ریتم در موسیقی چیست و چه اهمیتی دارد؟

ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – به هر عمل یا حرکت متناوب ریتم می‌گویند. اساس ریتم در واقع یک الگو است که مدام تکرار می‌شود. معمولا انسان‌ها از کار‌هایی که یک الگوی منظم (یا همان ریتم) داشته باشد لذت بیشتری می‌برند. یکی از ویژگی‌های مثبت یک قطعه موسیقی که به انسان آرامشی خاص القا می‌کند وجود ریتم در آن است.

ریتم یکی از مباحث مهم و پر اهمیت در موسیقی است و از اولین مباحثی است که هر نوازنده و خواننده در ابتدای کار باید با آن آشنا شود. اهمیت ریتم به قدری زیاد است که بدون ریتم هیچ قطعه‌ای ساخته نمی‌شود. ریتم می‌تواند بدون ملودی وجود داشته باشد، همانطور که در قطعات موسیقی ابتدایی وجود دارد، اما ملودی بدون ریتم نمی‌تواند وجود داشته باشد.

تعریف ریتم در موسیقی

• حرکت منظم موسیقی در زمان را ریتم گویند.
• به توالی ضربه‌های آهنگ که برای موزون کردن موسیقی به کار می‌رود ریتم می‌گویند.
• قرار دادن صدا‌ها در زمان را ریتم تعریف می‌کنند.

اهمیت و آموزش ریتم موسیقی

موسیقی همیشه بر دو پایه‌ی زیر و بمی (صدا) و ریتم (زمان) استوار است. پس توجه به ریتم و یادگیری و اجرای اصولی و صحیح آن برای هر فردی که در زمینه‌ی موسیقی کوچک‌ترین فعالیتی داشته باشد، امری واجب و ضروری است. هر نوازنده یا خواننده باید بتواند ریتم قطعه را در ذهن تصور کند.

روش پا زدن

یکی از راه‌هایی که مدرس به هنرجو آموزش می‌دهد تا بتواند در طول قطعه ریتم را نگه دارد روش پا زدن است. در این روش هنر جو باید پا زدن را با توجه به ریتم قطعه شروع کند، سپس شروع به نواختن کند. اشتباه شایعی که بعضی از نوازنده‌ها مرتکب می‌شوند این است که ابتدا شروع به نواختن کرده سپس بر اساس نحوه نواختن و ریتم قطعه نواخته شده پا زدن را شروع می‌کند. در این حالت به جای اینکه اجرای خود را بر پایه‌ی ریتم قطعه شکل دهد، ریتم را بر اساس تصورات ذهنی خود شکل می‌دهند که ممکن است ریتمی که قطعه را با آن می‌نوازند غلط باشد و به دنبالش پا زدن نیز غلط می‌شود. برای کمک به حل و رفع این مشکل از دستگاهی به نام مترونوم استفاده می‌کنند تا در کل طول قطعه ریتم ثابتی جریان داشته باشد.

و اما مترونوم چیست؟!

مترونوم وسیله‌ای است که همه‌ی نوازنده‌ها و گاه خواننده‌ها با آن سر و کار دارند. استفاده از مترونوم امروزه در علم موسیقی بسیار معمول شده است. مترونوم ضرب‌ها را در قالب صدایی مثل تیک تاک ساعت و در فواصل زمانی مشخص برای نوازنده مشخص می‌کند و نوازنده ضرب‌ها و سرعت قطعه را بر اساس آن اجرا می‌کند. 

در ابتدا کار کردن و هماهنگ شدن با مترونوم کمی دشوار است، ولی به مرور زمان پیشرفت احساس می‌شود و نوازنده به قدری در ریتم قوی می‌شود که دیگر به مترونوم احتیاجی ندارد.
مترونوم قابل تنظیم شدن است. ابتدا باید سرعت قطعه را به آن بدهیم تا ضرب‌ها را با فواصل زمانی درست و دقیق برای ما اجرا کند. مترونوم در دو نوع مکانیکی و دیجیتالی وجود دارد. تصویر بالا نوع مکانیکی و تصویر پایین نوع دیجیتالی آن را نشان می‌دهد.

ریتم یکی از عناصر اصلی موسیقی است که فقط و فقط با تمرین کردن و کمک گرفتن از مترونوم درک و اصلاح می‌شود.