نویسنده: بهاره قاسم پور
بروزرسانی: 22 مرداد 1401
ستاره | سرویس سلامت – تکرر ادرار به شرایطی گفته می‌شود که در آن، فرد بیش از حد معمول به ادرار کردن نیاز داشته باشد. این احساس نیاز می‌تواند به طور ناگهانی ایجاد شده و باعث شود که فرد، کنترل مثانه خود را از دست بدهد. همچنین در اثر این عارضه، فرد مبتلا ممکن است احساس کند مثانه وی بسیار پر است. به گفته متخصصین اورولوژیست، بیش از هشت بار ادرار کردن در عرض ۲۴ ساعت، تکرر ادرار محسوب می‌شود.
علت تکرر ادرار در زنان چیست؟
عوامل مختلفی باعث ایجاد تکرر ادرار در زنان می‌شوند. شایع‌ترین این عوامل عبارتند از:
۱. نوشیدن زیاد مایعات
هر چقدر فرد مایعات بیشتری وارد بدن خود کند، به همان اندازه، نیاز به تخلیه آن‌ها خواهد داشت. بنابراین مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند باعث بروز تکرر ادرار شوند. همچنین اگر شیرین کننده‌های مصنوعی را به نوشیدنی‌های خود اضافه کنید، علائم تکرر ادرار ممکن است بدتر شوند. میزان مناسب برای مصرف مایعات در روز ۸ لیوان است. اما این مقدار می‌تواند بر اساس میزان فعالیت فرد، مصرف دارو و دیگر شرایط جسمانی، کم یا زیاد شود.
۲. عفونت‌های دستگاه ادراری، کلیه و مثانه
یکی از شایع‌ترین علل تکرر ادرار، عفونت دستگاه ادراری است. بیش از نیمی از زنان در طول عمر خود، یک یا چند بار عفونت ادراری را تجربه می‌کنند. عفونت ادراری معمولا به علت وجود باکتری در داخل دستگاه ادراری ایجاد می‌شود. این عفونت می‌تواند از طریق مقاربت جنسی یا عدم شستشوی مناسب بدن در زمان اجابت مزاج ایجاد شود. همچنین سوزش مکرر ادرار می‌تواند در زمان بارداری، در زنان مبتلا به اختلالات سیستم ایمنی و همچنین به علت نگهداری طولانی مدت ادرار در مثانه به وجود آید. عفونت کلیه در مثانه یا مجاری ادرار ایجاد شده و وارد کلیه‌ها می‌شود. اگر برای عفونت دستگاه ادراری، آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید، اما علائم شما بهبود پیدا نکرده‌اند، ممکن است دچار عفونت کلیه شده باشید. علائم آن عبارتند از تهوع، استفراغ و وجود خون در ادرار. بیشتر عفونت‌های مثانه از طریق باکتری‌ها ایجاد می‌شوند. باکتری می‌تواند از طریق مدفوع و مجرای ادرار، وارد مثانه شود. از آنجایی که مجرای ادراری در زنان کوتاه‌تر از مردان است، زنان بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های مثانه و تکرر ادرار هستند.
۳. سطح پایین استروژن
سطح استروژن زنان می‌تواند به دلایل مختلفی پایین باشد. از جمله ژنتیک، اختلالات هورمونی، اختلالات خوردن، بیماری مزمن کلیه، یائسگی و ورزش مفرط. زنانی که سطح استروژن آن‌ها پایین است، به علت نازک شدن مجاری ادرار، مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند.
زمانی که زنان دیگر پریود نشوند، بدن آن‌ها استروژن تولید نخواهد کرد. استروژن هورمونی است که به کنترل مثانه کمک می‌کند. در این حالت، زنان یائسه ممکن است بیشتر دچار تکرر ادرار شوند. علاوه بر این، کاهش استروژن، باعث تکرر ادرار زنان در شب می‌شود. آتروفی واژن وضعیتی است که در آن، زنان بافت واژن و استروژن خود را از دست می‌دهند. افزایش سن یا برداشتن تخمدان، از عوامل ایجاد چنین شرایطی هستند. این حالت اگرچه به طور مستقیم با مثانه مرتبط نیست، اما بر روی آن تاثیر می‌گذارد.
۴. مصرف دارو‌های خاص
دارو‌هایی که عوارض جانبی نداشته باشند، بسیار کم بوده و تکرر ادرار یک عارضه جانبی رایج است که زنان آن را تجربه می‌کنند. دارو‌هایی که باعث بروز این حالت می‌شوند عبارتند از آرام بخش‌های عضلانی، مسکن‌ها و دیورتیک‌ها. به عنوان مثال، دیورتیک‌ها اغلب برای درمان فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دارو‌ها باعث کاهش آب اضافی در بدن می‌شوند. بنابراین نیاز به ادرار کردن را افزایش می‌دهند. اگر تکرر ادرار باعث اختلال در زندگی شما شده است، بهتر است با پزشک خود در مورد تغییر دارو و یا میزان آن مشورت کنید.
۵. التهاب واژن
التهاب واژن یکی دیگر از دلایل تکرر ادرار در زنان است. انواع التهاب عبارتند از عفونت مخمری واژن، تریکومونایز و واژینوز باکتریال. زنان مبتلا به التهاب واژن، اغلب دچار بوی غیر طبیعی، خارش، و ترشح می‌شوند. برای تشخیص التهاب، پزشک شما را معاینه فیزیکی کرده، علائم ترشحات واژن را بررسی و pH ترشحات واژن را آزمایش می‌کند. این بیماری، در میان زنان بین ۱۵ تا ۴۴ ساله شایع بوده و برای درمان آن معمولا از دارو‌های ضدباکتری استفاده می کنند.
۶. بارداری و زمان پس از زایمان
زنان باردار نیز اغلب دچار تکرر ادرار می‌شوند. زیرا جنین باعث انبساط رحم شده و در نتیجه به مثانه فشار بیشتری وارد می‌کند. تکرر ادرار در دوران بارداری بسیار شایع بوده و اگر با علائم دیگری همراه نباشد، جای نگرانی ندارد. حتی پس از تولد نوزاد، ممکن است علائم تکرر ادرار ادامه داشته باشند. زنانی که در گذشته زایمان طبیعی داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به تکرر ادرار قرار می‌گیرند. زایمان طبیعی باعث می‌شود که عضلات کف لگن ضعیف‌تر شده و در نتیجه مثانه افتادگی پیدا کند.
۷. پرولاپس قدامی (سیستوسل)
این حالت زمانی روی می‌دهد که بافت بین دیواره واژن و مثانه ضعیف شده و باعث می‌شود که مثانه به صورت یک برآمدگی به درون واژن منتقل شود که به آن افتادگی مثانه گفته می‌شود. یبوست مزمن، سرفه بیش از حد و بلند کردن اجسام سنگین می‌توانند باعث بروز این شرایط شوند. زنانی که به افتادگی مثانه دچار می‌شوند، علاوه بر تکرر ادرار ممکن است احساس کنند که هرگز مثانه آن‌ها به طور کامل تخلیه نشده است و یا در زمان رابطه جنسی، دچار نشت ادرار شوند. درمان‌های مورد استفاده برای این بیماری عبارتند از کاشت یک دستگاه حمایتی در واژن، استروژن درمانی یا عمل جراحی برای جابجایی پرولاپس مثانه به محل مناسب خود.
۸. سنگ مثانه
سنگ‌های مثانه متشکل از توده‌های مواد معدنی بوده و زمانی ایجاد می‌شوند که فرد نمی‌تواند مثانه خود را تخلیه کند. سوزش ادرار، درد شکم و وجود خون در ادرار از علائم این بیماری هستند. سنگ‌های کوچک را می‌توان به طور طبیعی و با کمی درد، دفع کرد. اما سنگ‌های بزرگ ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند.
۹. بیماری‌های آمیزشی
بسیاری از افراد، تکرر ادرار ناشی از بیماری‌های آمیزشی را با عفونت دستگاه ادراری اشتباه می‌گیرند. بیماری‌های آمیزشی مانند کلامیدیا، تریکومونیاز و سوزاک باعث تکرر ادرار در زنان می‌شوند. اغلب، افراد تکرر ادرار را با سلامت جنسی خود مرتبط نمی‌دانند. هرچند بسیاری از بیماری‌های آمیزشی در ابتدا بدون علائم بوده و تغییر در ادرار ممکن است تنها نشانه اولیه این بیماری‌ها محسوب شود. بنابراین در صورت داشتن رابطه جنسی پر خطر، بهتر است به طور منظم آزمایش دهید. اگر بیماری‌های آمیزشی درمان نشوند، می‌توانند باعث بروز عوارض طولانی مدت شوند. بیشتر این بیماری‌ها در مراحل اولیه، قابل درمان هستند.
۱۰. دیابت
تکرر ادرار در زنان می‌تواند به علت بیماری دیابت نوع ۱ و ۲، به ویژه دیابت قندی ایجاد شود. این حالت ناشی از آن است که قند اضافی سبب می‌شود مایعات اضافی وارد کلیه‌ها شده، در حالی که بدن نمی‌تواند سطح قند خون را به درستی تنظیم کند. با کنترل قند خون، می‌توان این حالت را کاهش داد. علاوه بر تکرر ادرار، بیماران دیابتی اغلب دچار عدم کنترل مثانه و عفونت دستگاه ادراری می‌شوند. اگر نوروپاتی دیابتی موجب آسیب عصبی در بدن شود، اثرات آن ممکن است بر روی کلیه‌ها و ادرار تاثیر گذارد.
۱۱. سرطان مثانه و پرتو درمانی
اگرچه وجود خون در ادرار یکی از علائم شایع سرطان مثانه است، با این حال برخی از زنان مبتلا به این سرطان ممکن است دچار تکرر ادرار نیز شوند. اگر در مثانه، تومور وجود داشته باشد، اشغال فضا توسط این تومور باعث می‌شود که مثانه پر شده و در نتیجه منجر به افزایش تکرر ادرار شود. علاوه بر تومور، درمان سرطان هم باعث بروز تکرر ادرار می‌شود. به عنوان مثال، از عوارض پرتو درمانی می‌توان به تکرر ادرار اشاره کرد.
۱۲. آسیب و بیماری‌های نخاعی
مشکلات مثانه در میان بیماران مبتلا به ام اس شایع بوده و عبارتند از تکرر ادرار، فعالیت بیش از حد مثانه و عدم تخلیه کامل مثانه. تغییرات رژیم غذایی و استفاده از روش‌های تحریک عصبی ممکن است به بیماران در کنترل این شرایط کمک کنند. دیگر بیماری‌های عصبی نیز با تکرر ادرار در زنان مرتبط هستند، به خصوص آسیب نخاعی. در بیماری‌های نخاعی، ممکن است پیام‌ها از مثانه به مغز ارسال یا دریافت نشوند.
علائم و نشانه‌های تکرر ادرار
- اگرچه علل متعددی باعث بروز تکرر ادرار می‌شوند، اما معمولا علائم آن‌ها یکسان هستند.
وفور: ادرار کردن بیش از هشت بار در روز و یا بیش از یک بار در شب - درنگ: عدم تخلیه کامل مثانه در هر بار ادرار کردن. ممکن است جریان ادرار به علت اسپاسم در مثانه یا مجرای ادراری به طور ناگهانی متوقف شود و یا برای شروع ادرار، فرد با مشکل مواجه شود.
- نیاز شدید: احساسی که به علت فشار به مثانه پدید آمده و شما را مجبور به ادرار کردن می‌کند.
- بی اختیاری ادرار: عدم توانایی در کنترل جریان ادرار که منجر به نشت ادرار به صورت ثابت یا متناوب می‌شود.
- اختلال دیس‌اوری: احساس درد یا سوزش در زمان ادرار یا بعد از آن. این حالت ممکن است نشانه‌ای از عفونت دستگاه ادراری باشد.
- هماتوری: وجود خون در ادرار که می‌تواند به میزان کم، زیاد یا به صورت لخته باشد.
- شب ادراری: بلند شدن از خواب برای ادرار کردن. همچنین این حالت می‌تواند شامل بی اختیاری شبانه ادرار نیز شود.
- پولاکیوریا: تکرر ادرار روزانه (اغلب با حجم کم)
- چکه کردن ادرار
- نیاز به فشار دادن و تلاش برای شروع جریان ادرار
راه های تشخیص و آزمایش
پزشک برای تشخیص علت تکرر ادرار، آزمایش‌هایی را برای شما تجویز خواهد کرد. در ابتدا پزشک سوالاتی از شما خواهد پرسید، مانند:
- چه زمانی علائم شما شروع شد؟
- چند بار در روز، ادرار می‌کنید؟
- آیا دچار نشتی ناگهانی ادرار شده اید و در چه شرایطی؟
به احتمال زیاد پزشک برای بررسی عفونت، خون یا دیگر علائم غیر طبیعی مثل پروتئین یا قند در ادرار، از شما نمونه ادرار خواهد گرفت. همچنین پزشک، لگن، مجاری ادرار و واژن شما را نیز بررسی خواهد کرد. دیگر آزمایش‌ها عبارتند از:
- اسکن مثانه: در این آزمایش، پس از ادرار، مثانه را سونوگرافی کرده تا میزان ادرار باقی مانده را بررسی کنند.
- سیستوسکوپی: پزشک با استفاده از یک ابزار، داخل مثانه را بررسی کرده و در صورت لزوم، نمونه برداری می‌کند.
- آزمایش ادرار: این آزمایش، انواع مختلفی داشته که به بررسی نحوه عملکرد دستگاه ادراری می‌پردازند.
راه های درمان تکرر ادرار
درمان تکرر ادرار به علت آن بستگی دارد. پزشک در ابتدا، بیماری اولیه که باعث بروز تکرر ادرار شده است را درمان خواهد کرد. اگر تکرر ادرار به علت عفونت باشد، برای شما آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد.
دارو‌هایی که اسپاسم عضله در مثانه را کنترل می‌کنند، می‌توانند به کاهش بی اختیاری ادرار یا عدم کنترل مثانه کمک کنند. همچنین ممکن است تمرینات لگنی مانند کگل نیز به شما پیشنهاد شود.
اگر تکرر ادرار به علت شرایط دیگر ایجاد نشده باشد، از روش‌های زیر می‌توان برای کاهش آن استفاده کرد.
دارو‌هایی که اسپاسم عضله در مثانه را کنترل می‌کنند، می‌توانند به کاهش بی اختیاری ادرار یا عدم کنترل مثانه کمک کنند. همچنین ممکن است تمرینات لگنی مانند کگل نیز به شما پیشنهاد شود.
اگر تکرر ادرار به علت شرایط دیگر ایجاد نشده باشد، از روش‌های زیر می‌توان برای کاهش آن استفاده کرد.
آموزش احتباس مثانه: این درمان برای سندرم مثانه بیش فعال مفید است. در این روش باید ادرار خود را کمی نگه دارید. این فاصله‌ها، اغلب در طی حدود ۱۲هفته، طولانی‌تر خواهند شد. این روش به مثانه کمک می‌کند تا ادرار را برای مدت زمان بیشتری در خود نگه دارد.
تمرینات کگل: در این تمرینات، شما عضلات کف لگن را منقبض و رها می‌کنید. این کار به بهبود کنترل مثانه و کاهش تکرر ادرار کمک می کند. برای سه ثانیه عضلات خود را منقبض کرده، سپس برای سه ثانیه آن‌ها را رها کنید. این تمرین را حداقل سه بار در روز و هر بار ۱۰ تا ۱۵ مرتبه انجام دهید. تمرینات کگل تنها زمانی موثر خواهند بود که آن‌ها را به طور مرتب انجام دهید.
اصلاح رژیم غذایی: از مواد غذایی که باعث تحریک مثانه می‌شوند و همچنین از مواد غذایی ادرارآور اجتناب کنید. موادی مانند کافئین، الکل، نوشابه‌های گازدار، شیرین کننده‌های مصنوعی، محصولات حاوی گوجه فرنگی، شکلات و غذا‌های تند. از رژیم غذایی با فیبر بالا استفاده کنید، زیرا یبوست می‌تواند علائم سندرم مثانه بیش فعال را بدتر کند.
نظارت بر مصرف مایعات: برای پیشگیری از یبوست و غلظت ادرار، به اندازه کافی مایعات مصرف کنید. برای کاهش ادرار شبانه بهتر است حداقل چهار تا پنج ساعت قبل از خواب، از مصرف مایعات خودداری کنید.
آیا امکان پیشگیری از تکرر ادرار وجود دارد؟
از آنجایی که علل مختلفی باعث بروز تکرر ادرار می‌شوند، هیچ راهی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. رژیم مناسب و اجتناب از مصرف بیش از حد مایعات و غذا‌های ادرارآور می‌توانند به کاهش تکرر ادرار کمک کنند. با مشاهده هر گونه علائم و مراجعه سریع به پزشک، می‌توانید به درمان زودهنگام تکرر ادرار کمک کرده و یا از بدتر شدن علائم آن جلوگیری کنید.
شما چه تجربه ای در این زمینه دارید؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما و دیگر مخاطبان ستاره در میان بگذارید.
برگرفته از: healthline.com
