سلفژ چیست؟

ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – یکی از درس‌های مهم و همیشگی هنرستان‌های موسیقی، دانشگاه‌ها و کنسرواتور‌های موسیقی همه جای دنیا، درس سلفژ است؛ که تمام نوازندگان، خوانندگان، آهنگ‌سازان، تنظیم‌کنندگان موسیقی و رهبران ارکستر و تمام فعالان عرصه موسیقی باید روی این درس تسلط کامل داشته باشند. از آنجایی که موسیقی هم نوعی زبان است بنابراین باید بتوانیم مانند زبان مادری آن را بخوانیم و بنویسیم و این کار به کمک سلفژ ممکن می‌شود. اکثر صاحب نظران عرصه موسیقی سلفژ را پایه و اساس جدی در آموزش موسیقی می‌دانند. سلفژ در همه سطوح آموزش موسیقی از تحصیلات اولیه تا سطوح پیشرفته دانشگاهی آموزش داده می‌شود.

 

 

سلفژ چیست؟ 

• سلفژ را می‌توان خواندن مجموعه‌ای از نت‌ها به صورت پی‌درپی و پشت‌سرهم، با رعایت قوانین نت‌ها و سکوت‌ها معرفی کرد. پایه‌ی یادگیری سلفژ دانستن ارزش زمانیِ نت‌ها و سکوت‌ها است.
• سلفژ تکنیکی آموزشی است برای آواز خوانی و آموزش نواک (صداها) که در آن هر نت باید با فرکانس موسیقایی خودش خوانده شود و هر نت میزان، با سیلاب خاصی که سیلاب سلفژ نامیده می‌شود، خوانده می‌شوند. هفت سیلاب که عملاً استفاده می‌شوند عبارت‌اند از: دو، ر، می، فا، سل، لا، سی. خواندن و نوشتن نت‌‌های موسیقی را که اغلب با آموزش تئوریک همراه است «سلفژ» می‌گوییم.
• یک متد آموزش موسیقی است که برای آموزش زیر و بمی و خوانندگی از روی نت بکار می‌رود.
• علم آواز خوندن بر اساس گام و نت رو سلفژ می‌گویند.

 

در سلفژ به چه چیز پرداخته می‌شود؟

در سلفژ سه مبحث به‌طور متناوب و جداگانه بررسی می‌شود:

۱- صداخوانی (به ایتالیایی: cantati) (کانتاتی)

کانتاتی به‌معنی خواندن صدا و فرکانس نت‌ها به‌شکل صحیح و دقیق است. در این درس، هنرجو این توانایی را پیدا می‌کند که صدای هر نت را دقیقاً آن‌گونه که هست بخواند؛ یعنی به‌طوری‌که اگر نتِ «دو» به‌همراه پیانو خوانده شود، صدایی که از حنجره‌ی فرد خارج می‌شود، دقیقاً با پیانو یکسان باشد. درنهایت، هنرجو در این درس توانایی خواندن انواع نت‌ها را به‌طور دقیق و در گام‌های مختلف پیدا می‌کند. همچنین در این بخش گوش هنرجو برای درک و تشخیص اصوات موسیقی تربیت می‌شود.

۲- وزن‌خوانی (به ایتالیایی: parlati) (پارلاتی)

همان طور که می‌دانیم موسیقیِ بدون ریتم حکم نقاشیِ بدون قلم و رنگ را دارد. ازاین‌رو مطالعه‌ی انواع وزن‌ها و الگو‌های ریتمی برای هر علاقه‌مند به موسیقی بسیار مهم و ضروری است. وزن‌خوانی (پارلاتی) در واقع همان خواندن کشش نت‌هاست. هدف این بخش از سلفژ آشنایی هنرجو با نت‌های موسیقی (از بم‌ترین تا زیرترین در گستره صوتی- موسیقایی)، درک ریتم و ریتم خوانی، تقویت سرعت در چشم خوانی (Reading) و تسلط وی بر اجرای نت‌های مورد نظر است.

۳- دیکته‌ی موسیقی (music dictation)

در این بخش، دیکته ریتم و دیکته صدا به‌طور متناوب کار می‌شود و هنرجو با ممارست و تمرین فراوان، توانایی نوشتن نت موسیقی‌ای را که می‌شنود، پیدا می‌کند.

 

 

انواع صدای انسان  

با توجه به اینکه سلفژ را ساز حنجره نیز معرفی کرده‌اند، پس لازم است با تقسیم بندی صدای انسان آشنا باشیم. صدا‌های انسان بر اساس نوع آن، بم یا زیر بودن و… به موارد زیر تقسیم بندی می‌شوند:

۱- سوپرانو: صدای زیر زنانه
۲-متسو سوپرانو: صدای متوسط زنانه
۳-کنترالتو: صدای بم زنانه
۴- تنور: صدای زیر مردانه
۵- باریتون: صدای بم یا صدای متوسط مردانه
۶- باس: صدای بم مردانه و بهترین صدای مردانه

 

چرا یادگیری سلفژ اهمیت دارد؟

یادگیری سلفژ موسیقی‌دان را قادر به شنیدن ذهنی نت‌های قطعه موسیقی‌ای می‌کند که آن‌ها را هرگز قبلا نشنیده است و برای اولین بار است که این نت‌ها را می‌بیند و سلفژ کمک می‌کند، آن را با صدای بلند بتواند بخواند. یادگیری سلفژ همچنین تشخیص فواصل نت‌های موسیقایی را نیز بهبود و فهم موسیقی‌دان و خواننده را از تئوری موسیقی، قدرت می‌بخشد.

از نظر اصول آموختن موسیقی سلفژ یکی از پایه‌ای‌ترین و تاثیرگذارترین بخش‌ها برای تربیت یک نوازنده و یا خواننده است؛ لذا عدم آشنایی هنرجو با این بخش موجب تضعیف پایه آموزش موسیقی در وی خواهد شد.