دشت لوت، کویری در قلب ایران

ستاره | سرویس گردشگری – بخش وسیعی از ایران عزیز را دشت‌های کویری و بیابانی تشکیل داده‌اند. یکی از بزرگترین دشت‌های بیابانی ایران، با ابعاد حدود ۹۰۰ کیلو در ۳۰۰ کیلومتر در جنوب شرقی کشور واقع شده است. این دشت خارق‌العاده، دست لوت نام دارد و تا امروز توانسته گردشگران بسیاری را به قلب بیابان جذب کند. جالب است بدانید که در این دشت خشک، علائمی از سکونت انسان‌ها در دوران پیشین به چشم می‌خورد. تاکنون اشیای قدیمی با ارزشی زیادی در این دشت وسیع کشف شده است. تحقیقات انجام شده بر روی اشیا کشف شده نشان می‌دهد که چند سال قبل از میلاد مسیح، دشت لوت محل سکونت عده زیادی از اقوام مختلف انسان بوده است. برخی از محققان اعتقاد دارند که دشت لوت در گذشته پر آب و شامل دریاچه عظیمی بوده است. اما بر اثر زلزله‌های رخ داده در این مکان، دشت کاملا خشک و به دنبال تغییرات آب و هوایی خالی از سکنه شده است.

پوشش گیاهی دشت لوت 

هر چند که دشت لوت کاملا خشک و غیر قابل زیست به نظر می‌رسد، اما شواهد حاکی از آن است که در این منطقه گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی محدودی مانند درخچه‌های گز در مناطق دور از هسته دشت مشاهده می‌شود. وجود این پوشش‌های گیاهی نشان از وجود زندگی در دشت لوت دارد. دشت لوت به دلیل داشتن چند کویر بزرگ و زیبا، مقصد بسیاری از علاقه‌مندان به مشاهده آسمان و ستاره‌ها در شب محسوب ‌می‌شود. تپه‌های عظیم ماسه‌ای، مخروط‌های بی‌نظیر آتشفشانی و آثار باستانی چند هزارساله، دشت لوت را به یکی از دیدنی‌ترین جاذبه های کشور ایران تبدیل کرده است.

دشت لوت حامل درفش شهداد؛ کهن‌ترین پرچم تاریخ جهان

خوشبختانه، در سال ۹۶ دشت لوت به ثبت جهانی رسید. این کار یکی از اقدامات قابل تقدیر مسئولین به شمار می‌رود. با توجه ویژه آن‌ها به این منطقه، دشت لوت اولین اثر طبیعی ایرانی ثبت شده در یونسکو است. در همین راستا تمبر‌های یاد بود این دشت فوق‌العاده زیبا نیز به چاپ رسید، این تمبر‌ها همه شامل تصاویر خیره کننده از بیابان، تپه‌های و پوشش گیاهی موجود در منطقه است. حاشیه کویر لوت بیش از پنج هزار سال قدمت دارد و حدود سه هزار اثر تاریخی در این منطقه کشف شده است. درفش پنج هزار ساله شهداد تاریخی‌ترین اکتشاف از دشت لوت بوده است. درفش شهداد کامل‌ترین و قدیمی‌ترین پرچم تاریخ است. فلزی مربعی شکل با اضلاع ۲۳ سانتی‌متری که بر بالای میله آن یک عقاب وجود دارد.

دشت لوت؛ بیابان یا کویر؟

دشت‌های کویری بر اثر تبخیر و رسوب‌گذاری ایجاد شده‌اند، این پدیده در دوران سوم زمین شناسی رخ داده است؛ چراکه حاصل آن پیدایش زمین‌های ماسه‌ای و نمکزار‌ هاست. کویر با پیدایش نمک‌زار همراه است، اما بیابان به منطقه ای کم باران با پوشش گیاهی بسیار کم گفته می‌شود. دشت لوت از وجود همزمان کویر و بیابان بهره‌مند است. اما از آنجایی که بیشتر وسعت این دشت را کویر و نمک‌زار تشکیل داده است، دشت لوت در یونسکو “کویر لوت” ثبت شده است. در این دشت چندین کویر وجود دارد، که باعث شده تا مردم نیز این دشت را با نام کویر لوت بشناسند. این کویرها خالی از هر گونه پوشش گیاهی است.

دشت لوت یکی از گرم‌ترین نقاط جهان

دشت لوت تنها برای ایرانیان اهمیت ندارد، بلکه یک کویر بین المللی محسوب می‌شود. عمده شهرت دشت لوت به دلیل دمای بالای ۷۰ درجه هسته آن است که در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ توسط ناسا به ثبت رسیده است. این دما بسیار بالاتر از دمای ثبت شده در حبشه، یا دره مرگ کالیرفنیا است. به عبارت دیگر، یکی از گرم‌ترین نقاط کره زمین در ایران واقع شده است. بسیاری از محققان علت این گرما را وجود ناهمواری‌هایی مانند هرم‌های ماسه‌ای و مخروط‌های آتشفشانی آن می‌دانند که مانع از عبور جریان هوا در دشت می‌شود. البته وجود آهن در خاک منطقه که منجر به تیره شدن خاک و جذب بیشتر گرما خورشید می‌شود نیز یکی از دلایل مهم گرمای بالا در این منطقه است.

از طرف دیگر، چیزی که باعث شده دشت لوت مورد توجه محققان زیادی قرار بگیرید، وجود گونه‌های مختلف جانوری در منطقه است. هر موجود زنده برای ادامه حیات خود نیاز به غذا دارد. سوال بزرگ این است که در دشت لوت با پوشش گیاهی کم و گرمای شدید، این جانوران چگونه زندگی می‌کنند؟! برخی از کارشناسان دلیل بقای جانواران را مرگ پرندگان مهاجر می‌دانند. این پرندگان راه را گم کرده می‌کنند و به اشتباه وارد دشت شده، و با پرواز در گرمای شدید به مرور تلف می‌شوند. این موضوع با پیدا شدن لاشه‌های پرندگان نیز تایید شده است. اما هر موجود زنده‌ای علاوه بر غذا به آب نیاز دارد پس آب مورد نیاز جانوران چگونه تامین می‌شود. برخی محققان معتقدند که در منطقه آب‌های زیرزمینی وجود دارد و جانوران از این منابع پنهان استفاده می‌کنند. البته این آب‌ها احتمال شور هستند. 

پدیده‌های جالب و ناب دشت لوت

• مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای جهان در دشت لوت قرار گرفته است، طوری که ارتفاع برخی از آن‌ها حتی به ۴۸۰ متر می‌رسد.  
• وجود ۴۰ مخروط آتشفشانی در دشت لوت پدیده‌ای بی نظیر است.
• دشت لوت دارای هامادا (دشت‌های پوشیده از خاک و شن که بدون گیاه) است.
• بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان در منطقه کلوت‌ها یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های لوت است.

نکات مهم حین سفر به دشت لوت

اگر شما نیز شیفته یک سفر ماجراجویانه به این منطقه شده‌اید و خیال سفر به دشت لوت را دارید باید به برخی نکات توجه ویژه‌ای داشته باشید. برای سفر به منطقه باید از وسایل نقلیه مناسب کویرگردی استفاده کنید. همچنین باید از افراد راهنمای معتبر کمک بگیرید. بنا به گزارش اداره کل امنیت و نیروانتظامی استان کرمان، دشت لوت مدت‌ها محل عبور قاچاقچیان بوده است، بنابراین بخش‌هایی از آن مین گذاری شده است. همچنین به دلیل شرایط سخت منطقه، ورود به بخش‌هایی از دشت لوت ممنوع اعلام شده است. در مجموع، دشت لوت به سه بخش سبز، نارنجی و قرمز تقسیم بندی شده است. ورود افراد به منطقه قرمز ممنوع است. توجه داشته باشید در صورت عدم درخواست کمک از یک راهنمای حرفه‌ای، ممکن است با آسیب‌های جدی، طوفان های کویری، گم شدن در منطقه و هلاکت بر اثر گرما و خورده شدن توسط حیوانات منطقه مواجه شوید. همچنین همراه داشتن وسایل ضروری مانند چادر، طناب، قطب نما نقشه و تجهیزات حرفه‌ای الزامی است.

چگونه به دشت لوت سفر کنیم؟ بهترین مناطق کجا هستند؟

دشت لوت، در واقع بین سه استان خراسان جنوبی، کرمان و سیستان بلوچستان قرار گرفته است. اما زیباترین مناطق و امن‌ترین آن‌ها زیر نظر حوزه استحفاظی استان کرمان است. بنابراین برای رفتن به این مکان زیبا ابتدا باید به استان کرمان و شهر شهداد سفر کنید. خوشبختانه در این منطقه کمپ‌های مناسب و امکانات رفاهی مانند رستوران، سرویس بهداشتی و پارکینگ برای گردشگران فراهم شده است. همچنین امکان اجاره کردن ماشین‌های آفرود و موتورهای کویر نوردی وجود دارد. با وجود همه این امکانات، ورود افراد به کویر با ایمنی کامل انجام ‌می‌شود و گردشگران یک سفر عالی و بی‌نظیر را در منطقه تجربه می‌کنند. در صورت ایجاد هر گونه مشکل، گروه‌های امداد و نجات واقع در منطقه به سرعت به کمک افراد خواهند آمد.