرژی الکتریکی قطعات مختلف یک اتومبیل مورد استفاده قرار می‌گیرد و وظیفه‌ی اصلی آن هنگام استارت زدن موتور خودرو نمایان می‌شود. در حال حاضر دو نوع باتری خودرو توسط شرکت‌های تولید باتری ساخته می‌شود که با نام عمومی خشک و تر شناخته می‌شوند.

 

در باتری تر که نسبت به نوع خشک آن باتری قدیمی‌تری بوده و به همان نسبت از تکنولوژی ابتدایی‌تری برخوردار است، از نوعی مایع اسیدی استفاده می‌شود که به طور عمده اسید سولفوریک را شامل شده و واکنش‌های شیمیایی آن در قالب الکترولیت برای تامین انرژی مورد نیاز الکتریکی قطعات خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در نوع جدیدتر باتری که با نام باتری خشک یا سیلد شناخته می‌شود، اگرچه همچنان اسید یا الکترولیت نقش مهمی در تامین انرژی الکتریکی قطعات مهم خودرو ایفا می‌کند، اما برخلاف باتری تر هیچ نیازی نیست که سطح الکترولیت به طور مداوم مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت پایین آمدن آن از حد معین یا مجاز، احتیاج به اضافه کردن مقداری آب مقطر به آن باشد.

در مجموع می‌توان ادعا کرد که باتری خشک نمونه‌ی بسیار بهتری از یک باتری خودرو نسبت به نوع تر آن به شمار می‌رود. چرا که باتری خشک از یک سو نوسانات ولتاژی کمتر و عمر طولانی‌تری را نسبت به باتری تر از خود به نمایش می‌گذارد و از سوی دیگر در قیاس با باتری تر از ایمنی بیشتری برخوردار است. به این معنی که در باتری خشک هیچ نوع خاصی از بخار اسید مشاهده نمی‌شود. در واقع به این دلیل که بخش عمده‌ای از محتویات داخلی باتری خشک را بخش‌های جامد تشکیل می‌دهد، احتمال تراوش اسید در محفظه‌ی موتور بسیار ناچیز خواهد بود.

شاید تنها مزیت باتری تر نسبت به نمونه‌های خشک را بتوان در قیمت پایین‌تر این نوع قدیمی از باتری مشاهده کرد. به بیان دقیق‌تر باتری‌های تر همواره قیمت کمتری نسبت به باتری‌های خشک دارند. با این حال همواره توصیه شده است که صاحبان خودرو با صرف هزینه‌ی بیشتر به سراغ باتری‌های خشک یا سیلد بروند تا در ادامه‌ی کار بتوانند با آسایش بیشتر و دردسر کمتری رو به رو باشند. اما به غیر از توجه به نوع خشک یا تر، چه نکات دیگری وجود دارد که هنگام انتخاب باتری خودرو باید آنها را رعایت کرد؟

 

 

راهنمای انتخاب باتری خودرو

از جمله موارد مهمی که باید در انتخاب باتری مد نظر قرار داد، آمپراژ آن باتری است. در مجموع هر کدام از باتری‌های تولید شده برای خودروهای مختلف با یک عدد معین شناخته می‌شوند. عددی که نشان دهنده‌ی حداقل آمپر مجاز آن باتری است. هر کدام از اتومبیل‌های مختلف با توجه به میزان جریان الکتریکی مورد نیاز برای تامین انرژی قطعات متعدد خود از باتری‌هایی با آمپرهای گوناگون استفاده می‌کنند. البته آن دسته از افرادی که خودروهای خود را به سیستم‌های صوتی قدرتمند و پر سر و صدا مجهز کرده‌اند، به طور حتم باید به منظور تامین انرژی الکتریکی مورد نیاز برای راه اندازی این سیستم‌های صوتی از باتری‌هایی با آمپر بالاتر از حد معمول استفاده کنند.

در کنار این موضوع توجه به اندازه‌ی باتری خودرو نیز یکی دیگر از موارد مهمی است که هنگام انتخاب باتری باید به آن توجه داشت. ناگفته پیدا است که اگر باتری انتخابی برای یک خودرو از محفظه‌ای که برای نگهداری آن در فضای داخلی خودرو در نظر گرفته شده است بزرگ‌تر باشد، مشکلات متعددی برای صاحب خودرو پدید می‌آید. موضوعی که در رابطه با باتری‌های کوچک‌تر از حد مجاز نیز قابل مشاهده است. در مجموع هنگام انتخاب باتری خودرو باید در کنار توجه به آمپراژ آن به اندازه‌ی کلی باتری نیز توجه ویژه‌ای داشت. سوای در نظر گرفتن اندازه و میزان آمپر باتری خودرو، توجه به تاریخ تولید باتری نیز می‌تواند به عنوان یکی از پارامترهای اصلی انتخاب نوع مناسب آن محسوب شود.

 

 

البته باتری خودرو مانند مواد غذایی نیست که در صورت سپری شدن مدت زمان معینی، حتی در صورت مورد استفاده قرار نگرفتن، فاسد شده و از رده خارج گردد. با این حال نمی‌توان این حقیقت را کتمان کرد که پیشرفت زمان موجب پیشرفته‌تر شدن تکنولوژی‌های به کار رفته در تولید کالاهای مختلف می‌گردد. به طور حتم قطعات جانبی اتومبیل نظیر باتری نیز از این قاعده‌ی کلی مستثنی نیستند.

از همین رو بد نیست هنگام خرید باتری خودرو علاوه بر در نظر گرفتن موارد یاد شده به تاریخ تولید آن نیز توجه نمود و بیش از همه به سراغ نمونه‌هایی رفت که محصولات جدیدتری در بازار به شمار می‌روند. در باتری‌های ساخت ایران معمولا تاریخ تولید باتری در شماره سریال آن قید شده است. به بیان دقیق‌تر دو رقم ابتدایی شماره سریال یک باتری ایرانی (دو رقم ابتدایی از سمت چپ) نشان دهنده‌ی سال ساخت آن باتری است. به عنوان مثال اگر دو رقم ابتدایی شماره سریال یک باتری خودرو ۹۴ باشد، به آن معنی است که باتری ایرانی مورد نظر در سال ۱۳۹۴ خورشیدی تولید شده است.

در مورد باتری‌های کره‌ای که طیف قابل توجهی از باتری‌های موجود در بازار ایران را تشکیل می‌دهند نیز قاعده کم و بیش به همین ترتیب است و شماره سریال باتری خودرو، مشخصات مربوط به سال ساخت آن را نشان می‌دهد. در اینجا نخستین رقم از سمت چپ شماره سریال باتری خودرو نمایان‌گر سال ساخت آن است. به عنوان مثال اگر این رقم ۶ باشد به آن معنی است که باتری مورد نظر در سال ۲۰۱۶ میلادی تولید شده است.

نکته‌ی دیگری که می‌توان در هنگام خرید باتری مد نظر قرار داد، توجه به قیمت و برند تولید باتری است. دو پارامتری که نقش مهمی در انتخاب باتری خودرو ایفا می‌کنند.

 

 

برند باتری خودرو

در حال حاضر اکثر باتری‌های موجود در بازار خودروی ایران را نمونه‌های ساخت داخل تشکیل می‌دهد. البته در کنار باتری‌های ایرانی شاهد حضور گسترده‌ی باتری‌های خارجی نیز هستیم. محصولاتی که اغلب آنها یا ساخت ترکیه هستند یا به کشورهایی نظیر کره‌ جنوبی و چین تعلق دارند.

نکته‌ی جالبی که در رابطه با شرکت‌های سازنده‌ی باتری خودرو می‌توان به آن اشاره کرد این است که هیچ کدام از این شرکت‌ها در اروپا حضور ندارند. در واقع به دلیل آن که فرایند ساخت باتری ارتباط پیوسته و مستمری با مواد مختلف شیمیایی دارد و این مواد ارتباط چندان مناسبی با محیط زیست برقرار نمی‌کنند، کشورهای حاضر در قاره‌ی سبز ترجیح داده‌اند تا سبزی قاره خود را با سیاهی تعویض نکرده و انحصار ساخت باتری را در اختیار کشورهای در حال توسعه یا جهان سومی قرار دهند.

به هر حال فارغ از این بحث‌ها اگر قصد انتخاب نمونه‌ی مناسبی از باتری خودرو در بازار ایران را دارید بهتر است نمونه‌های ساخت چین و ترکیه را فراموش کرده و به سراغ باتری‌های تولیدی ایران یا کره بروید.

در حال حاضر شرکت‌های مختلفی نظیر صبا، سپاهان، برنا و برخی شرکت‌های مشابه به تولید باتری خودرو در ایران مشغول هستند و محصولات خود را تحت نام‌های گوناگونی به بازار عرضه می‌کنند. باتری‌های شاخص کره‌ای نیز اغلب با نام دلکور، پوما، جگوار، سوپر دیاموند، هانکوک، شارک و سایر موارد مشابه شناخته می‌شوند.

شاید انتخاب تنها چند نمونه باتری از میان نام‌های مذکور به عنوان باتری برتر کار چندان ساده‌ای نباشد. از همین رو تنها به همین بسنده می‌کنیم که به طور عمده باتری‌های ساخت ایران و کره کیفیت بهتری نسبت به نمونه‌های مشابه ساخت ترکیه یا چین دارند. پس بهتر است هنگام انتخاب باتری این موضوع مهم را مد نظر قرار دهید.

 

 

قیمت باتری خودرو

همان گونه که در سطور پیشین این متن به آن اشاره شد، باتری‌های خشک از قیمت بالاتری نسبت به باتری‌های تر برخوردارند. علاوه بر آن هر چه میزان آمپر یک باتری بالاتر باشد، قیمت آن نیز به همان نسبت بالاتر خواهد رفت.

به عنوان مثال در حال حاضر و در هنگام نوشته شدن متن پیش رو، یک باتری ۵۵ آمپری تر یا همان اسیدی شرکت صبا باتری با متوسط قیمتی در حدود ۲۷۰ هزار تومان و یک باتری ۱۵۰ آمپری از همین نوع و محصول همان شرکت نیز با متوسط قیمتی در حدود ۶۶۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. این در حالی است که باتری ۵۵ آمپری اوربیتال خشک شرکت سپاهان، که با نام باتری اتمی نیز شناخته می‌‌شود، هم اکنون از قیمتی برابر با ۲۹۰ هزار تومان برخوردار بوده و باتری ۱۵۰ آمپری این شرکت از نوع خشک نیز با قیمت ۶۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

در سوی دیگر قضیه شاهد آن هستیم که یک باتری کره‌ای مدل خشک ۵۵ آمپری با قیمت ۳۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسد و مدل ۱۵۰ آمپری آن نیز از قیمتی حول و حوش ۹۲۰ هزار تومان برخوردار است. به این ترتیب می‌توان گفت که باتری‌های کره‌ای با قیمت بالاتری نسبت به باتری‌های ساخت داخل به فروش می‌رسند.

 

 

زمان تعویض باتری خودرو و نشانه‌های خرابی آن

به طور معمول باتری خودرو از عمر مفیدی حدود چهار تا پنج سال برخوردار است و بهتر است پس از سپری شدن این مدت زمان، توسط صاحب آن تعویض گردد. چون در غیر این صورت دیر یا زود خود باتری صاحب خودرو را مجبور به تعویض آن خواهد نمود.

معمولا هر وسیله‌ای که به پایان عمر خود نزدیک می‌شود، این موضوع را از طریق بروز علامت‌ها و نشانه‌هایی نمایان می‌سازد. در همین راستا آشکارترین و رایج‌‌ترین نشانه برای آن که بدانیم باتری خودرو در حال نزدیک شدن به پایان کار  است، کوتاهی آن در انجام مهمترین وظیفه خود خواهد بود. مسلما مهمترین وظیفه تعریف شده برای باتری خودرو چیزی جز روشن کردن موتور اتومبیل نیست. به این ترتیب اگر راننده در حالتی که باتری خودرو در حالت شارژ کامل قرار دارد قادر به روشن کردن موتور اتومبیل پس از زدن استارت نباشد، مسلما باید به این نتیجه برسد که مشکلی برای باتری به وجود آمده است و منبع تغذیه انرژی الکتریکی خودرو احتمالا عیب و ایرادی دارد. 

به طور معمول باتری خودرو پس از پیمودن مسافت نسبتا طولانی با سرعت بالاتر از حد متوسط در حالت شارژ کامل قرار خواهد گرفت. حال اگر راننده موتور خودرو را خاموش کرده و پس از سپری شدن لحظه‌ای کوتاه دوباره اقدام به روشن کردن آن از طریق استارت زدن نماید، این امر باید بدون هیچ وقفه‌ای صورت گیرد. در غیر این صورت دلیل آن معمولا بیش از هر بخش دیگری از خودرو به کاستی‌های موجود در باتری آن مربوط خواهد بود.

 

 

به عبارت بهتر در صورت روشن نشدن موتور خودرو پس از خوردن استارت، آن هم در شرایطی که باتری خودرو در حالت شارژ کامل قرار دارد، باید دلیل اصلی را پیش از هر چیز در باتری آن جستجو کرد. در واقع اگر مدارهای مربوط به شارژ باتری خودرو دچار عیب و ایراد خاصی نشده باشند، احتمالا مشکل به وجود آمده از خود باتری خواهد بود.

این مشکل توسط افرادی که سر رشته‌ای از مکانیک خودرو دارند به خوبی قابل شناسایی است. در غیر این صورت باید به مراکز تعمیر خودرو مراجعه کرد تا صحت باتری آن مورد بررسی قرار گیرد. در واقع اگر خودروی شما پس از استارت زدن روشن نشود و چیزی بیش از سه سال از عمر باتری خودروی شما بگذرد، منشا مشکل به وجود آمده برای خودرو احتمالا از باتری آن خواهد بود.

اگر این اتفاق در هوای سرد رخ دهد می‌توان پیش از انجام هر کار دیگری، از شارژ بودن کامل باتری خودرو اطمینان حاصل کرد. برای انجام این کار موتور خودرو و تمام چراغ‌های آن باید در حالت خاموش و غیر فعال قرار گیرد. پس از آن باید از طریق یک ولت سنج میزان ولتاژ باتری را تعیین نمود.

به منظور انجام این کار باید سیم قرمز ولت سنج را به قطب مثبت باتری و سیم سیاه آن را به قطب منفی متصل کرده و عدد ثبت شده بر ولت سنج را مشاهده نمود. جدول زیر وضعیت شارژ باتری را در حالت استاندارد و دمای ۲۶ درجه‌ی سانتیگراد نشان می‌دهد.

 

 

وضعیت شارژ باتری خودرو در دمای ۲۶ درجه
ولتاژ باتری	درصد شارژ باتری
۱۲.۶۶ ولت	۱۰۰ درصد
۱۲.۴۵ ولت	۷۵ درصد
۱۲.۲۴ ولت	۵۰ درصد
۱۲.۰۶ ولت	۲۵ درصد
۱۱.۸۹ ولت	صفر درصد

 

همان گونه که در جدول فوق مشاهده می‌شود اگر در دمای ۲۶ درجه ولتاژ باتری خودرو حول و حوش رقم ۱۲.۶۶ ولت قرار گیرد باتری به صورت کامل و صد در صد شارژ خواهد بود. اما در صورتی که ولتاژ مذکور به حدود رقم ۱۱.۸۹ ولت برسد نشان از آن دارد که باتری خودرو به صورت کامل از شارژ خالی شده است. در این میان باید به این نکته توجه داشت که با پایین آمدن دمای هوا به میزان ۱۲ درجه، ولتاژ باتری خودرو نیز چیزی در حدود یک صدم (۰.۰۱) ولت افت خواهد کرد.

به این ترتیب اگر ولتاژ باتری شما از ۷۵ درصد کمتر است باید ابتدا موتور خودرو را روشن کرده و حدود بیست دقیقه با سرعتی بالاتر از ۶۵ کیلومتر در ساعت رانندگی نمایید. در این حالت باتری خودرو دوباره به طور کامل شارژ می‌شود. پس از آن با خاموش کردن مجدد موتور خودرو و استارت زدن دوباره آن می‌توان صحت باتری را مورد بررسی قرار داد.

حال شاید این پرسش مطرح شود که چگونه می‌توان عمر باتری را طولانی‌تر کرد و از خرابی زود هنگام آن جلوگیری به عمل آورد.

 

 

عوامل کاهنده عمر باتری خودرو

از جمله عواملی که می‌تواند در کاهش عمر باتری خودرو موثر باشد، بروز مشکلات فنی در برخی از قطعات خودرو است. از میان مهمترین قطعاتی که وجود ایراد در آنها قادر است موجب اختلال در کار باتری خودرو شود، می‌توان به دینام و استارت خودرو اشاره کرد. بروز مشکل در دینام خودرو، کاهش شارژ باتری را به همراه می‌آورد و اختلال در استارت نیز موجب کاهش عمر باتری خودرو می‌گردد. بنابراین در صورت مشاهده‌ کردن اختلال در دینام و استارت خودرو خیلی زود نسبت به رفع مشکل پیش آمده اقدام کنید. چرا که در غیر این صورت ممکن است خرج مضاعفی روی دست شما بماند و در کنار دینام یا استارت خودرو ناگزیر از تعویض باتری آن نیز بشوید.

در کنار وجود بعضی مشکلات فنی خودرو که می‌تواند بروز ایراد در باتری آن را سبب شود، برخی از سهل انگاری‌های رایج نیز می‌تواند موجبات کاهش عمر باتری خودرو را فراهم آورد.

به عنوان مثال اگر هنگام خاموش بودن موتور خودرو اقدام به روشن نمودن رادیو، ضبط یا چراغ‌های خودرو (به خصوص چراغ‌های جلو یا مه شکن آن) نمایید، این امر فشار مضاعفی بر باتری خودرو می‌آورد و عمر آن را به طرز آشکاری کاهش می‌دهد.

افزون بر آن روشن گذاشتن مداوم کولر خودرو در دورهای پایین دینام نیز بر کاهش عمر باتری آن بسیار تاثیرگذار خواهد بود. از جمله موارد رایجی که موجب پایین آمدن دور دینام می‌شود می‌توان به حرکت خودرو در مسیرهای شلوغ و پر ترافیک اشاره کرد.

در کنار موارد یاد شده حضور طولانی مدت در مکان‌های به شدت گرم یا بی اندازه سرد نیز در کاهش عمر باتری خودرو بسیار موثر است. به خصوص در آب و هوای سرد که ساز و کار باتری با اختلال و مشکلات قابل توجهی همراه می‌گردد.

به هر حال با مد نظر قرار دادن نکات یاد شده در سطور بالا می‌توان تا حد قابل توجهی از کاهش بی‌مورد عمر باتری خودرو جلوگیری به عمل آورد.