از اصفهان به تخت جمشید؛ آن‌ چه در تخت جمشید می‌توان دید

ستاره | سرویس گردشگری – در بحران‌های ارزی این روزها شاهد کاهش بسیار در سفرهای برون‌مرزی مردم هستیم. با این حال خوب می‌دانیم که سفر، آرامش روح، سلامتی جسم و انگیزه‌هایی برای ادامه‌ی کارهای دشوار و تحمل نابسامانی‌ها برایمان به ارمغان می‌آورد. خوب است که «سفر» را از سبد مخارج خانواده، حذف نکنیم و در پی جایگزین‌های مناسبی برای مقاصد سفرهایمان باشیم. در این نوشتار، هدف شناسایی مسیر سفر از اصفهان به تخت جمشید و دیدنی‌هایی است که در این شهر هخامنشی در شیراز می‌توان مورد توجه بیشتر قرار داد. بدیهی است مسافران از شهرهای دیگر که در این مسیر قرار می‌گیرند، می‌توانند این بخش از سفر را این‌گونه طی کنند.

از اصفهان به تخت جمشید

اصفهان ←شهرضا ←آباده←مرودشت

دیدنی‌های مسیر اصفهان – تخت جمشید

در این مسیر از اصفهان می‌توان از سیتی‌سنتر سپاهان‌شهر و فود‌کورت و فروشگاه‌های لباس و کفش و کیف و موزه‌ی آن دیدن کرد و از منطقه‌ی صنعتی و خدماتی مرق و بهارستان تا بزرگراه اصفهان-شهرضا عبور کرده و نگاهی گذرا به منطقه‌ی مهیار، دشت بسیار وسیع و بناهای قدیمی رهاشده، منطقه‌ی صنعتی و حمل‌و‌نقلی، پارک کوهستانی آبشار در کمربندی بزرگراه شهرضا، شهرک صنعتی امیرکبیر و منطقه‌ی منظریه به سمت آباده و کاروانسرای روستای امین‌آباد داشت. همچنین به بزرگراه آباده-صفاشهر، بزرگراه سعادت‌شهر-صفاشهر، فرعی به سمت کردشول و سایت جهانی پاسارگاد، کمپ و اقامتگاه بومگردی نظری انداخت و در گذر از سعادت‌شهر، سد سیبویه را از دور دید.

در بزرگراه مروشت-سعادت‌شهر، روستای تاریخی حاجی‌آباد و در ادامه در جاده‌ی شیراز-پرسپولیس به شهر مرودشت و پس از طی ده کیلومتر به پرسپولیس وارد می‌شویم. در بازگشت از تخت جمشید نیز می‌توان نقش رجب و نقش رستم (آرامگاه پادشاهانی چون داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم) و  پاسارگاد شهر اصطخر را دید و از بزرگراه سعادت‌شهر- صفاشهر به اصفهان بازگشت.

دیدنی‌های تخت جمشید

تخت جمشید، کاخ بزرگ ساخته‌شده توسط داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول در شهر پارسه، پایتخت باشکوه و تشریفاتی شاهنشاهی هخامنشیان، است که بنا بر سنگ و گل‌‌نبشته‌های به‌دست‌آمده از این شهر، بنای اولیه‌ی آن در سال ۵۱۸ پیش‌از‌میلاد گذارده‌ و در زمان دو پادشاه بعد، بناهایی بدان افزوده‌شده است. سنگ‌نبشته‌ی داریوش بزرگ در جبهه‌ی جنوبی تخت جمشید مبنی بر سال احداث بنا است.

این بنا شامل ۳۹ قرارگاه مسکونی جهت استقرار حدود ۴۰۰۰۰ نفر به وسعت ۱۲۵ هزار متر مربع است و گفته‌می‌شود ساخت آن ۱۲۰ سال به‌طول انجامیده است. این بنا در سال ۳۳۰ پیش‌از‌میلاد در پی حمله‌ی اسکندر مقدونی، سردار معروف یونانی، به آتش‌کشیده و ویران شد و طی آن ستون‌های چوبی از سرو‌های لبنان و ساج‌های هندی سوختند و تنها ته‌ستون‌ها و سرستون‌های سنگی باقی ماندند. در این بازماندگان سنگی، نسبت ارتفاع سردر‌ها به عرض آن، نسبت طلاییِ متناسب با طبیعت است که از شاخصه‌های هنر ایرانی محسوب می‌شود. آن‌چه از نقوش که امروزه در آن می‌توان دید عمدتا با نگاریدن و نقرکردن و رنگ‌کردن (در کاخ سه‌دری و صدستون) انجام‌شده و در گذشته بر برخی از آن‌ها فلزات گران‌بها نیز چسبانده شده‌بود. همچنین ستون‌های چندتکه که با فلز چکش‌خوارِسرب به هم متصل شده‌اند و در مقابل زلزله پایدارند از شاخصه‌های معماری این بناست.

آن‌چه امروزه در این بنای شاخص می‌توان دید

• در شمال غرب مجموعه، پلکان ورودی کاخ دروازه‌ی ملل ۱۱۱ پله دارد که معادل منزل‌های راه شاهی از شوش تا سارد است و همانند دستانی است که آرنج خم کرده و بر آن است تا مشتاقان خود را در آغوش گیرد. این کاخ دو دروازه‌ی خروجی دارد که نقش مردان بالدار و گاو‌های سنگی با سر انسانی بر آن‌ها نقر شده و با شش کتیبه‌ی خط میخی، تمامی پدیده‌های زیبا را به خواست اهورامزدا نسبت می‌دهد.

• کاخ آپادانا (داریوش) دارای ۷۲ ستون (معادل ۷۲ فصل یسنای اوستا و ۷۲ رشته‌ی کشتی زرتشتی) است. ورودی کاخ آپادانا دارای دو پلکان است که نقوش فرماندهان نظامی مادی و پارسی در حال حمل نیلوفرآبی، افراد گارد جاویدان در حال ادای احترام و افرادی به نمایندگی از کشور‌های مختلف در حال حمل هدایا در آن دیده می‌شود. این افراد از ملت‌های مادی، ایلامی، پارتی، سغدی، باختری، سکاییان، سیستانیان، سمرقندی‌ها و هندوان گرفته تا مصریان، ارامنه، بابلیان، ایونیان، لیدی‌ها، مقدونی‌ها، اعراب، حبشیان، آَشوری‌ها، کاپادوکیان، فنیقی‌ها و اراخوزی‌ها هستند.

• در نقوش بار عام کاخ صدستون (تالار تخت) و آرامگاه‌ها نیز پادشاه و شش‌تن از یارانش نمایش داده‌شده است که درست مانند قرارگرفتن اهورامزدا در میان شش امشاسپند است. مساحت کاخ صدستون ۴۳۰۰ مترمربع است.
• کاخ تچر (آینه) ۱۲ ستون داشته که در چارچوب درها، نقوش پادشاه و دو ملازمش و در پلکان دیگر نقش خدمه‌ی در حال حمل حیوانات و ظروف و قرنیز‌های گچ‌بری‌شده دیده می‌شود. کتیبه‌هایی از پادشاهان ساسانی و سنگ‌نبشه‌ی مظفرالدین شاه قاجار در آن موجود است که آن را به «موزه‌خط»ی شبیه کرده که می‌توان سنگ‌نبشته‌هایی از دوران هخامنشیان تا قاجار را در آن دید.

• کاخ هدیش (همسر دوم خشایارشا) در مرتفع‌ترین بخش صفه‌ی تخت‌جمشید قرار دارد و دو پلکان دارد. آثار زیادی از این کاخ باقی نمانده و به نظر می‌رسد آتش‌سوزی بنا از این قسمت آغاز شده‌است. رنگ زرد سنگ‌ها نشان‌دهنده‌ی تبخیر بسیار زیاد آب درون سنگ‌ها در اثر حرارت است.
• کاخ ملکه (حرمسرا) امروزه به عنوان موزه و اداره‌ی مرکزی تاسیسات تخت جمشید استفاده می‌شود.
• کاخ ه یا کاخ اچ در غرب کاخ هدیش قرار دارد و پلکان منقوشی به آن وارد می‌شود.
• کاخ سه‌دروازه (تالار شورا، دروازه‌شاهان) در مرکز مجموعه‌ی تخت جمشید قرار گرفته و با سه دروازه و چند راهرو به دیگر قسمت‌ها راه دارد. بر پلکان آن نقوش نجیب‌زادگان پارسی با حالتی غیر رسمی حکاکی شده و دو سرستون انسان در آن نماد تفکر است.

• ساختمان خزانه‌ی شاهی (گنج‌خانه) شامل یک تالار ۹۹ ستونی، یک تالار صدستونی، سالن‌ها، اتاق‌ها و دو حیاط خلوت است. عمده‌ی طلاها، نقره‌ها و اشیای قیمتی هخامنشیان توسط اسکندر از این مکان منتقل شده و عمده‌ی ظروف و مجسمه‌ها هشت لوح سنگی خشایارشا و الواح گلی به خط میخی و ایلامی مربوط به صنف کارگران و مجلس بار عام شاهی خشایارشا نیز از این مکان به دست آمده است.
• دروازه‌ای ناتمام، خیابان سپاه، کارگاه شهر، جان‌پناه و سه آرامگاه پادشاهان نیز در تخت جمشید وجود دارد که متعلق به اردشیر دوم، اردشیر سوم و دیگری احتمالا متعلق به داریوش سوم است.

نقوش نمادین در تخت جمشید

در این بنا گاو نماد بارش زمستانی و طبیعت زمینی است، شیر نماد تابستان گرم و گاه خورشید آسمان‌ها و قدرت اهورایی است. عقاب نماد پیروزی و قدرتمندی اهورایی است. درخت سرو نماد درخت زندگی و لوتوس نماد زیبایی حاصل از خاک و خورشید است.

دیوارهای کنگره‌دار نماد کوهستان‌ها و ستون‌های تالارها نشانی از جنگل مقدس است. هم‌چنین اشخاص در تخت جمشید هیچ‌کدام سواره نیستند و هرکس با لباس و فرهنگ خود، حاضر است. عصا نشانی از مقام، کلاه بلند پرتزئین نشانی از درجات نظامی، کلاه بلند ساده نشانی از بزرگی و کلاه کوتاه نشانی از درباریان و سلطنتیان و خدمه است.

شما نیز اگر تجربه‌ای از سفر به تخت جمشید دارید آن را در بخش نظرات با ما و سایر مخاطبان ستاره در میان بگذارید.