معنی درس دوستی و مشاوره با آرایه ها و معنی کلمات

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – درس هفتم فارسی ششم دبستان، دو متن از قابوسنامه (درباره آداب دوستی) و سیاست نامه (درباره مشورت کردن)  است. معنی درس دوستی و مشاوره را با معنی کلمات و آرایه های ادبی آن بخوانید.

 

معنی درس دوستی و مشاوره

 

دوستی

بدان، ای پسر که مردمان تا زنده اند از دوستان ناگزیرند که مرد اگر بی برادر باشد به که بی دوست؛ از آنکه حکیمی را پرسیدند که دوست بهتر یا برادر؟ گفت: برادر نیز، دوست به.

آگاه باش که انسان تا زمانی که زنده است ناچار است که با مردم دوست باشد و دوستانی داشته باشد که اگر یک انسان بی قوم و خویش و برادر باشد بهتر از این است که هیچ دوستی نداشته باشد. چنانکه از حکیمی پرسیدند که دوست بهتر است یا بردار؟ پاسخ داد: برادر هم اگر با آدم «دوست» باشد خیلی بهتر می‌شود.

نکته دستوری: در دستور زبان فارسی کهن، هرگاه حرف (که) پس از صفت تفضیلی (به = بهتر) بیاید به معنای حرف اضافه (از) به کار می رود. بنابراین (بِه که) یعنی بهتر از. / «را» در حکیمی را پرسیدند به معنی «از» => از حکیمی پرسیدند.

آرایه های  ادبی: تکرار «برادر» و «دوست» / واج آرایی حرف «ب»

 

پس به کار دوستان اندیشه کن و دوستی ایشان به مردمی و احسان، تازه دار و چون دوست نو گیری، پشت بر دوستان کهن، مکن. دوست، همی طلب و دوستان کهن را بر جای همی دار تا همیشه بسیار دوست داشته باشی و دیگر با مردمانی که با تو به راه دوستی روند و «نیم دوست» باشند، نیکویی و سازگاری کن و در هر نیک و بد به ایشان مشفق باش تا چون از تو مردی بینید، دوست یک‌دل شوند.

پس به فکر دوستان خود باش و دوستی‌ات را با آنها با مردم‌داری و انسانیت و خوبی همواره نو و تازه کن و زمانی که با فردجدیدی دوست شدی، دوستان قدیمی را از یاد نبر و رابطه خود را با آنها قطع نکن. همواره با مردم تازه دوست شو و دوستان قدیمی را هم برای خودت نگه دار تا همیشه دوستان بسیاری داشته باشی و هچمنین با کسانی که دوستی مختصری داری (صمیمی نیستی) با نیکویی رفتار کن و در هر پیش‌آمد خوب و بد نسبت به آنها مهربان باش تا زمانی که این رفتارها را از تو می‌بینند در دوستی با تو صمیمی شوند.

آرایه های  ادبی: پشت کردن به کسی: کنایه از ترک کردن و بی توجهی به او / ن.، کهن: تضاد / بر جای دار: کنایه از نگه داشتن / راه دوستی: اضافه تشبیهی / نیک و بد:‌تضاد / دوست یکدل: کنایه از دوست صمیمی

«عنصرالمعالی کیکاووس، قابوس نامه»

 

معنی لغات درس دوستی:

• ناگزیر : ناچار
• حکیم : دانشمند
• بِه : بهتر
• مردمی : انسانیّت
• احسان : نیکی
• کهن : قدیمی
• طلب : درخواست
• همی طلب : انتخاب کن – بگیر – درخواست کن
• سازگاری : سازش
• مشفق : دلسوز – مهربان
• با تو نیم دوست باشند : با تو کمی دوست باشند
• یکدل : صمیمی

 

مشاوره

 

مشاورت کردن در کارها از قوی رایی مردم باشد و از تمام عقلی و پیش بینی؛ چه هر کس را دانشی باشد و هر یکی چیزی داند؛ یکی بیشتر و یکی کمتر و یکی دانشی دارد و هرگز کار نبسته است و نیازموده و یکی همان دانش داند و کار بسته است و آزموده؛

مَثَلِ این، چنان باشد که یکی باشد که بسیار سفرها کرده باشد و جهان بسیار دیده و سرد و گرم چشیده و در میان کار ها بوده با آن کس برابر نتوان کرد که هرگز سفر نکرده باشد و ولایت ها ندیده و از این رو، گفته اند: «تدبیر با دانایان و پیروان و جهان دیدگان باید کرد».

مشورت در کارها نشان هوشمندی و عاقل بودن و آینده نگری است؛ چرا که هرکس دانشی دارد و چیزی بلد است؛ بعضی‌ها بیشتر می‌دانند و بعضی‌ها کمتر بعضی‌ها دانشی دارند و هرگز از آن استفاده نکرده اند و آن را امتحان نکرده اند و بعضی های دیگر همان دانش را دارند و از آن استفاده نیز کرده اند و آن را امتحان نیز کرده اند.

مثلاً کسی که سفر ها زیادی کرده باشد و دنیا را دیده باشد و سرد و گرم روزگار را چشیده باشد و کار های بسیاری را تجربه کرده باشد با کسی که هرگز سفر نکرده باشد و شهرهای مختلف را ندیده باشد نمی تواند یکسان باشد. به همین دلیل گفته اند: «برای چاره اندیشی باید با دانایان و کهن سالان و افراد با تجربه مشورت کرد.»

آرایه های  ادبی: کار نبستن: کنایه از عمل نکردن، استفاده نکردن /  سرد و گرم چشیدن: کنایه از تجربه زیاد کسب کردن / در میان کارها بودن: کنایه از تجربه کارها و موقعیت های مختلف را داشتن، انجام کارهای مختلف / جهان دیده: کنایه از انسان های با تجربه و دانا

 

و نیز یکی را خاطر تیز تر باشد و در کارها زودتر تواند دید و یکی کُند فهم باشد. و تدبیر ده تنه چون زور ده مرده باشد.

و همچنین یکی هوش بیشتری دارد و نتیجه کار ها را زودتر می تواند پیش بینی کند و یکی هوش کمتری دارد و این توانایی را ندارد، همانطور که زور ده نفر از روز یک نفر بیشتر است فکر و اندیشه ده نفر هم از فکر و اندیشه یک نفر قوی تر است .

آرایه های  ادبی: تیز بودن: کنایه از باهوش بودن / دیدن در اینجا: کنایه از فهمیدن / تدبیر ده تنه چون زور ده مرده باشد: ارسال المثل

 

همه‌ی جهانیان متفق اند که هیچ آفریده، داناتر از پیغامبر (ص) نبوده است و با این همه فضیلت معجزات که او را بود، خدای (تعالی) او را می‌فرماید: «و شاورهم فی الامر» یا محمد چون کاری کنی و یا مهمی تو را پیش آید با یاران خویش تدبیر کن.

همه جهانیان در این موضوع هم‌عقیده هستندکه هیچ آفریده ای در دنیا داناتر و عاقل تر از پیامبر (ص) نبوده است؛ با اینهمه خردمندی و معجزه ها که پیامبر داشت، خدای بلند مرتبه به او می‌فرماید: «در کار ها با آنان مشورت کن»، ای محمّد زمانی که می خواهی کاری را انجام بدهی و یا مسئله مهّمی پیش آمد با مشورت با یاران خودت چاره اندیشی کن برای آن کار.

آرایه های  ادبی: و شاورهم فی الامر: تلمیح به آیه قرآن

 

مشورت نا کردن در کارها، ضعیف رایی باشد و هیچ شغلی بی مشورت، نیکو نیاید.

مشورت نکردن در کارها نشانه‌ی بی خردی است و هیچ کاری بدون مشورت درست انجام نمی‌شود.

«خواجه نظام الملک توسی، سیاست نامه»

 

معنی لغات درس مشاوره:

• مشاورت : مشورت – همفکری
• قوی رایی : هوشمندی
• تمام عقلی : عاقل بودن – دانایی
• پیش بینی : آینده نگری
• چه: چرا که، زیرا که
• مَثَل : مثال
• ولایت : شهرها
• در میان کارها بوده : کارهای زیادی انجام داده
• تدبیر : چاره اندیشی – فکر کردن
• جهان دیده : باتجربه
• خاطر : اندیشه
• تیزتر : قوی تر
• فهم : درک کردن
• متفّق : اتفاق داشتن – هماهنگ بودن
• پیش آید : اتفاق افتد
• شغل : کار
• فضیلت : برتری
• تعالی : بلند مرتبه
• ضعیف رأیی : کم عقلی

 

خود ارزیابی

۱- منظور از « مرد اگر بی برادر باشد بِه که بی دوست » چیست ؟

در اینجا مراد از برادر به طور کلی قوم و خویش می باشد ومنظور این است که آدم اگر قوم و خویش نداشته باشد بهتر از این است که دوستی نداشته باشد. چون داشتن قوم و خویش دست خود آدم نیست، اما داشتن دوست و دوستی با مردم به خود آدم بستگی دارد .
۲- پیام کلی درس مشاورت چیست ؟

این که در کارها باید مشورت کرد چون هرکس تجربه ای دارد و استفاده از تجربه دیگران باعث می شود ما در کارها موفق تر باشیم.

 

درک مطلب درس دوستی و مشاوره ششم

۱- در دوست یابی چگونه رفتار می‌کنید؟

باید هنگام انتخاب دوست ویژگی‌های زیر را در او بررسی کنیم.  اگر واجد این شرایط بود او را به دوستی انتخاب کنیم: با ایمانی، ظاهر و باطنش یکی باشد، راستگو و درستکار، امین و راز دار، خوش برخورد، طالب علم و آگاهی باشد.

۲- منظور از «تدبیر ده تنه چون زور ده مرده باشد» چیست؟

مشورت و چاره اندیشی با ده نفر، مانند استفاده از زور و توان ده نفر است. (قدرت بیشتری دارد و بیشتر قابل انجام است.«درست تر است.»)

۳- با کسانی که «نیم دوست» هستند چگونه باید رفتار کرد؟ چرا؟

باید با آنها به خوبی و مهربانی رفتار کنیم؛ زیرا آنها زمانی که انسانیت و صداقت ما را ببینند، کم کم با ما دوست صمیمی و یکدل می‌شوند.

۴- افرادی که در کارها با دیگران مشورت می‌کنند، چه فرقی با آنهایی دارند که مشورت نمی‌کنند؟

افرادی که مشورت می‌کنند دانا، هوشمند و آینده نگر هستند و در کار‌هایشان موفق می‌شوند.