نویسنده: پریسا رودحله
بروزرسانی: 22 مرداد 1401
ستاره| سرویس مادر و کودک – در طب سنتی بی‌راه نگفته‌اند که یبوست مادر بیماری‌های زیادی است. کودکانی که دچار یبوست مزمن هستند، این جمله را به خوبی درک می‌کنند. دل‌درد‌های مکرر و مشکل در اجابت مزاج، نفخ و امکان خونریزی به هنگام دفع (که اگر بطور مکرر تکرار شود باعث کم خونی و تشدید همورویید و بواسیر می‌شود.) افتادگی رکتوم و افزایش لحظه‌ای و ناگهانی فشار خون در مغز از جمله مشکلاتی هستند که بخاطر یبوست ایجاد می‌شوند. از طرفی بخاطر ماندن مدفوع در روده‌ها تمام آن سمومی که باید از بدن دفع می‌شدند حالا دوباره جذب می‌شوند و باعث بدرنگی پوست کودک، جوش‌های صورت و بدحالی می‌شوند. پس چطور می‌توان از یبوست کودکان پیشگیری کرد و تا قبل از حاد شدن آن بصورت خانگی قدمی در جهت بهبود آن برداشت؟
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
پیشگیری از یبوست کودک
اگر قرار باشد جمله پیشگیری بهتر از درمان است را برای مرض خاصی بیان کرده باشند آن مرض یبوست است! تا قبل از اینکه بخواهید با مشکل یبوست کودکان و عوارض ناشی از آن دست و پنجه نرم کنید، نگاهی به رژیم غذایی او بیندازید. برای طبقه‌بندی کردن مواد غذایی مصرفی نمی‌شود یک فرمول کلی گفت، ولی نکته‌ای که هست اینست که اکثر مواد غذایی که در طب سنتی طبع خشک دارند (سرد و خشک مثل سنجد، گرم و خشک مثل ماش) باعث ایجاد یبوست می‌شوند.
مصرف مواد غذایی با مصلح آن
گام اول برای پیشگیری اینست که مصلح هر یک از این مواد غذایی را بشناسید با مصلحش مصرفشان کنید. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که این مساله در تمامی غذا‌های سنتی ما ایرانیان رعایت شده یعنی در خورشت‌ها و آش‌های سنتی ما هم طب سنتی رسوخ کرده و مواد استفاده شده در هر غذا باعث ایجاد اعتدال در بدن می‌شود. متاسفانه رژیم غذایی این روز‌های ما از رژیم غذایی باستانی‌مان فاصله گرفته است. مثلا برنج بعنوان یکی از پرمصرف‌ترین اقلام در خانه یک خانواده ایرانی، در ایجاد یبوست نقش بسیار بسزایی دارد. (طبع برنج سرد و خشک است) و بسیاری از مادران بخاطر افزایش وزن کودک سعی می‌کنند زیاد به او برنج بدهند. پس فراموش نکنید که هر مواد غذایی را با مصلحش مصرف کنید و این نکته را نه تنها برای کودک که در رژیم غذایی کل خانواده اعمال کنید.
حذف مواد غذایی یبوست آور و استفاده از ملین‌ها
در مرحله بعدی اگر دیدید یبوست کودک ادامه دارد کلا مصرف موادی که موجب یبوست می‌شود را حذف کنید. مثلا فست فود‌ها، میوه‌هایی مانند موز، غلاتی مانند گندم و ذرت باعث یبوست کودک می‌شوند.
گام دوم برای پیشگیری و درمان خانگی یبوست کودکان، مصرف مواد غذایی ملین است. همانطور که گفته شد اکثر مواد غذایی با طبع خشک باعث ایجاد یبوست می‌شوند، اکثر مواد غذایی با طبع تر هم ملین هستند. مثل هلو، انجیر، کیوی و خرما. سوپ جو هم بسیار ملین است. پزشکان اصولا برای بهبود یبوست مصرف فیبرها و میوه‌ها را تجویز می‌کنند. مشخصا مصرف میوه‌ها در بهبود حرکات روده‌ای موثر است، ولی چه بهتر که آن میوه طبع گرم و تر یا سرد و تر هم داشته باشد.
استفاده از رب ها
یک راه خوب برای پیشگیری از یبوست کودک استفاده از رب میوه‌های مختلف در غذای اوست. رب‌هایی مثل رب انار، رب آلو، رب زردآلو، رب آلوچه و رب آلبالو. درست کردن غذا‌ها با این رب‌های میوه‌ای نه تنها تنوع جالبی به رنگ و طعم غذای کودک می‌دهد بلکه در صورت مصرف مستمر از یبوست او تا حد زیادی پیشگیری می‌کند. شما می‌توانید این رب‌ها را خودتان در خانه تهیه کنید و تا مدت زیادی هم در یخچال یا فریزر نگهداری کنید؛ برای وقتی که فصل آن میوه رفته است و برای تعدیل مزاج کودک به آن نیاز دارید. راه دیگری که برای پیشگیری از یبوست وجود دارد، ولی نباید به استفاده از آن خیلی عادت کنید استفاده از سبوس برنج در غذا‌ها و سوپ‌های کودک است. سبوس برنج بجز ملین بودن خواص بی‌شماری دارد، ولی نباید بطور مکرر مصرف شود، چون مصرف آن روده‌ها را تنبل می‌کند.
ورزش و رژیم غذایی
بطور کل رژیم سرشار از فیبر جای نگرانی برایتان نمی‌گذارد، ولی تاثیر تحرک را هم نادیده نگیرید. متاسفانه زندگی آپارتمانی امروزی کودکان را تا حد زیادی به تنبلی و تحرک نکردن عادت داده است. بجای دادن گوشی و کامپیوتر به کودک برای بازی، او را به تحرک بیشتر ترغیب کنید.
اقدام دیگری که برای پیشگیری می‌توانید بکنید گنجاندن پروبیوتیک‌ها در رژیم غذایی کودک است. آنهم با مصرف چند مواد ساده مانند پنیر و ماست پروبیوتیک، سیر، پیاز و دوغ کفیر پروبیوتیک‌ها بطور کل باعث تقویت سیستم ایمنی و باکتری‌های روده می‌شوند و عین اینکه درمان خانگی یبوست کودکان به حساب می‌آیند، در درمان اسهال هم مفیدند.
اقدام دیگری که برای پیشگیری می‌توانید بکنید گنجاندن پروبیوتیک‌ها در رژیم غذایی کودک است. آنهم با مصرف چند مواد ساده مانند پنیر و ماست پروبیوتیک، سیر، پیاز و دوغ کفیر پروبیوتیک‌ها بطور کل باعث تقویت سیستم ایمنی و باکتری‌های روده می‌شوند و عین اینکه درمان خانگی یبوست کودکان به حساب می‌آیند، در درمان اسهال هم مفیدند.
از دیگر نسخه‌های خانگی که برای پیشگیری از یبوست کودک کاربرد دارد، می‌توان به مصرف مستمر روغن زیتون، عسل یا آلوئه‌ورا و نوشیدن مخلوط خاکشیر با آب گرم بصورت ناشتا اشاره کرد.
درمان خانگی یبوست کودکان
حالا که می‌خواهیم از درمان خانگی یبوست کودکان صحبت کنیم، ارزش پیشگیری کردن از آن را متوجه می‌شوید! وقتی کودک دچار یبوست شده یک توده مدفوع سخت در روده‌اش گیر کرده است. توده‌ای که هر چه بیشتر از ماندنش در روده می‌گذرد خشک‌تر می‌شود، چون روده آب بیشتری از آن جذب می‌کند. پس اول باید از تولید مجدد توده‌های اینچنینی با مواردی که در پیشگیری از یبوست گفته شد جلوگیری کرد. اقدام بعدی اینست که روده کودک را به تکاپو در بیاورید. ماساژ دورانی شکم کودک و تحرک او باعث می‌شود، روده‌اش تکانی به خودش بدهد، این توده به جلو حرکت کند و اجابت مزاج انجام شود.
اما اگر هنگام دفع به کودک خیلی فشار می‌آید گزینه دیگری به جز تنقیه روغن در مقعد و یا استعمال شیاف‌های مخصوص این کار که در داروخانه‌ها موجود هستند نمی‌ماند. تنقیه روغن با یک سرنگ ۱۰ سی‌سی بدون سر یا سرنگ حبابی مخصوص تنقیه صورت می‌گیرد. شما باید سرنگ را از مخلوط روغن زیتون و آب ولرم به نسبت مساوی پر کرده و عمل تنقیه را انجام دهید. سپس بعد از صبر کردن به مدت یک ربع کودک را تشویق به اجابت مزاج کنید. برای تمیز کردن کامل روده‌ها از ذرات ریز و سخت مدفوع که خودشان دوباره می‌توانند عامل ایجاد یبوست باشند، این کار می‌توانید چندین بار در روز انجام دهید. انجام دادن تنقیه به مدت چند روز پشت سر هم اشکالی ندارد. ولی اگر این وضعیت استمرار پیدا کند، نشانه یک دلیل جدی برای یبوست است و حتما باید در زمینه مشکل کودک با پزشک مشورت کنید.
سخن آخر
کودکان وقتی دچار یبوست می‌شوند بسیار اذیت می‌شوند. ممکن است در مدفوع‌شان رگه‌هایی از خون مشاهده کنید. ممکن است تب کنند. همه علائم کودک را به دقت زیر نظر بگیرید تا اگر احساس خطر کردید به دکتر مراجعه کنید. اما تا جایی که می‌شود با روش‌هایی که گفته شد از ابتلای او به یبوست جلوگیری کنید و در ٰرژیم غذایی‌اش فیبر کافی بگنجانید. فیبر باعث حرکت بهتر مواد در روده می‌شود.
