نویسنده: پریسا رودحله
بروزرسانی: 19 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – در این مقاله به بررسی بیماری میکروسفالی که موجب کوچک بودن سر نوزاد میشود، می‌پردازیم.
میکروسفالی چیست؟
علائم میکروسفالی نوزاد
- پیشانی با شیب وارونه که نشان دهنده نوع شدید آن است.
- گریه با صدای بلند، تغذیه ضعیف، تشنج، افزایش حرکت دست‌ها وپا‌ها (اسپاستیسیتی)، فعالیت بیش از حد، تاخیر تکاملی و عقب ماندگی ذهنی.
- کودکان مبتلا به میکروسفالی با افزایش سن صورتشان رشد می‌کند، ولی جمجمه‌شان رشد نمی‌کند. همین این بیماری باعث میشود صورت بزرگ و نامتناسب و پیشانی عقب رفته‌ای داشته باشند.
- به همین ترتیب ممکن است سایر قسمت‌های بدن نیز کوچکتر از حد معمول باشند.
تشخیص میکروسفالی
در اکثر موارد بیماری را بعد از تولد تشخیص می‌دهند. گاهی بیماری حتی پس از گذشتن مدتی پس از تولد نوزاد خودش را نشان می‌دهد.
پزشکان نیز می‌توانند برای ارزیابی وجود یا دلیل تاخیر در رشد از سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)، MRI (تصویر برداری با رزونانس مغناطیسی) یا آزمایش خون استفاده نمایند. سی تی اسکن و MRI نیز اطلاعاتی در خصوص وجود عفونت در رحم که ممکن است باعث تغییرات ساختاری مغز شده باشد، در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
درمان میکروسفالی
عارضه‌ای به نام کرانیوسینوستوز هم وجود دارد که می‌تواند باعث میکروسفالی شود. در این بیماری، مفاصل بین استخوان‌های جمجمه کودک پیش از موعد مقرر به هم جوش می‌خورد و از رشد مناسب مغز جلوگیری می‌کند، اما این عارضه معمولا با عمل جراحی قابل تغییر است و به شکل گیری مجدد جمجمه کمک می‌کند.
عوارض میکروسفالی
عوامل موثر در ایجاد میکروسفالی و پیشگیری
این بیماری در بسیاری از موارد ژنتیکی است. این مساله خصوصا در ازدواج‌های فامیلی در خانواده‌هایی که بیمار مبتلا به میکروسفالی داشته‌اند نمود پیدا می‌کند. پس اولین اقدام پیشگیرانه در مورد ازدواج‌های فامیلی مشاوره ژنتیکی است. البته در صورت بارداری پس از ۳۵ سالگی و سابقه سقط جنین هم بهتر است مشاوره صورت بگیرد. این اقدام خصوصا در صورتی که والدین قبلا صاحب یک فرزند مبتلا به میکروسفالی شده‌اند حیاتی است و چنین والدینی حتما باید پیگیری دقیق انجام دهند.
- در موارد غیر ژنتیکی، زمانی که نوزاد هنوز در شکم مادر است، عواملی، چون عفونت‌های ویروسی ناشی از سرخجه، آبله مرغان و یا ویروس زیکا (ویروسی که از طریق پشه خاصی منتقل میشود) و عفونت‌های انگلی مانند سیتومگالو یا توکسوپلاسموز را در بروز میکروسفالی موثر دانسته‌اند. پس بهتر است مادر در دوران بارداری از خودش به خوبی مراقبت کرده و بهداشت را رعایت کند تا به این ویروس‌ها و عفونت‌ها دچار نشود.
- وجود موادی مانند سرب، الکل و دارو‌های خاص در رژیم غذایی مادر نیز به ایجاد این عارضه دامن می‌زند. حتی عدم دریافت مواد غذایی کافی در شکم مادر خطرناک است و می‌تواند زمینه ساز میکروسفالی باشد. پس مادر باید در رژیم غذایی خود دقت کند و در مصرف دارو‌ها هم بدون مشورت پزشک عمل نکند.
- حتی پس از تولد نوزاد سکته نوزاد، خونریزی مغزی نوزاد، بروز اختلالات مغزی و نخاعی و هر آسیب به مغز نوزاد پس از تولد، احتمال ابتلا کودک به این بیماری را بالا می‌برد. پس باید از نوزاد بسیار دقیق مراقبت کرد.
- از دیگر عوامل موثر در ایجاد میکروسفالی که کمتر قابل کنترل هستند کم اکسیژنی مغزی (کاهش انتقال اکسیژن به مغز جنین) و فنیل کتونوری کنترل نشده‌ی مادر (PKU) است که به موجب این نقص مادرزادی، بدن نوزاد نمی‌تواند آمینواسید خاصی را تفکیک کند.
سخن آخر
همیشه پیشگیری عواقب و عوارض کمتری دارد تا درمان! والدینی که در خانواده‌شان سابقه چنین عارضه‌ای هست بهتر است بدون مشورت با متخصص دست به اقدام خودسرانه نزنند. والدینی که زمینه ژنتیکی ندارند و ازین بابت خیالشان راحت است باید تلاش کنند بیشترین مراقبت را در زمان بارداری اعمال کنند و مادر از تمامی عوامل موثر دور نگه داشته شود. خیلی از خانواده‌ها ابتلا مادران باردار به عفونت‌های ویروسی را ساده می‌گیرند و آن را یک مریضی ساده می‌نامند در حالیکه حتی اگر بدن مادر بتواند به خوبی از پس مریضی بر بیاید این نوزاد ظریف و کوچک باید عواقب بی‌دقتی و ساده انگاری دیگران را تا آخر عمر پس بدهد.
