فشار خون بالا چیست؟ + علت، علائم و راه های درمان

ستاره | سرویس سلامت – فشار خون بالا زمانی روی می‌دهد که فشار جریان خون به علل مختلف، به میزان خطرناکی در شریان‌های بدن افزایش یابد. در واقع فشار خون، میزان خون جریان یافته در رگ‌ها و میزان مقاومت خون در برابر پمپاژ قلب را اندازه گیری می‌کند.
عروق باریک باعث افزایش مقاومت می‌شوند. هر چقدر عروق باریک‌تر باشند، میزان فشار خون بالاتر خواهد بود. در بلند مدت، افزایش فشار می‌تواند باعث بروز بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی شود.

 

فشار خون یک بیماری شایع است. در حقیقت امروزه با تغییر سبک زندگی، می‌توان انتظار داشت که افراد زیادی به این عارضه دچار شوند. یکی از جنبه‌های بد این بیماری این است که معمولا طی چندین سال پیشرفت می‌کند و هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهد و به یکباره علائم آن ظاهر می‌شوند. اما حتی بدون علائم نیز، فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی و اندام‌های بدن به ویژه مغز، قلب، چشم و کلیه‌ها آسیب رساند.
تشخیص زود هنگام این بیماری بسیار مهم است و چکاپ منظم می‌تواند به شما و پزشک‌تان در این امر کمک خواهد کرد.

 

علائم فشار خون بالا

فشارخون بالا معمولا یک بیماری خاموش است. بسیاری از مردم هیچ علائمی را تجربه نمی‌کنند و همانطور که گفته شد، ممکن است سال‌ها طول بکشد تا علائم آن آشکار شود. علائم فشار خون حاد عبارتند از:

• سردرد
• تنگی نفس
• خونریزی بینی
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• تغییرات بینایی
• وجود خون در ادرار

این علائم نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارند. تمام افراد مبتلا به فشار بالا، این علائم را تجربه نمی‌کنند؛ اما انتظار برای بروز علائم، می‌تواند به مرگ منجر شود. بهترین راه برای کنترل این بیماری، چکاپ منظم فشار خون است.

 

علت فشار خون بالا چیست؟

دو نوع فشار خون بالا وجود دارد که هر کدام علت متفاوتی دارند.

۱. فشار خون اولیه

فشار خون اولیه در طول زمان و بدون هیچ علت خاصی بوجود می‌آید. اکثر مردم به این نوع فشار خون مبتلا هستند. هنوز مشخص نیست که چه عواملی باعث افزایش تدریجی فشار خون می‌شوند. ترکیبی از عوامل زیر می‌توانند در این رابطه سهیم باشند:

• ژن ها: برخی از افراد از لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به فشار خون بالا هستند. این وضعیت می‌تواند ناشی از جهش ژن یا اختلالات ژنتیکی به ارث رسیده از والدین باشد.
• تغییرات جسمی: اگر چیزی در بدن شما تغییر کند، احتمالا انواعی از مشکلات را تجربه خواهید کرد. فشار خون بالا یکی از عوارض تغییرات ناهنجار در بدن است. به عنوان مثال تصور می‌شود که تغییر در عملکرد کلیه به علت افزایش سن، ممکن است تعادل طبیعی نمک و مایعات را در بدن مختل کند. در نتیجه این تغییر می‌تواند به افزایش فشار خون منجر شود.
• عوامل محیطی: با گذشت زمان، شیوه‌های ناسالم زندگی مانند عدم فعالیت بدنی و رژیم غذایی نامناسب می‌توانند به بدن شما آسیب برسانند. همچنین سبک زندگی نامناسب می‌تواند باعث اضافه وزن یا چاقی شده که در نتیجه احتمال ابتلا به فشار خون افزایش پیدا خواهد کرد.

 

 

۲. فشارخون ثانویه

فشارخون ثانویه اغلب به سرعت روی داده و می‌تواند شدیدتر از فشار خون اولیه باشد. عوامل متعددی باعث بروز فشار خون ثانویه می‌شوند. مانند:

• بیماری کلیه
• آپنه انسدادی خواب
• نقص مادرزادی قلب
• مشکلات تیروئید
• عوارض جانبی دارو‌ها
• استفاده از مواد مخدر
• مصرف الکل
• مشکلات غدد فوق کلیوی
• برخی تومور‌های غدد درون ریز

 

نحوه تشخیص فشار خون بالا

با استفاده از دستگاه‌های مخصوص می‌توان به راحتی کم بودن یا بالا بودن فشار خون را تشخیص داد. اگر فشار شما بالا باشد، احتمالا پزشک برای چند روز یا چند هفته فشار شما را تحت نظر خواهد گرفت. زیرا با یک بار گرفتن فشار نمی‌توان این بیماری را تشخیص داد. به عنوان مثال، عوامل محیطی مانند استرس نیز می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند.
اگر فشار خون همچنان بالا باشد، پزشک احتمالا آزمایش‌های زیر را برای شما تجویز خواهد کرد:

• آزمایش ادرار
• غربالگری کلسترول و دیگر آزمایش‌های خون
• نوار قلب
• سونوگرافی قلب یا کلیه‌ها

این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک در تشخیص عامل بروز فشار خون کمک کنند. همچنین نتایج آزمایش‌های انجام شده، تاثیر فشار خون بر روی اندام‌های بدن را نیز نشان می‌دهند.

 

 

تفسیر فشار خون بالا

دو عدد، فشار خون را نشان می‌دهند:

• فشار سیستولیک: این عدد بالاترین عدد بوده و مربوط به زمانی است که قلب منقبض می‌شود.
• فشار دیاستولیک: این عدد پایین‌ترین عدد بوده و مربوط به زمانی است که قلب منبسط می‌شود.

با استفاده از پنج طبقه بندی، میزان فشار خون در بزرگسالان تفسیر می‌شود:

1. سالم: فشار خون سالم کمتر از ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه (mmHg) است.
2. افزایش یافته: فشار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه است. پزشکان معمولا این نوع فشار خون را با دارو درمان نمی‌کنند. در عوض، پزشک توصیه خواهد کرد که با تغییر شیوه زندگی، میزان فشار خون خود را کاهش دهید.
3. پرفشاری خون مرحله ۱: فشار سیستولیک بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه است.
4. پرفشاری خون مرحله ۲: فشار سیستولیک ۱۴۰ میلی متر جیوه یا بالاتر و فشار دیاستولیک ۹۰ میلی متر جیوه یا بالاتر است.
5. بحران فشار خون: فشار سیستولیک بیش از ۱۸۰ میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک بیش از ۱۲۰ میلی متر جیوه است. فشار خون در این محدوده نیاز به فوریت‌های پزشکی دارد.

 

فشار دیاستولیک (mm Hg)	فشار سیستولیک (mm Hg)	وضعیت فشار خون
کمتر از ۸۰	کمتر از ۱۲۰	نرمال
کمتر از ۸۰	بین ۱۲۰ تا ۱۲۹	فشار خون افزایش یافته
بین ۸۰ تا ۸۹	بین ۱۳۰ تا ۱۳۹	پرفشاری خون مرحله ۱
۹۰ و یا بیشتر	۱۴۰ و یا بیشتر	پرفشاری خون مرحله ۲
بیشتر از ۱۲۰	بیشتر از ۱۸۰	فشار خون بسیار بالا

 

نکته: طبقه بندی میزان فشار خون برای کودکان و نوجوانان متفاوت است.

 

 

روش های درمان فشار خون بالا

درمان فشار خون شامل دارو‌های تجویز شده و تغییر شیوه زندگی است. اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند به حمله قلبی و سکته مغزی منجر شود. برای درمان فشار خون، پزشک نوع فشار و علت بروز آن را در نظر خواهد گرفت.

 

۱. گزینه‌های درمان برای فشار خون اولیه

اگر مبتلا به فشار خون اولیه باشید، تغییر شیوه زندگی می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. اگر تغییر سبک زندگی موثر واقع نشد، پزشک احتمالا قرص های فشار خون تجویز خواهد کرد.

 

۲. گزینه‌های درمان برای فشار خون ثانویه

با تشخیص علت بروز فشار خون ثانویه، می‌توان به درمان آن اقدام کرد. به عنوان مثال اگر مصرف دارویی خاص باعث افزایش فشار خون شود، پزشک احتمالا نوع دارو را عوض خواهد کرد. روش‌های درمان برای فشار خون اغلب تغییر می‌کنند. ممکن است استفاده از یک روش در ابتدا موثر بوده، اما با گذشت زمان تاثیر خود را از دست بدهد.

 

استفاده از دارو برای درمان فشار خون بالا

برای پیدا کردن داروی مناسب خود، احتمالا پزشک چندین نوع دارو را تجویز و بر روی شما امتحان خواهد کرد تا یکی از آن‌ها یا ترکیبی از دارو‌ها برای شما موثر واقع شوند. برخی از دارو‌های مورد استفاده در درمان فشار خون بالا عبارتند از:

• مسدود کننده بتا: مسدود کننده‌های بتا باعث کاهش ضربان قلب می‌شوند. در نتیجه میزان خون جریان یافته در رگ‌ها با هر ضربه کاهش یافته و در نهایت فشار خون کاهش می‌یابد. همچنین داروهای مسدود کننده بتا، هورمون‌های خاصی که باعث افزایش فشار خون می‌شوند را مسدود می‌کنند.
• دیورتیک‌ها (ادرار آور): میزان بالای سدیم و مایعات اضافی در بدن، می‌توانند باعث بروز فشار خون شوند. دارو‌های دیورتیک برای دفع سدیم اضافی از بدن به کلیه‌ها کمک می‌کنند. با دفع سدیم، مایعات اضافی موجود در جریان خون، وارد ادرار شده و در نتیجه باعث کاهش فشار خون می‌شود.
• مهار کننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): آنژیوتانسین نوعی ماده شیمیایی بوده که باعث تنگی و باریک شدن رگ‌های خونی می‌شود. مصرف مهار کننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین کمک می‌کند تا این ماده بیش از حد تولید نشود.
• مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARB): در حالی که مهار کننده‌های ACE باعث توقف تولید آنژیوتانسین می‌شوند، مسدود کننده‌های ARB از اتصال آنژیوتانسین به گیرنده‌ها جلوگیری می‌کنند. بدون این ماده شیمیایی، رگ‌های خونی تنگ نخواهند شد.
• مسدود کننده‌های کانال کلسیم: این دارو‌ها از ورود کلسیم به داخل عضلات قلبی جلوگیری می‌کنند که این امر موجب کاهش ضربان قلب و فشار خون خواهد شد.
• دارو‌های آگونیست آلفا ۲: این نوع دارو، تکانه‌های عصبی که موجب تنگ شدن رگ‌های خونی می‌شوند را تغییر می‌دهد.

 

 

روش های درمان‌ خانگی فشار خون بالا

داشتن یک شیوه زندگی سالم می‌تواند به کنترل عوامل بروز فشار خون بالا کمک کند. در ادامه به برخی از درمان‌های خانگی برای فشار خون بالا اشاره می‌کنیم.

 

۱. داشتن یک رژیم غذایی سالم

برای کاهش فشار خون و همچنین کنترل آن، باید یک رژیم غذایی سالم را در نظر داشته باشید. یک رژیم غذایی سالم حاوی مواد زیر است:

• میوه‌ها
• سبزیجات
• غلات
• پروتئین‌های کم چرب مانند ماهی

 

۲. افزایش فعالیت بدنی

داشتن وزن مناسب، احتمال ابتلا به پر فشاری خون را کاهش می‌دهد. همچنین ورزش می‌تواند به کاهش استرس، کاهش فشار خون و تقویت سیستم قلب و عروق کمک کند. حدود ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی در هفته می‌تواند به این وضعیت کمک کند.

 

۳. مدیریت استرس

ورزش یکی از روش‌های عالی برای مدیریت استرس است. دیگر فعالیت‌ها عبارتند از:

• مدیتیشن
• نفس عمیق
• ماساژ
• شل کردن عضلات
• یوگا یا تای چی

 

۴. ترک عادت‌ های بد

اگر سیگاری هستید سعی کنید آن را ترک کنید. مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو سبب آسیب به بافت‌های بدن شده و رگ‌های خونی را سفت می‌کنند. مصرف بیش از حد الکل و یا اعتیاد به الکل نیز باعث افزایش فشار خون می‌شود.

 

 

 

توصیه‌هایی برای تغذیه افراد مبتلا به فشار خون بالا

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای درمان فشار خون بالا، استفاده از رژیم مناسب است. توصیه‌های زیر را در نظر داشته باشید.

• خوردن گوشت کمتر، سبزیجات بیشتر: داشتن یک رژیم غذایی گیاهی می‌تواند به افزایش فیبر و کاهش میزان سدیم و چربی‌های اشباع شده در بدن کمک کند. مصرف میوه، سبزیجات و غلات را افزایش دهید. به جای مصرف گوشت قرمز، از پروتئین‌های کم چرب مانند ماهی، مرغ و یا توفو استفاده کنید.
• کاهش مصرف سدیم : افراد مبتلا به فشارخون بالا و کسانی که در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند، باید بین ۱۵۰۰ میلی گرم و ۲۳۰۰ میلی گرم در روز، سدیم مصرف کنند. بهترین راه برای کاهش سدیم، استفاده از غذا‌های تازه است. از خوردن غذا‌های آماده اجتناب کنید.
• کاهش مصرف شیرینی: غذا‌ها و نوشیدنی‌های شیرین تنها حاوی کالری بوده و ارزش غذایی ندارند. اگر نیاز به چیز شیرین دارید، سعی کنید از میوه‌های تازه و یا مقدار کمی شکلات تلخ استفاده کنید. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم شکلات تلخ، می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

 

فشار خون بالا در دوران بارداری

زنان بارداری که به فشار خون بالا مبتلا هستند، باید تحت مراقبت پزشک قرار بگیرند؛ چرا که این زنان ممکن است به عوارضی از جمله کاهش عملکرد کلیه مبتلا شوند. همچنین نوزادان متولد شده ممکن است دچار وزن کم بوده یا زود هنگام متولد شوند. بعضی از زنان نیز ممکن است در زمان بارداری به فشار خون بالا مبتلا شوند. این وضعیت ممکن است پس از تولد نوزاد از بین برود.

• پره اکلامپسی: در برخی موارد، زنان باردار، به فشار خون بارداری به نام پره اکلامپسی مبتلا می‌شوند. این افزایش فشار خون می‌تواند باعث بروز مشکل در کلیه و دیگر اعضای بدن شود که نتیجه آن افزایش میزان پروتئین در ادرار، اختلال در عملکرد کبد، تجمع مایع در ریه‌ها و یا مشکلات بینایی است.

 

 

عوارض ناشی از فشار خون بالا

از آنجایی که فشار خون بالا یک بیماری خاموش است، می‌تواند بدون بروز هیچ نشانه‌ای، به دیگر اعضای بدن آسیب رساند. عوارض پرفشاری خون شامل موارد زیر است.

• شریان‌های آسیب دیده: شریان‌های سالم، انعطاف پذیر و قوی بوده و خون به راحتی در رگ‌ها جریان دارد. فشار بالای خون باعث می‌شود که شریان‌ها سفت‌تر و تنگ‌تر شوند. در نتیجه چربی‌ها در شریان‌ها ذخیره شده و باعث اختلال در جریان خون می‌شوند. در نهایت این امر می‌تواند به افزایش فشار خون، انسداد رگ‌ها و حتی حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شود.
• آسیب دیدن قلب: فشار خون بالا می‌تواند به بزرگ شدن قلب منجر شود. این وضعیت احتمال ابتلا به موارد زیر را افزایش خواهد داد:
  • نارسایی قلبی
  • آریتمی‌ها
  • حمله قلبی
• آسیب دیدن مغز: فشار خون بالا می‌تواند باعث کاهش منبع خون در مغز شود و انسداد موقت جریان خون به مغز، باعث بروز حمله ایسکمی گذرا می‌شود. همچنین در موارد حاد می‌تواند به سکته مغزی منجر شود.

در پایان به یاد داشته باشید که با داشتن یک رژیم غذایی سالم، حفظ وزن مناسب، انجام فعالیت‌های بدنی و چکاپ منظم فشار خون، می‌توانید احتمال ابتلا به این عراضه را کاهش دهید.

برگرفته از: healthline.com