آشنایی با ساز نی

ستاره | سرویس هنر – نی سازی است کهن و در تمامی نواحی ایران معمول است. نی همان طور که از اسمش پیداست از چوب گیاه نی تهیه می‌شود و نی‌هایی که از نواحی خشک به دست می‌آیند چوب محکم تری داشته و ترک نمی‌خورند. نی از ساز‌هایی است که برای تک نوازی مناسب‌تر است، ولی در گروه نوازی‌های ساز‌های ملی هم از آن استفاده می‌شود. در ادامه بیشتر با جزئیات و نحوه‌ی نواختن آن آشنا می‌شویم.

معرفی ساز نی

نی یک ساز بادی قدیمی و ساخته شده از  گیاه نی است. در طول نی شش گره و هفت بند وجود دارد و به همین دلیل آن را “نی هفت بند” می‌نامند. هنگام نواختن این ساز هوا از دهانه‌ی نی وارد می‌شود و با انگشت گذاری بر سوراخ‌های روی آن و با تغییر فشار هوا، صدا‌های مختلف از آن خارج می‌شود. 

نی را نوازنده به صورت عمودی در دست گرفته و دهانه‌ی آن را بین دو دندان جلو و یا بین لب‌ها قرار می‌دهد، سپس در آن می‌دمد. هوا از سوراخ‌های نی خارج شده و نوازنده با انگشت‌های هر دو دست، سوراخ‌ها را میگیرد یا باز می‌کند. ممکن است نوازنده هنگام نواختن، دست راست را بالای دست چپ قرار دهد و یا برعکس.

نی در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود ولی به طور کل طول آن حدود ۳۰ تا ۶۵ سانتی‌متر و قطر آن حدود یک ونیم تا سه سانتی متر است. بر روی یک نی شش سوراخ وجود دارد که ۵ سوراخ آن در طرف جلو و یک سوراخ در قسمت عقب نی است. هرچه لوله‌ی ساز باریک‌تر و کوتاه‌تر باشد صدای آن زیر‌تر است و برعکس. 

چون بدنه ساز نی در طبیعت رشد می‌کند، نمی‌توان دو نی را یافت که کاملا از هر جهت همسان باشند. به همین دلیل، با انتخاب طول و قطر آن از هر پرده یا وسعت صدایی می‌توان یک نی داشت. بیشتر از این ساز برای تکنوازی استفاده می‌شود و قابلیت کوک کردن ندارد.

وسعت صدای نی

انگشت گذاری نی

در پایان گوشه دلنشین کرشمه با ساز نی را گوش می‌دهیم: