تخت سلیمان؛ زادگاه اسرار‌ آمیز زرتشت

ستاره | سرویس گردشگری – تخت سلیمان شامل مجموعه باستانی کم نظیر و پر رمز رازی است که ۵ دوره تاریخ و تمدن ایران زمین را در خود جای داده است. این مجموعه ارزشمند در دل کوهستان‌های غرب کشور واقع در ۴۰ کیلومتری شمال شرق تکاب در استان آذربایجان غربی واقع شده است.

 

تخت سلیمان

تخت سلیمان مجموعه از آثار باستانی و طبیعی است که به شکل خارق‌العاده در کنار هم قرارگرفته‌اند و اثری فوق‌العاده زیبا را تشکیل داده است. خوشبختانه این گنجینه‌ای با ارزش به عنوان چهارمین آثار باستانی مهم ایرانیان در یونسکو ثبت جهانی شده است. از آن زمان تاکنون تلاش‌ها و تحقیقات بیشتری برای کشف رازو رمزهای موجود در تخت سلیمان صورت گرفته است.
تخت سلیمان یک شهر واقع در یک دره با ارتفاع ۳۰۰۰ متری است که به دلیل وجود آب و هوای مناسب منطقه بسیار سرسبز و زیبا بوده است. بنا به تحقیقات انجام شده تاکنون مشخص شده است که این شهر از زمان پیش از تاریخ و دوران هخامنشیان، اشکانیان و پادشاهی ساسانیان از اعتبار خاصی برخوردار بوده و مکان معروفی در دوران کهن به شمار می‌رفته است.

 

 

تخت سلیمان در طول در تاریخ، محل اقامت اقوام مختلفی از جمله، مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و مغولان بوده است. بعد از حمله اعراب و قوم مغول تنها ویرانه‌های از آن همه شکوه و تمدن به جای مانده است. تا امروزه تنها باقیمانده‌های از قلعه‌ها و مخروبه‌های از آن‌ها آثار معماری و مکان‌های مسکونی در آن دیده شود. آنچه در کتب تاریخی مشخص شده است، این است که از هزار سال قبل از میلاد مسیح تا قرن ۱۱ هجری قمری این منطقه مکان زندگی انسان بوده است، بنابراین در این مدت طولانی تغییر حکومت و تغییر مذاهب مختلف ساختار تخت سلیمان را تغییر داده است.

 

 

ساختار و کاربرد‌های قلعه تخت سلیمان

قلعه تخت سلیمان، شامل قسمت‌های مختلفی از جمله آتشکده شاهی، ایوان خسرو، معبد آناهیتا و دروازه‌ها و دیوارهای مستحکمی بوده است. این مجموعه در دوران شکوه خود شامل آتشکده‌های کوچک و بزرگی بوده است که امروزه تنها  آثاری از آتشکده‌ای آذرگشسب از آن به جای مانده است. این آتشکده که یک سالن مربعی شکل در مرکز با دیوارهای آجری و سقفی گنبدی شکل داشته. بنابر یک داستان کهن، علت نام‌گذاری این آتشکده به نام آذرگشسب (آتش اسب نر) به دوران کیخسرو برمی‌گردد؛ زمانی که کیخسرو در نیمروز با نیروی جادوی تیرگی شبانه رو به رو می‌شود یال اسب خود را به آتش می‌کشد تا دوباره جهان را ببیند و پس از آن بر نیروی جادو پیروز شده و موفق به گشودن دژ بهمن می‌شود و برای سپاسگزاری از اهورامزدا که در این پیروزی به او کمک کرده است تا در این مکان جایگاهی برای آتش قرار دهد، که آن را آذرگشسب می‌نامند.

 

 

تخت سلیمان قبل از ظهور اسلام در ایران محل اجتماعات مذهبی و یک عبادتگاه معروف به شمار می‌رفته، که متأسفانه توسط رومی‌ها و بعد از آن توسط اقوام عرب مورد حمله قرار گرفته است سپس در زمان آباقا خان بر روی ویرانه‌های آن مسجدی بنا شد. البته آن مسجد نیز بعدها تخریب شد و تنها بخش‌های از کاشی کاری‌های مسجد را می‌توان در موزه رضا عباسی مشاهده کرد.

 

 

زندان تخت سلیمان

در مورد تخت سلیمان داستان‌های بسیاری گفته می‌شود، از جمله آن‌ها می‌توان به زندان سیلمان اشاره کرد. باور مردم محلی که از داستان‌های کهن همین منطقه سرچشمه می‌گیرد این است که کوه مخروطی شکل واقع در سه کیلومتری غرب تخت سلیمان، زندان سلیمان است که در آنجا دیو‌های که از او نافرمانی می‌کردند را در آن زندانی کرده است.

 

 

تحقیقات انجام شده توسط باستان شناسان آلمانی حاکی از این است که کوه مخروطی شکل یک آتشفشان فعال بوده است. بعد از غیر فعال شدن کوه، در دوران ساسانیان از کوه به عنوان زندان استفاده شده است، چراکه در کوه معماری‌های خاص و مکان‌هایی برای نگهبانی دیده می‌شود. البته تحقیقات اخیرا مدعی است که کوه آتشفشانی وجود نداشته است. دریاچه‌ای در داخل کوه جریان داشته و بعد‌ها آب آن خشک و از فضای خالی آن به عنوان زندان استفاده شده است.

 

 

دریاچه تخت سلیمان

یکی دیگر از داستان‌های نقل شده از زبان مردم محلی در مورد تخت سلیمان، مربوط به دریاچه تخت سلیمان است. مثلاً برخی از کوبیدن عصای حضرت سلیمان و ایجاد چشمه جوشان یاد می‌کنند، و عده‌ای آب دریاچه را مقدس می‌دانند. آن‌ها بر این باور هستند که در دوران زرتشت الهه مقدس در آن زندگی کرده است، بنابراین در دوران زرتشت هدایایی بسیاری در آن می‌انداختند. برخی معتقد هستند نیرو سحرآمیزی درون دریاچه وجود دارد، که هر جنبنده را در خود می‌بلعد.

 

 

به عقیده‌ای برخی دیگر تخت سلیمان توسط حضرت سلیمان و با نیرویی خارق‌العاده‌ای انگشتر سلیمان ساخته شده است و شیطان برای مبارزه با سلیمان انگشتر او را دزدیده و درون دریاچه انداخته است، و نیروی جادویی دریاچه بابت وجود انگشتر حضرت سلیمان است. جدا از داستان‌های گفته شده در مورد دریاچه واقع در تخت سلیمان، وجود یک جزیره متحرک بر روی آن است که بر روی دریاچه جا به جا می‌شود، این جزیره یا چمن متحرک (چملی گول) که در نوع خود در ایران و جهان بی‌نظیر است بسیار موجب شگفتی گردشگران می‌شود. چملی گول؛ که در زبان محلی به معنی جزیره‌ای تشکیل شده از چمن بر روی برکه است؛ از شماری نی‌های متحرک به هم چسبیده تشکیل شده که ریشه‌های آن‌ها در آب آزاد است و هیچ‌گونه ارتباطی با زمین ندارند بنابراین با وزش باد این جزیره متحرک بر روی آب حرکت کرده و جا به جا می‌شود.

 

 

شگفتی‌های دریاچه تخت سلیمان به جزیره متحرک آن محدود نمی‌شود، بلکه در مورد وجود گنجه‌ای پنهان حضرت سلیمان یا گنج‌های دوران هخامنشیان در کف دریاچه داستان‌های بسیاری بیان شده است. همچنین بنا به اسناد قدیمی در دوران اشکانیان، سردار رومی به نام آنتونیو، قلعه گنزک (تخت سلیمان کنونی) را محاصره می‌کند، بنابراین نگهبانان آتشکده برای حفظ اشیا مقدس آتشکده، هر آنچه در آتشکده وجود داشته است را به داخل دریاچه می‌ریزند تا از دست دشمانان در امان باشد. این امر باعث شده تا کنون گروه‌های مختلف غواصی برای گشت و گذار و تحقیق در مورد صحت داستان‌های گفته شده، به زیر آب دریاچه غواصی کنند، اما به دلیل، عمق زیاد دریاچه، وجود رسوبات بسیار در کف آن؛ همچنین ذرات معلق در آب و نبود دید کافی تا کنون هیچ یک چیزی در آن پیدا نشده است.

 

 

آب دریاچه تخت سلیمان از جوشیدن آب‌های زیرزمینی به درون دریاچه تأمین می‌شود، آب‌های جوشیده شده در کف دریاچه ابتدا دارای دمای ۴۰ درجه هستند که با آمدن به سطح به دمای ۲۱ درجه می‌رسند، همین موضوع باعث شده دمای آب دریاچه در تمام طول سال ثابت باقی بماند. هنگامی که آب دریاچه بالا می‌آید از چند نهر سرازیر می‌شود. عمق دریاچه در قسمت‌های لبه آن ۴۰ تا ۴۵ متر، در قسمت‌های مرکزی ۸۰ تا ۸۵ متر و در قسمت شمال شرقی آن به ۱۱۰ متر می‌رسد. این دریاچه در طول تاریخ حیات خود با نام‌هایی گنزک یا کنزک، گنزه، گنجک، جیس، گنجه، جنزه، گزن و گنگ که اغلب نام‌های این مجموعه باستانی بوده‌اند مشهور شده است.

 

 

توجه داشته باشید که شنا در آب دریاچه اکیداً ممنوع است، زیرا تاکنون این دریاچه جان بسیاری از افراد را گرفته است. بنا به یک باور قدیمی در کف دریاچه خاکستر‌های آتشفشان قرار گرفته است و این امر باعث می‌شود هر موجود زنده‌ای با وارد شدن به دریاچه به کام مرگ گرفتار شود. شاید همین دلیل باعث شده در این دریاچه به غیر از نوعی ماهی کوچک، موجود زنده دیگری مشاهده نشود.

 

دسترسی به تخت سلیمان

برای بازدید از این مکان فوق‌العاده زیبا باید به استان آذربایجان غربی سفر کنید و خود را به شهرستان تکاب برسانید. توجه داشته باشید برای اقامت گردشگران در شهر تکاب هتل‌ها و اقامتگاهی مختلفی در نظر گرفته شده است، همچنین در اطراف مجموعه تخت سلیمان سوئیت‌های اجاره‌ای نیز وجود دارد.