نویسنده: لیدا محمودی
بروزرسانی: 19 دی 1400
ستاره | سرویس مادر و کودک – همانند دیگر مهارت‌ها، سنی که کودکان شروع به حرف زدن می‌کنند، متفاوت است. برخی از کودکان پیش از تولد یک سالگی شادمانه “ماما” و “بابا” می‌گویند. بیشتر نوپایان تا سن ۱۸ ماهگی، حدود ۲۰ کلمه را به زبان می‌آورند. اما اگر کودک دو ساله، هنوز حرف نمی‌زند یا نمی‌تواند دو کلمه را کنار هم بگذارد، چه باید کرد؟
مهم است که پدر و مادر بدانند که در روند حرف زدن کودکان، چه چیزی عادی و چه چیزی غیر طبیعی است. تا در صورت مشاهده رفتار غیرطبیعی تمهیدات لازم را بیاندیشند.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
نشانه‌های دیر حرف زدن کودک چیست؟
موارد زیر مشکلات رشد زبانی کودک را در هر سن نشان می‌دهد:
تولد تا یک سالگی
کودک بغ بغو، یا غان و غون نمی‌کند. با دیگران کم ارتباط برقرار می‌کند یا اصلا هیچ ارتباطی برقرار نمی‌کند.
یک تا دو سالگی
صدا‌های کمی از خودش در می‌آورد و آهنگ صدایش معنی دار نیست. تا هیجده ماهگی هیچ کلمه‌ای را بر زبان نمی‌آورد. اسامی اشیا آشنا را تشخیص نمی‌دهد و تلاشی برای برقراری ارتباط نمی‌کند.
دو تا سه سالگی
حرف‌های دیگران را کم می‌فهمد. دایره لغاتش محدود است. کلمات را باهم ترکیب نمی‌کند. در دو و نیم سالگی نمی‌تواند چیزی که از او می‌خواهید، پیدا کند.
سه تا چهار سالگی
خیلی از حرف‌هایش نامفهوم است. کم حرف می‌زند یا فقط همان چیز‌هایی را که می‌شنود، تکرار می‌کند. افعال و صفات کمی را استفاده می‌کند. درک فرازبانی محدودی دارد (معنای پنهان جمله‌ها را درک نمی‌کند).
چهار تا پنج سالگی
خیلی نامفهوم یا تک جمله‌ای حرف می‌زند و فقط جمله‌های خیلی ساده را به کار می‌برد. زمان‌های فعل را درک نمی‌کند. نمی‌تواند یک داستان را بازگو کند. نمی‌تواند با تغییراتی که در محیطش ایجاد شده کنار بیاید. انزوا و ناامیدیش هر روز بیشتر می‌شود.
چه عواملی موجب دیر حرف زدن کودک می شود؟
دلایل زیادی وجود دارد که موجب دیر حرف زدن کودک می‌شود. ممکن است یک نقص جسمانی مانع تلفظ کلمات توسط کودک شود یا کودک در درک مفاهیم مشکل داشته باشد. در این حالت، سیستم اعصاب داخلی، قادر نیست پیامی را بطور کامل بین مغز و دیگر اعضای بدن منتقل کند.
اگر بابت دیر حرف زدن کودک خود نگرانی دارید، عوامل زیر را در نظر داشته باشید.
اگر بابت دیر حرف زدن کودک خود نگرانی دارید، عوامل زیر را در نظر داشته باشید.
۱. نقص جسمانی
شکاف لب و دهان از مشکلاتی است که روی سخن گفتن کودک تاثیر می‌گذارد. کوتاه بودن فرنولوم (بافتی چین خورده که حرکت زبان در دهان را کنترل می‌کند) نیز بر روی حرف زدن کودک موثر است. مشکلات جسمی مانند این، معمولا در معاینات ماهانه نوزادی تشخیص داده می‌شوند. اما در صورت عدم تشخیص پزشک، با اولین مراجعه کودک به دندانپزشک یا تاخیر در صحبت کردن کودک، علت یابی می‌شوند.
۲. مشکلات دهانی
بسیاری از کودکانی که تاخیر در حرف زدن دارند، ارتباط میان مغز با اندام‌ها و ماهیچه‌های داخل دهانشان مختل شده است. بدین گونه که مغز کنترلی روی لب‌ها، زبان و فک ندارد. به همین دلیل آوا‌ها به صورت صحیح از مخرج ادا نمی‌شود. این مشکلات اگر درمان نشوند، به همین صورت باقی می‌مانند.
۳. تاخیر در رشد
ممکن است دیر حرف زدن کودک به دلیل تاخیر در رشد باشد. البته هر کودکی مطابق روند خاص خود رشد می‌کند، اما اگر مشاهده کرده‌اید رشد همه جانبه مهارت‌ها و فعالیت‌های کودک با تاخیر پیش می‌رود، حتما به پزشک مراجعه کنید. خصوصا روند رشد مهارت‌های حرکتی، شناختی و زبانی کودک را به دقت دنبال کنید.
اگر دیر حرف زدن کودک به دلیل تاخیر در رشد باشد، کودک خیلی کم حرف می‌زند (یا اصلا حرف نمی‌زند)، معنای صحبت دیگران را درک نمی‌کند، حرف‌های دیگران را طوطی وار تکرار می‌کند و هیچ گونه احساس و واکنشی نسبت به حرف‌هایی که می زند، ندارد.
اگر دیر حرف زدن کودک به دلیل تاخیر در رشد باشد، کودک خیلی کم حرف می‌زند (یا اصلا حرف نمی‌زند)، معنای صحبت دیگران را درک نمی‌کند، حرف‌های دیگران را طوطی وار تکرار می‌کند و هیچ گونه احساس و واکنشی نسبت به حرف‌هایی که می زند، ندارد.
۴. مشکلات شنوایی
یکی از دلایل دیر حرف زدن کودک، مشکلات شنوایی است. به همین دلیل شنوایی کودک بایستی توسط متخصص شنوایی سنجی مورد آزمایش قرار گیرد. کودکی که شنوایی کامل ندارد، در فهمیدن سخنان دیگر افراد مشکل دارد و دایره واژگان محدودی دارد. مشکل شنوایی باعث می‌شود کودک نتواند به درستی و روان صحبت کند.
۵. عفونت گوش
متاسفانه، عفونت گوش در کودکان زیر سه سال رایج است. البته بدین معنا نیست که هر کودکی که عفونت گوش داشته است، مشکل شنوایی و تاخیر در حرف زدن پیدا می‌کند. اگر عفونت گوش به موقع درمان شود، مشکلی برای کودک پیش نمی‌آید. اما عفونت‌های مزمن گوش، بر روی تکلم کودک تاثیر می‌گذارند. این عفونت‌ها به گوش میانی کودک آسیب می‌زنند و به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند، بلکه در یک مدت کوتاه دوباره باز می‌گردند. اگر کودک شما در این دسته قرار می‌گیرد، بایستی به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید تا درمان‌های لازم را دریافت کنید.
چه باید کرد؟
والدین بایستی با مشاهده اولین نشانه‌های غیر طبیعی بودن تکلم در کودک، به متخصص مراجعه کرده و درمان‌های لازم را دریافت کنند.
متخصصان گفتار درمانی بر روی بهبود مهارت‌های کلامی و گفتاری کودک کار می‌کنند و تمریناتی برای کار منزل به والدین می‌دهند. در اینجا به برخی تمرینات گفتار درمانی در منزل اشاره می‌کنیم.
متخصصان گفتار درمانی بر روی بهبود مهارت‌های کلامی و گفتاری کودک کار می‌کنند و تمریناتی برای کار منزل به والدین می‌دهند. در اینجا به برخی تمرینات گفتار درمانی در منزل اشاره می‌کنیم.
- زمان زیادی را به برقراری ارتباط با کودک اختصاص دهید. حتی در دوران نوزادی، با کودک صحبت کنید، آواز بخوانید و حرکات و صدا‌های او را تقلید کنید.
- برای کودکتان کتاب بخوانید. هیچ زمانی برای کتاب خواندن برای کودکتان زود نیست. با توجه به سن کودک، کتاب پارچه‌ای، مقوایی و تصویری بگیرید و او را تشویق به مطالعه کنید. با کتاب‌های لمسی که بافت‌های مختلفی دارند، شروع کنید. اجازه دهید کودک به تصاویر اشاره کند و نام هر یک از شکل‌ها را برایش تکرار کنید.
- از تمام موقعیت‌ها در طول روز استفاده کنید. برای بهبود قدرت بیان کودک، از هر موقعیتی در طول روز استفاده کنید. در سوپر مارکت، کالا‌هایی که می‌خرید برای کودک نام ببرید، در آشپزخانه روش پخت غذا را توضیح دهید. به اشیا خانه یا خیابان اشاره کنید و درموردشان صحبت کنید. از کودک سوال بپرسید و واکنشش را تشویق کنید.
بهترین راه درمان دیر حرف زدن و لکنت زبان کودکان تشخیص به موقع آن است. با انجام درمان‌های مناسب و گفتار درمانی مهارت‌های ارتباطی کودک بهبود چشمگیری پیدا می‌کند.
برگرفته از: verywellfamily، kidshealth و کودک چگونه حرف زدن را یاد می‌گیرد/ جیمز لاو
