نماز آخرین جمعه ماه رمضان برای جبران نمازهای قضا

در آخرین جمعه ماه رمضان نمازی از پیامبر (ص) آموزش داده شده است که می‌تواند ثواب چند صد سال نماز قضا را داشته باشد. البته باید دقت داشته باشید که قرار نیست این نماز مستحبی جایگزین نماز‌های قضای شما شود، بلکه ثواب آن به اندازه چند صد سال نماز قضای شما خواهد بود.

 

 

شرح نماز آخرین جمعه ماه رمضان

سید محمدتقی مقدم در کتاب معراج المومن به نقل از کتاب سرور العارفین نوشته است:

از پیامبر (ص) روایت است که:

«هر کس نماز قضا بر ذمه‌اش باشد قبل از ظهر جمعه آخر ماه رمضان ۴ رکعت نماز (به صورت دو نماز دو رکعتی) بخواند و در هر رکعت بعد از سوره حمد یک مرتبه آیه‌الکرسی و ۱۵ مرتبه سوره کوثر را بخواند ثواب ۲۰۰ سال نماز قضا را کفایت می‌کند.»

 

در روایت دیگری ثواب این نماز را برابر ۴۰۰ سال نماز قضا ذکر کرده‌اند و در روایتی از امام علی (ع) ثواب آن را برابر ۶۰۰ سال نماز قضا دانسته‌اند.

از پیامبر (ص) پرسیدند که در آخرالزمان کسی بیش از صد سال عمر نمی‌کند. پیامبر (ص) پاسخ داد: نماز قضا‌های پدر و مادر و نزدیکان او را کفایت می‌کند. بعد از این که این نماز را خواندید دعای زیر را بخوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم
یاسابقَ الفوتِ یا سامعَ الغیُوبِ (یا سامِعَ الصَّوتِ یا جامِعَ الفوَتْ)
یا مُحیَ العِظامِ بَعدَ المَوتِ
صلِّ علی محمد و آل محمد
وَ اجعل لی فرجاً و مخرجاً مِمّا اَنا فیه
اِنّک تَعلمُ و لا اَعلَمُ
و انت مُقدِّرُ و لا اُقدّرُ و انت علاّمُ الغیُوب یا واهبَ العطایا
یا غافرَ الخطایا، یا سُبّوحُ یا قدوسُ، یا ربَّ الملائکة و الرّوح
ربِّ اغفر و ارحَم و تَجاوَز (عَمّا تَعَلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ العَلِیُّ الَاعْظَمْ) فانّک انتَ الاعزّ الاجلّ الاکرم.
(یا ساتِرَ الْغُیوُب یا کاشِفَ الکُروُب یا غافِرَ الذَنُوبَ یا ذَالْجَلالِ وَ الِاکْرام)

 

آیا نماز آخرین جمعه ماه رمضان برای جبران نماز قضا صحت دارد؟

طبق جست‌وجویی که در منابع معتبر روایی شیعه این روایت یافت نشد.

بر فرض وجود چنین روایتی مفاد آن با سایر روایات قطعی و معتبر در تعارض است. زیرا روایات متعددی دلالت بر «وجوب قضاء ما فات کما فات» (۱) دارد؛ یعنی قضاء نمازی که فوت شده و از دست رفته، باید همانگونه که از دست رفته باشد. اگر ۲ رکعت بود ۲ رکعت، اگر شکسته بوده شکسته و… بنابراین هیچ چیزی جز بجا آوردن نمازهای قضا شده نمی‌تواند جایگزین آن شود.

بر فرض صحت سند، منظور این است که ثواب نمازهای قضا را دارد، نه این که جای آن را پر کند. مثل اینکه درباره برخی کارها گفته شده ثواب حج را دارد. معنای آن این نیست که اگر مستطیع هست، نیازی به حج رفتن نیست.

۱ـ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت، سال ۱۴۰۹ هـ.ق، ج‏۸، ص ۲۶۸.

 

پرسش و پاسخ درباره نماز آخرین جمعه ماه رمضان

سوال: از پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) حدیثی را دیدم که در آن نمازی روایت شده بود که زمان آن نماز، جمعه آخر ماه رمضان بود و نوشته شده بود که اگر هر کس آن را بجا بیاورد تمام نمازهای قضایش اگر چه نماز قضای والدین باشد ادا می شود. آیا این حدیث صحت دارد و آیا انجام آن به جای نمازهای قضا کفایت می کند؟

پاسخ:

• از نظر حکم شرعی و فتوای فقهای اسلام نماز قضا تنها با خواندن و به جا آوردنش از ذمه انسان ساقط می‌گردد و هیچ راه و وسیله دیگری برای اسقاط این تکلیف وجود ندارد و روایات صحیح فراوانی بر این امر دلالت دارد.
• اگر روایتی بر خلاف این حکم مسلم و قطعی وجود داشته باشد در تعارض با این روایات متعدد و صحیح است و در برابر آنها نمی تواند ایستادگی کند و به اصطلاح علمای علم اصول ساقط می گردد و قابل اعتنا و توجه نیست.
• در این گونه موارد باید روایت مخالف را کنار گذاشت و یا به گونه ای که با اصول و ملاک های شناخته شده دینی هماهنگ باشد توجیه کرد.

 

(منبع پاسخ به سوال: اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها)