ستاره | سرویس سلامت – دیابت اشاره به گروهی از بیماریهایی دارد که بر چگونگی استفاده بدن از قند خون (گلوکز) تاثیر میگذارد. گلوکز برای سلامت شما حیاتی است، زیرا منبع انرژی مهمی برای سلولهایی است که عضلات و بافت را تشکیل میدهند و همچنین منبع اصلی سوخت مغز شما است. علت اصلی دیابت به نوع آن بستگی دارد، اما مهم نیست که شما چه نوع دیابتی دارید. دیابت میتواند باعث افزایش قند خون شود. قند بیش از حد در خون، میتواند به مشکلات جدی برای سلامتی شما منجر شود.
انواع دیابت
بیماریهای مزمن دیابت عبارتند از:
- دیابت نوع ۱
- دیابت نوع ۲
شرایط دیابت برگشت پذیر عبارتند از:
- پیش دیابت – زمانی که سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما به اندازهای نیست که بتوان آن را در گروه دیابتها طبقه بندی کنیم
- دیابت حاملگی– که در دوران بارداری رخ میدهد، اما ممکن است پس از تولد نوزاد از بین برود.
علائم دیابت چیست؟
علائم دیابت به میزان چگالی قند خون شما بستگی دارد. بعضی از افراد مخصوصا افرادی که مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ هستند، ممکن است ابتدا علائمی را تجربه نکنند. در دیابت نوع ۱، علائم به سرعت در حال افزایش است و شدیدتر نیز میشود.
برخی از علائم و نشانههای دیابت نوع ۱ و ۲ عبارتند از:
- افزایش تشنگی
- تکرر ادرار
- گرسنگی شدید
- کاهش وزن نامعلوم
- وجود کتون در ادرار (کتونها محصولات جانبی از تجزیه عضلات و چربیها هستند و زمانی که انسولین به اندازه کافی موجود نیست، بروز میکنند)
- خستگی
- تحریک پذیری
- تاری دید
- زخمهایی که دیر التیام پیدا میکنند
- عفونتهای مکرر، مانند عفونتهای لثه یا پوست و عفونت واژن
دیابت نوع ۱ میتواند در هر سنی رخ دهد، هر چند که اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر میشود. دیابت نوع ۲ که نوع شایعتر دیابت میباشد نیز میتواند در هر سنی بروز کند، هر چند که در افراد بالای ۴۰ سال رایجتر است.
چه وقت برای ویزیت، به پزشک باید مراجعه کنیم
اگر شما به خود یا فرزندتان مشکوک هستید که ممکن است دیابت داشته باشید، در صورتی که متوجه علائم احتمالی دیابت شدید، با پزشک خود مشورت کنید. زیرا هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان زودتر شروع میشود.
اگر قبلا دیابت در شما تشخیص داده شده است، پس از تشخیص به پیگیری پزشکی نیاز دارید تا میزان قند خون شما تثبیت شود.
علل بیماری دیابت چیست؟
در این قسمت قصد داریم شما را با علل بروز انواع دیابت آشنا نمائیم؛ ولی برای درک بیماری دیابت، ابتدا باید بدانید که عملکرد گلوکز در بدن چگونه است.
انسولین چگونه کار میکند؟
- انسولین هورمونی است که از غدد واقع در پشت و زیر معده (پانکراس) ترشح میشود.
- پانکراس (لوزالمعده) انسولین را به جریان خون منتقل میکند.
- انسولین به گردش درآمده و قند را برای ورود به سلولهای شما فعال میکند.
- انسولین مقدار قند موجود در خون را کاهش میدهد.
- همانطور که میزان قند خون شما کاهش مییابد، انسولین از پانکراس شما نیز ترشح میشود.
نقش گلوکز
- گلوکز (قند) منبع انرژی برای سلولهایی است که عضلات و دیگر بافتها را تشکیل میدهند.
- گلوکز از دو منبع اصلی یعنی غذا و کبد شما تامین میشود.
- قند در جریان خون جذب شده و با کمک انسولین وارد سلول میشود.
- کبد شما گلوکز را تولید و ذخیره میکند.
- هنگامی که سطح گلوکز شما پائین است، مانند زمانی که غذا نخوردهاید، کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تجزیه میکند تا سطح قند خون شما را در حد نرمال نگه دارد.
علت دیابت نوع ۱ چیست؟
علت دقیق دیابت نوع ۱ ناشناخته است. آنچه که میدانیم این است که طی این بیماری سیستم ایمنی بدن شما (که معمولا با باکتریها یا ویروسهای مضر مبارزه میکند) به سلولهای تولید کننده انسولین در پانکراس حمله میکند و آنها را از بین میبرد. در نتیجه باعث میشود که بدن شما با کاهش یا فقدان انسولین مواجه شود و قند به جای اینکه به سلولها منتقل شود، وارد جریان خون شما میشود.
به نظر میرسد دیابت نوع ۱ به دلیل ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی ایجاد شود، گرچه دقیقا این عوامل هنوز مشخص نیستند.
علت پیش دیابت و دیابت نوع ۲ چیست؟
در پیش دیابت (که میتواند به دیابت نوع ۲ منجر شود) و در دیابت نوع ۲، سلولهای شما به انسولین مقاومت نشان میدهند و پانکراس قادر به تولید انسولین کافی برای غلبه بر این مقاومت نیست و به جای انتقال قند به سلولها و تامین انرژی آنها، قند وارد جریان خون شما میشود.
به همین دلیل است که این موضوع ناشناخته است، هرچند اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در ایجاد دیابت نوع ۲ نقش دارند و داشتن اضافه وزن به شدت با پیشرفت دیابت نوع ۲ مرتبط است، اما همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دارای اضافه وزن نیستند.
علت دیابت حاملگی چیست؟
در طول بارداری، جفت هورمونها را برای حاملگی تولید میکند. این هورمونها سلولهای شما را به انسولین مقاومتر میکنند.
معمولا پانکراس با تولید انسولین کافی، برای غلبه بر این مقاومت پاسخ میدهد. اما گاهی اوقات پانکراس نمیتواند به این کار ادامه دهد. هنگامی که این اتفاق میافتد، گلوکز بیش از حد به سلولهای شما منتقل شده و مقدار آن در خون زیاد میشود و منجر به دیابت بارداری میگردد.
عوامل خطر بیماری دیابت
عوامل خطر ابتلا به دیابت به نوع دیابت بستگی دارد.
عوامل خطر دیابت نوع ۱
اگر چه علت دقیق دیابت نوع ۱ ناشناخته است، اما عوامل خطر این بیماری عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما دارای دیابت نوع ۱ باشد خطر ابتلا در شما نیز افزایش مییابد.
- فاکتورهای محیطی: شرایطی مانند قرار گرفتن در معرض بیماری ویروسی ممکن است در بروز دیابت نوع ۱ نقش داشته باشند.
- وجود سلولهای سیستم ایمنی بدن (آنتی بادی ها): گاهی اوقات اعضای خانواده افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای وجود آنتی بادیهای دیابتی، مورد آزمایش قرار میگیرند. اگر شما این آنتی بادیها را دارید، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱ در شما افزایش مییابد. اما همه کسانی که این آنتی بادیها را دارند، لزوما مبتلا به دیابت نیستند.
- جغرافیا: بعضی از کشورها مانند فنلاند و سوئد میزان بالای دیابت نوع ۱ را دارند.
عوامل خطر ابتلا به پیش دیابت و دیابت نوع ۲
محققان به طور کامل متوجه نمیشوند که چرا بعضی افراد مبتلا به پیش دیابت و دیابت نوع ۲ هستند، ولی بعضی دیگر این بیماری را ندارند. اما واضح است که برخی عوامل باعث افزایش خطر میشوند، از جمله:
- وزن: بافت چربی شما زیاد است و سلولهای شما بیشتر به انسولین مقاومت نشان میدهند.
- عدم فعالیت: شما فعالیت کمی دارید، در این حالت خطر ابتلا به دیابت در شما بیشتر است. فعالیت بدنی به شما کمک میکند تا بتوانید وزن خود را کنترل کنید و از گلوکز به عنوان انرژی استفاده کرده و سلولهای شما را نسبت به انسولین حساستر میکند.
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما مبتلا به دیابت نوع ۲ باشند، خطر ابتلای شما به دیابت نیز افزایش مییابد.
- نسل و نژاد: معلوم نیست که چرا مردم نژادهای خاص – از جمله سیاه پوست، اسپانیایی، سرخ پوستان آمریکایی و آسیایی آمریکایی – در معرض خطر بیشتری هستند.
- سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت افزایش مییابد. این ممکن است به این دلیل باشد که شما تمایل کمتری به ورزش دارید بنابراین توده عضلانی خود را از دست میدهید و وزنتان به همراه سن، افزایش مییابد. اما دیابت نوع ۲ در میان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان نیز افزایش مییابد.
- دیابت دوران بارداری: اگر هنگام بارداری به دیابت بارداری مبتلا شدید، احتمال ابتلا به پیش دیابت بارداری و دیابت نوع ۲ در شما افزایش مییابد. اگر کودکی با وزن بیش از ۹ پوند (۴ کیلوگرم) به دنیا بیاورید، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستید.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک: سندرم تخمدان پلی کیستیک، یک بیماری شایع در میان زنان است که با دورههای نامنظم قاعدگی، رشد مو و چاقی همراه میباشد و خطر ابتلا به دیابت را افزایش میدهد.
- فشار خون بالا: فشار خون بالای ۹۰/۱۴۰ متر جیوه (mmHg) با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ ارتباط دارد.
- سطح کلسترول غیر طبیعی و تری گلیسرید: اگر سطح چربی لیپوپروتئین پائین (HDL) یا کلسترول “خوب” داشته باشید، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ بالاتر است. تری گلیسرید نوع دیگری از چربی موجود در خون است. افرادی که سطح بالای تری گلیسیرید دارند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش میدهند. پزشک میتواند به ما بگوید که سطح کلسترول و تری گلیسیرید چه مقدار باید باشد.
عوامل خطر برای دیابت حاملگی
هر زن باردار میتواند مبتلا به دیابت بارداری شود، اما برخی از زنان در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران هستند. عوامل خطر برای دیابت حاملگی عبارتند از:
- سن: زنان بالای ۲۵ سال، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- سابقه خانوادگی یا شخصی: اگر یک عضو خانواده نزدیک، مانند یک والد یا خواهر یا برادر دارای دیابت نوع ۲ باشند، خطر ابتلای شما به دیابت افزایش مییابد. چنانچه در دوران بارداری قبلی دچار دیابت بارداری بودهاید، یا اگر نوزادی با وزن بالا را به دنیا آوردهاید یا اگر نوزاد شما بدون دلیل، مرده به دنیا آمده، خطر بیشتری شما را تهدید میکند.
- وزن: داشتن اضافه وزن قبل از بارداری خطر ابتلا به دیابت را افزایش میدهد.
- نسل و نژاد: به دلایلی که روشن نیست، زنان سیاه، اسپانیایی، سرخ پوستان آمریکایی یا آسیایی احتمال بیشتری دارند که به دیابت بارداری مبتلا شوند.
عوارض جانبی بیماری دیابت
عوارض طولانی مدت دیابت به تدریج گسترش مییابد. چنانچه دیابت داشته باشید و کمتر قند خون خود را کنترل کنید، خطر ابتلا به عوارض جانبی بیشتر خواهد بود. در نهایت، عوارض دیابت ممکن است زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. عوارض احتمالی عبارتند از:
- بیماری قلب و عروقی: بیماری دیابت به طور چشمگیری خطر ابتلا به انواع مشکلات قلبی عروقی، از جمله بیماری عروق کرونر را با درد قفسه سینه (آنژینا)، حمله قلبی، سکته مغزی و باریک شدن شریانها (آترواسکلروز) افزایش میدهد. اگر دچار دیابت هستید احتمال ابتلا به بیماری قلبی یا سکته مغزی را نیز دارید.
- آسیب عصبی (نوروپاتی): قند اضافی میتواند دیوارههای عروق خونی کوچک (مویرگها) را تحریک کند. این موضوع میتواند باعث سوزش، بی حسی یا درد شود که معمولا در انگشتان دست یا پا شروع میشود و به تدریج گسترش مییابد.اندام سمت چپ بدن شما میتواند تمام احساس خود را از دست بدهد. آسیب اعصاب مربوط به هضم و گوارش میتواند باعث تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست شود و برای مردان، ممکن است منجر به اختلال نعوظ شود.
- آسیب کلیه (نفروپاتی): کلیهها حاوی میلیونها عدد خوشه خونی کوچک (گلومرولی) هستند که ضایعات را از خون شما فیلتر میکنند. دیابت میتواند به این سیستم فیلترینگ ظریف آسیب برساند. آسیب جدی میتواند منجر به نارسایی کلیه یا بیماری برگشت ناپذیر کلیه شود که ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه داشته باشید.
- آسیب چشم (رتینوپاتی): دیابت میتواند به عروق خونی شبکیه (رتینوپاتی دیابتی) آسیب برساند که به طور بالقوهای منجر به کوری میشود. دیابت همچنین دیگر خطرات بینایی مانند آب مروارید و گلوکوم را افزایش میدهد.
- آسیب پا: آسیب عصبی در پا و یا فقر جریان خون به پاها، باعث افزایش خطر عوارض مختلف در پا میشود. درمان نشدن آسیبهایی همچون بریدگیها و تاولها میتواند عفونتهای جدی را ایجاد کند که اغلب به ندرت بهبود مییابند. در نهایت این عفونتها به قطع انگشتان و یا پا منجر میشود.
- شرایط پوستی: دیابت ممکن است شما را بیشتر در معرض مشکلات پوستی، از جمله عفونتهای باکتری و قارچی قرار دهد.
- اختلال شنوایی: مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به دیابت شایعتر است.
- بیماری آلزایمر: دیابت نوع ۲ ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد، مانند بیماری آلزایمر. اگر چه نظریههایی مبنی بر بروز این اختلالات وجود دارد، اما هنوز هیچ نظریهای ثابت نشده است.
- افسردگی: علائم افسردگی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ معمول و رایج است. افسردگی میتواند بر مدیریت دیابت تأثیر بگذارد.
عوارض دیابت حاملگی
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری، نوزادان سالمی را به دنیا میآورند. با این حال، کنترل و درمان نکردن سطح قند خون، میتواند برای شما و نوزاد شما مشکلاتی را ایجاد کند.
عوارضی که در کودک شما ممکن است به علت دیابت حاملگی رخ دهد، عبارتند از:
- رشد بیش از حد: گلوکز اضافی میتواند از جفت عبور کند، در نتیجه لوزالمعده کودک انسولین بیشتری تولید میکند و این باعث میشود که کودک شما بیش از حد بزرگ شود (ماکروزومی). نوزادان بسیار بزرگ به احتمال زیاد، با روش سزارین به دنیا میآیند.
- قند خون پایین: گاهی اوقات نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری، دارای کمبود قند خون (هیپوگلیسمی) پس از تولد هستند، زیرا تولید انسولین خود نوزاد بالا است. تغذیه سریع و گاهی اوقات تزریق گلوکز داخل وریدی، میتواند سطح قند خون نوزاد را به حالت طبیعی بازگرداند.
- بروز دیابت نوع ۲ در زندگی: نوزادان دارای مادران مبتلا به دیابت بارداری در معرض خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ قرار دارند.
- مرگ: دیابت بارداری اگر درمان نشود، ممکن است به مرگ نوزاد قبل یا بعد از تولد منجر شود.
در نتیجه بروز دیابت حاملگی، عوارضی نیز شامل حال مادر میشود که شامل موارد زیر است:
- پره اکلامپسی: این وضعیت با فشار خون بالا، پروتئین بیش از حد در ادرار و تورم در پاها مشخص میشود. پره اکلامپسی میتواند به عواقب جدی و حتی تهدید کننده زندگی برای مادر و نوزاد منجر شود.
- دیابت در بارداری بعدی: اگر در یک حاملگی دیابت بارداری داشتهاید، بیشتر احتمال دارد که در حاملگی بعدی، دوباره آن را داشته باشید. با افزایش سن، احتمال ابتلا به دیابت نیز در شما بیشتر میشود آن هم دیابت نوع ۲
عوارض پیش دیابت
پیش دیابت ممکن است به دیابت نوع ۲ منجر شود.
پیشگیری از دیابت
از دیابت نوع ۱ نمیتوان پیشگیری کرد. با این حال، انتخاب یک شیوه زندگی سالم میتواند به درمان دیابت کمک میکند، اما پیشگیری از دیابت نوع ۲ و دیابت حاملگی امکانپذیر است:
- تغذیه مناسب: غذاهای سالم و غذاهای کم چرب، کم کالری و پر فیبر را برای خوردن انتخاب کنید و بر مصرف میوهها، سبزیجات و دانههای کامل تمرکز داشته باشید و خود را زیاد خسته نکنید.
- فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید: منظور، ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در روز است. پیاده روی روزانه سریع، دوچرخه سواری و شنا کردن از تحرکات بسیار مفید میباشند. اگر نمیتوانید بطور بلند مدت، ورزشی را انجام دهید، آن را به جلسات کوچکتر در طول روز تقسیم بندی کنید.
- از دست دادن وزن اضافی: اگر شما ۲۰۰ پوند (۹۰.۷ کیلوگرم) وزن دارید، حتی اگر ۷ درصد وزن بدن خود را از دست بدهید – به عنوان مثال، ۱۴ پوند (۶.۴ کیلوگرم) – میتواند خطر ابتلا به دیابت را در شما کاهش دهد.
- سعی نکنید در دوران بارداری وزن کم کنید، با این حال، با پزشک خود در مورد مقدار افزایش وزن در طول بارداری صحبت کنید.
برای حفظ وزن در محدوده سالم، بر روی عادات غذایی و نوع ورزش خود، تمرکز داشته باشید و با فکر کردن به مزایای از دست دادن وزن، مانند قلب سالمتر، انرژی بیشتر و اعتماد به نفس بالاتر، انگیزه خود را بیشتر کنید. - گاهی اوقات دارو نیز گزینهی خوبی است. داروهای خوراکی دیابت مانند متفورمین (Glucophage، Glumetza و دیگران) ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهند، اما انتخاب یک شیوه زندگی سالم ضروری است. قند خون خود را حداقل یک بار در سال بررسی کنید تا مطمئن شوید که به دیابت نوع ۲ مبتلا نشده اید.
راه های تشخیص دیابت چیست؟
علائم دیابت نوع ۱ اغلب به طور ناگهانی ظاهر میشوند و اغلب به دلیل چک کردن سطح قند خون میباشند. از آنجایی که علائم سایر انواع دیابت و پیش دیابت بطور تدریجی بروز میکنند، انجمن دیابت آمریکا (ADA) دستورالعملهای غربالگری را توصیه میکند. ADA توصیه میکند که افراد زیر به منظور بررسی دیابت، مورد آزمایش قرار گیرند:
- افرادی که دارای شاخص توده بدنی بالای ۲۵ هستند (۲۳ مورد برای آسیای آمریکایی)، بدون در نظر گرفتن سن، عوامل خطر دیگری مانند فشار خون بالا، میزان کلسترول غیرطبیعی، شیوه زندگی بی تحرک، سابقه سندرم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری قلبی و داشتن یک رابطه نزدیک با یک فرد مبتلا به دیابت، میتواند زنگ هشداری برایشان باشد.
- هر کسی سن بالای ۴۵ سال دارد توصیه میشود که ابتدا غربالگری قند خون انجام دهد و سپس اگر نتایج طبیعی بود، هر ۳ سال بعد از آن مورد بررسی قرار بگیرد.
- هر زنی که دیابت دوران حاملگی داشته است، توصیه میشود که هر سه سال یک بار از نظر دیابت، آزمایشاتی انجام دهد.
- هر کسی که مبتلا به پیش دیابت است، توصیه میشود هر ساله آزمایش شود.
آزمایشهای تشخیص دیابت نوع ۱ و ۲ و پیش دیابت
آزمون هموگلوبین گلیکوز (A۱C): در این آزمایش خون، نیازی نیست که ناشتا باشید. این آزمایش میانگین قند خون شما را از دو تا سه ماه گذشته نشان میدهد. این میزان درصد قند خون مرتبط با هموگلوبین، پروتئین حمل کننده اکسیژن را در گلبولهای قرمز اندازه گیری میکند.
- هر چه سطح قند شما بالاتر باشد، مقدار وابستگی قند به هموگلوبینها نیز بیشتر میشود. سطح A۱C، ۶.۵ درصد یا بالاتر، در دو آزمایش جداگانه نشان میدهد که شما دیابت دارید. A۱C بین ۵.۷ و ۶.۴ درصد نشان دهنده پیش دیابت و زیر ۵.۷ عادی است.
- اگر نتایج تست A۱C متناقض باشد، این تست مورد قبول نیست. ممکن است شما شرایط خاصی داشتهاید که نتیجه تست A۱C درست نبوده است. به عنوان مثال باردار بوده یا شکل غیر معمولی از هموگلوبین را داشتهاید، در این حالت پزشک از تستهای زیر برای تشخیص دیابت استفاده میکند:
آزمایش قند خون تصادفی (رندم): یک نمونه خون، به صورت رندم گرفته میشود. صرف نظر از زمان آخرین وعده غذایی، قند خون ناشتا به میزان ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر ((mg / dL، ۱۱.۱ میلیمول در لیتر (mmol / L) یا بیشتر نشان دهنده دیابت است.
آزمایش قند خون ناشتا: در این آزمایش، شما باید ناشتا باشید. سطح قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسیلیتر (۵.۶ mmol / L) طبیعی است. میزان قند خون ناشتا از ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسیلیتر (۵.۶ تا ۶.۹ میلی مول در لیتر) نشان دهنده پیش دیابت است. اگر میزان ۱۲۶ میلی گرم در دسیلیتر (۷ میلی مول در لیتر) یا بالاتر، در دو آزمایش جداگانه باشد، دیابت دارید.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی: برای این آزمون، شما باید ناشتا باشید و سطح قند خون در حالت ناشتا اندازه گیری میشود. سپس یک مایع شیرین را مینوشید و سطح قند خون به مدت دو ساعت به صورت دورهای آزمایش میشود.
- سطح قند خون کمتر از ۱۴۰ mg/dl (۷.۸ mmoi/L) طبیعی است. بیش از ۲۰۰ میلی گرم در دسیلیتر (۱۱.۱ mmol / L) بعد از دو ساعت نشان دهنده دیابت است. بین ۱۴۰ و ۱۹۹ میلی گرم در دسی لیتر (۷/۸ میلی مول در لیتر و ۱۱/۰ میلی مول در لیتر) نشانگر پیش دیابت است.
اگر احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱ وجود داشته باشد، ادرار شما مورد آزمایش قرار خواهد گرفت تا از نظر وجود یک محصول جانبی که مسئول انرژی بافت ماهیچه و بافت چربی است را مورد بررسی قرار دهد، زیرا بدن انسولین کافی برای استفاده از گلوکز موجود (کتون) ندارد. پزشک شما نیز احتمالا یک آزمایشی را انجام خواهد داد تا ببیند آیا سلولهای سیستم ایمنی مخرب مرتبط با دیابت نوع ۱ به نام آنتی بادیها در شما وجود دارد.
آزمایشات برای تشخیص دیابت حاملگی
پزشک شما به احتمال زیاد عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری را در اوایل بارداری مورد ارزیابی قرار خواهد داد:
- اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستید (مثلا اگر در ابتدای بارداری چاق هستید یا در دوران بارداری قبلی دچار دیابت بارداری شدهاید و یا مادر، پدر، خواهر یا کودک مبتلا به دیابت دارید) دکتر ممکن است در اولین ویزیت، آزمایش دیابت تجویز کند.
- اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری باشید، احتمالا یک آزمایش غربالگری برای دیابت حاملگی در طول سه ماهه دوم (معمولا بین ۲۴ تا ۲۸ هفته بارداری) انجام میشود.
پزشک شما ممکن است از تستهای غربالگری زیر استفاده کند:
تست چالش گلوکز اولیه: با خوردن یک شربت گلوکز، آزمایش چالش گلوکز را آغاز خواهید کرد. یک ساعت بعد، یک آزمایش خون برای اندازه گیری سطح قند خون خود خواهید داشت. سطح قند خون زیر ۱۴۰ mg/dl (۷.۸ mmol/L) در آزمایش گلوکز، نرمال است، اگر چه ممکن است در کلینیکها یا آزمایشگاه ها، نتیجه متفاوت باشد.
اگر سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد، این بدان معنی است که شما در خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار دارید. دکتر، یک آزمایش پیگیری برای تعیین اینکه آیا دیابت بارداری دارید، تجویز میکند.
پیگیری تست تحمل گلوکز: برای تست پیگیری، از شما خواسته میشود تا یک شب چیزی نخورید و سطح قند خون ناشتای خود را اندازه گیری کنید. سپس شربتی که حاوی غلظت بالایی از گلوکز است را میخورید و سطح قند خون خود را هر ۳ ساعت، یکبار بررسی میکنید. اگر حداقل دو مرتبه قند خون بالاتر از مقادیر طبیعی برای هر یک از سه ساعت آزمایش داشته باشید، شما به دیابت حاملگی مبتلا هستید.
راه های درمان دیابت
با توجه به نوع دیابت و نظارت بر تنظیم قند خون، داروهای انسولین و داروهای خوراکی ممکن است در درمان نقش داشته باشند. داشتن یک رژیم غذایی سالم، حفظ وزن سالم و شرکت در فعالیتهای ورزشی منظم نیز عوامل مهمی در مدیریت دیابت هستند.
درمان انواع دیابت
بخش مهمی از کنترل دیابت و همچنین سلامت کلی شما از طریق حفظ وزن و رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی است.
تغذیه سالم: بر خلاف تصور عمومی، رژیم خاصی برای دیابت وجود ندارد. شما باید رژیم غذایی خود را بر پایه میوهها، سبزیجات، پروتئینها و دانهها (مواد غذایی که دارای مواد مغذی زیاد و فیبر و کم چربی و کالری هستند) قرار دهید و مصرف چربیهای اشباع شده، کربوهیدراتهای تصفیه شده و شیرینیها را کاهش دهید. در واقع این بهترین برنامه غذا برای کل خانواده محسوب میشود. مصرف غذاهای شیرین، گاهی خوب است تا زمانی که بتوانید آنها را بخشی از رژیم غذایی خود قرار دهید.
با این حال مصرف چه چیز و میزان آن میتواند یک چالش باشد. متخصص تغذیه میتواند به شما در داشتن یک برنامه غذایی کمک کند که متناسب با اهداف سلامتی، تنظیمات غذایی و شیوه زندگی باشد و احتمالا شامل مقدارکربوهیدرات مصرفی میباشد، به خصوص اگر شما دیابت نوع ۱ داشته باشید.
فعالیت بدنی: هر کسی نیاز به تمرینهای هوازی منظم دارد و افرادی که دیابت دارند، از این قاعده مستثنی نیستند. تمرین ورزش با کاهش قند خون و انتقال آن به سلولها همراه است تا بتواند انرژی شما را تامین کند. ورزش همچنین حساسیت شما به انسولین را افزایش میدهد، بدین معنا که بدن به انسولین کمتری برای انتقال قند به سلولها نیاز دارد.
برای انجام ورزش به پزشک خود مراجعه کنید. سپس فعالیتهایی را که برایتان لذت بخش است را انجام دهید، از قبیل: پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری. مهمتر از همه این است که فعالیت فیزیکی بخشی از برنامه روزانه شما شود.
درمان دیابت نوع ۱ و ۲
درمان دیابت نوع ۱ شامل تزریق انسولین یا استفاده از پمپ انسولین، چک کردن قند خون و شمارش کربوهیدرات میباشد. درمان دیابت نوع ۲ در ابتدا شامل تغییر سبک زندگی، نظارت بر قند خون، همراه با داروهای دیابت، انسولین یا هر دو است.
نظارت بر قند خون: بسته به برنامه درمان شما ممکن است لازم باشد قند خون خود را چهار بار در روز و یا بیشتر در صورتی که انسولین مصرف میکنید، ثبت و ضبط کنید. نظارت دقیق بر میزان قند خون، تنها راه برای اطمینان از این است که سطح قند خون شما در محدوده نرمالی باقی. بماند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که انسولین مصرف نمیکنند، معمولا قند خونشان را کمتر مورد بررسی قرار میدهند.
- افراد مبتلا به دیابت که از انسولین استفاده میکنند، ممکن است برای تعیین سطح قند خون خود از یک مانیتور کنترل کننده گلوکز استفاده کنند. اگر چه این تکنولوژی تا به امروز به طور کامل جایگزین اندازه گیری گلوکز به صورت سنتی نشده است، اما میتواند به طور قابل توجهی استفاده از انگشتان دست را برای بررسی قند خون کاهش دهد و اطلاعات مهمی در مورد روند سطح قند خون، ارائه دهد.
- حتی با کنترل دقیق نیز ممکن است تعیین سطح قند خون، غیر قابل پیش بینی باشد. با کمک تیم درمان دیابت، شما یاد خواهید گرفت که چگونه سطح قند خون خود را در واکنش به مواد غذایی، فعالیت بدنی، داروها، بیماری، الکل، استرس و بروز تغییرات در سطح هورمون مورد بررسی قرار دهید.
- علاوه بر نظارت قند خون روزانه، پزشک به طور منظم آزمایش A۱C را توصیه میکند تا میانگین سطح قند خون خود را نسبت به دو تا سه ماه گذشته اندازه گیری کند.
- در مقایسه با تستهای تکرار قندخون روزانه، تست A۱C، بهتر نشان میدهد که برنامه درمان دیابت شما چگونه کار میکند. سطح بالینی A۱C، ممکن است نیاز به تغییراتی در داروهای خوراکی، رژیم انسولین یا برنامه غذا را به شما نشان دهد.
- مقدار A۱C ممکن است بسته به سن و سایر عوامل دیگر، مانند سایر شرایط پزشکی شما متفاوت باشد. با این حال، برای اغلب افراد مبتلا به دیابت، انجمن دیابت آمریکا، A۱C کمتر از ۷ درصد را مناسب میداند. از پزشک خود بپرسید مقدار A۱C شما چه میزان است.
انسولین: افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نیاز به درمان انسولین برای ادامه زندگی دارند. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ یا دیابت حاملگی نیز به درمان انسولین نیاز دارند.
امروزه بسیاری از انواع انسولین در دسترس هستند، از جمله انسولین سریع العمل، انسولین طولانی مدت و گزینههای متوسط؛ که بسته به نیازهای شما، ممکن است پزشک ترکیبی از انواع انسولین را برای استفاده در طول روز و شب تجویز کند.
- انسولین نمیتواند به صورت خوراکی مصرف شود، زیرا قند خون را کاهش میدهد و آنزیمهای معده را با فعالیت انسولین مواجه میکند. انسولین اغلب با استفاده از یک سوزن و سرنگ ظریف یا قلم انسولین – دستگاهی که به نظر میرسد مانند یک خودنویس است- تزریق میشود.
- استفاده از پمپ انسولین ممکن است یک گزینه دیگر باشد. پمپ یک دستگاهی به اندازه یک تلفن همراه است که در خارج از بدن شما است. لوله مخزن انسولین به یک کاتتر که در زیر پوست شکم شما قرار دارد متصل میشود.
پمپ بدون لوله که به صورت بی سیم نیز کار میکند، هم اکنون در دسترس است. شما با استفاده از یک پمپ انسولین، میتوانید برنامه ریزی کنید که چه مقدار از انسولین را تخلیه کنید. همچنین میتوان آن را برای تخلیه انسولین بیشتر یا کمتر، بسته به وعدههای غذایی، سطح فعالیت و سطح قند خون خود تنظیم کنید.
یک روش درمان که هنوز در دسترس نیست، استفاده از یک پانکراس مصنوعی است. این دستگاه به یک مانیتور تنظیم قند خون و یک پمپ انسولین متصل است و به طور خودکار مقدار لازم انسولین را در صورت نیاز فراهم میکند.
تعدادی از نسخههای پانکراس مصنوعی وجود دارند، و آزمایشهای بالینی نتایج دلگرم کنندهای داشتهاند. قبل از اینکه از یک پانکراس مصنوعی کاملا کاربردی استفاده کنید باید تحقیقات بیشتری انجام دهید.
درمان با داروهای خوراکی یا داروهای دیگر: گاهی اوقات سایر داروهای خوراکی یا تزریقی نیز تجویز میشوند. بعضی از داروهای دیابت، باعث تحریک پانکراس شده تا انسولین تولید و آزاد کند. دیگر داروها باعث تولید و انتشار گلوکز از کبد میشوند، به این معنی که شما نیاز به انسولین کمتری برای انتقال قند به سلولهای خود دارید.
با این حال، دیگر داروها، آنزیمهای معده یا روده را مسدود میکنند تا کربوهیدراتها را تجزیه کرده یا بافتهای شما را نسبت به انسولین حساستر کنند. متفورمین (Glucophage، Glumetza، دیگران) به طور کلی اولین دارو برای دیابت نوع ۲ است.
پیوند
در برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، پیوند پانکراس ممکن است یک گزینه باشد. پیوندهای جزیرهای نیز مورد مطالعه قرار گرفته اند. اگر پیوند پانکراس با موفقیت همراه باشد، شما دیگر نیازی به درمان با انسولین ندارید.
اما پیوندها همیشه موفق نیستند و این روشها خطرات جدی را ایجاد میکنند. برای پیشگیری از این موضوع، به مدت طولانی باید از داروهای سرکوب کننده ایمنی استفاده کنید. این داروها میتوانند عوارض جانبی جدی داشته باشند، به همین دلیل است که پیوند معمولا برای افرادی که دیابت آنها غیر قابل کنترل است یا کسانی که نیاز به پیوند کلیه دارند، اختصاص داده میشود.
جراحی باریاتریک: اگر چه به طور خاص برای درمان دیابت نوع ۲ در نظر گرفته نمیشود، اما افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که چاق هستند و شاخص توده بدنی بالای ۳۵ دارند ممکن است از این نوع عمل جراحی استفاده کنند. افراد مبتلا به بای پس معده نیز بهبود قابل توجهی در میزان قند خون خود دارند. با این حال خطرات و مزایای طولانی مدت این روش برای دیابت نوع ۲ هنوز مشخص نشده است.
درمان دیابت حاملگی
کنترل میزان قند خون شما برای حفظ سلامت نوزاد و اجتناب از عوارض در حین زایمان ضروری است. علاوه بر حفظ رژیم سالم و ورزش، برنامه درمان شما ممکن است شامل کنترل قند خون و در مواردی همچون استفاده از انسولین یا داروهای خوراکی باشد. پزشک همچنین در طول زایمان سطح قند خون شما را کنترل میکند. اگر قند خون شما افزایش یابد، ممکن است نوزاد، سطح بالایی از انسولین را آزاد کند که پس از تولد باعث کاهش قند خون میشود.
درمان پیش دیابت
اگر مبتلا به پیش دیابت هستید، انتخاب شیوه زندگی سالم میتواند به شما کمک کند تا سطح قند خون خود را به حالت طبیعی بازگردانید یا حداقل از ابتلا به دیابت نوع ۲ پیشگیری کنید. حفظ وزن از طریق ورزش و خوردن غذاهای سالم به این امر کمک میکند. ورزش به مدت حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته و از دست دادن حدود ۷ درصد از وزن بدن ممکن است از دیابت نوع ۲ جلوگیری کند.
گاهی اوقات داروهایی مانند متفورمین (Glucophage، Glumetza، دیگران) نیز گزینههایی هستند که برای درمان دیابت تجویز میشوند. مخصوصا زمانی که پیش دیابت شما بدتر میشود یا بیماری قلبی عروقی، بیماری کبد چرب یا سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید.
در موارد دیگر، مصرف داروهایی برای کنترل کلسترول، به ویژه استاتینها و داروهای فشار خون بالا مورد نیاز است. پزشک ممکن است درمان با آسپیرین با دوز پایین را تجویز کند تا به جلوگیری از بیماری قلبی عروقی کمک کند. با این حال، انتخاب شیوه زندگی سالم همچنان مهم است.
نشانههای مشکل ساز در هر نوع دیابت
از آنجائی که بسیاری از عوامل بر قند خون شما تأثیر میگذارند، گاهی اوقات ممکن است مشکلاتی ایجاد شود که نیازمند مراقبت فوری است مانند:
قند خون بالا (هیپرگلیسمی):
میزان قند خون شما میتواند به دلایل بسیاری افزایش یابد، از جمله خوردن بیش از حد، بیماری یا عدم مصرف گلوکز. سطح قند خون خود را طبق دستور پزشک بررسی کنید و به علائم و نشانههای قند خون بالا مانند ادرار مکرر، تشنگی، خشکی دهان، تاری دید، خستگی و حالت تهوع توجه کنید. اگر شما دارای هیپرگلیسمی هستید، باید برنامه غذا، دارو یا هر دو را تنظیم کنید.
افزایش کتونها در ادرار (کتواسیدوز دیابتی):
اگر سلولهای شما افت انرژی داشته باشند، بدن شما شروع به شکستن چربیها میکند. این عمل باعث تولید اسیدهای سمی به نام کتون میشود. مراقب از دست دادن اشتها، ضعف، استفراغ، تب، درد معده و مزه شیرین دهان خود باشید!
شما میتوانید ادرار خود را برای مشاهده کتونهای بیش از حد، با کیت آزمایش کتونی بررسی کنید. اگر کتونی بیش از حد در ادرار داشتید، بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید یا به اورژانس مراجعه کنید. این بیماری در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ شایعتر است.
سندرم غیرکتونی هیپراسمولار هیپرگلیسمی:
علائم و نشانههای تهدید کننده زندگی این بیماری، شامل قند خون بیش از ۶۰۰ میلی گرم در دسی لیتر (۳۳.۳ میلی مول در لیتر)، خشکی دهان، تشنگی شدید، تب، خواب آلودگی، گیجی، از دست دادن بینایی و توهم است. سندروم هیپراسمولار ناشی از قند خون بالا است که باعث غلیظ شدن خون میشود.
این حالتها و علائم در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دیده میشوند. اگر علائم یا نشانهای از این بیماری دارید، با پزشک خود تماس بگیرید یا به مراقبتهای فوری پزشکی، مراجعه کنید.
قند خون پایین (هیپوگلیسمی):
اگر سطح قند خون پایینتر از حد معمول باشد، به عنوان قند خون پایین (هیپوگلیسمی) شناخته میشود. در صورتی که از داروهای کاهش قند خون مانند انسولین استفاده میکنید، ولی باز هم افت قند خون نسبت به حالت طبیعی دارید، ممکن است به دلیل کم و زیاد شدن غذا یا فعالیت بدنی شدید باشد. کاهش قند خون همچنین میتواند بر اثر مصرف بیش از اندازه انسولین یا افراط در مصرف داروهای کاهش دهنده گلوکز باشد که منجر به ترشح انسولین توسط پانکراس میگردد.
سطح قند خون خود را به طور مرتب چک کنید. علائم و نشانههای قند خون پایین شامل عرق کردن، لرزیدن، ضعف، گرسنگی، سرگیجه، سردرد، بینایی تاریک، تپش قلب، تحریک پذیری، گفتن سخنان نامفهوم، خواب آلودگی، گیجی، غش کردن و تشنج میباشد. قند خون پایین با مصرف کربوهیدراتهایی همچون آب میوه یا قرصهای گلوکز درمان میشود.
شیوه زندگی و درمانهای خانگی دیابت
دیابت یک بیماری جدی است. مدیریت دقیق دیابت میتواند خطر ابتلا به عوارض جدی و حتی تهدید کننده زندگی را کاهش دهد.
- نسبت به مدیریت دیابت خود تعهد داشته باشید. همه چیز را درباره دیابت آموزش ببینید و با یک درمانگر دیابت ارتباط برقرار کنید و در صورت نیاز از تیم مراقبت از دیابت خود، کمک بخواهید.
- غذاهای سالم را برای مصرف انتخاب کنید و وزن سالمی داشته باشید. اگر شما بیش از حد وزن دارید، فقط کاهش ۵ درصد از وزن بدن، میتواند باعث تغییراتی در میزان قند خون شما شود مخصوصا اگر مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ باشید. یک رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات، پروتئین کم، دانههای کامل و حبوبات، با مقدار محدودی از چربی اشباع شده است.
- فعالیت بدنی را بخشی از برنامه روزانه خود قرار دهید. ورزش منظم از پیش دیابت و دیابت نوع ۲ جلوگیری میکند و میتواند به افرادی که مبتلا به دیابت هستند، در کنترل قند خون، به آنها کمک کند. حداقل ۳۰ دقیقه تمرین متوسط – مانند پیاده روی سریع در بیشتر روزهای هفته توصیه میشود.
- ترکیبی از تمرینات: انجام تمرینات هوازی مانند پیاده روی یا رقص در بیشتر روزها به همراه تمرینات مقاومتی مانند وزنه برداری یا یوگا دو بار در هفته، اغلب به کنترل بهتر قند خون کمک میکند تا اینکه بخواهید یک نوع تمرین ورزشی را انجام دهید.
- این هم یک ایده خوب دیگری است که زمان کمتری را صرف نشستن کنید. سعی کنید به مدت چند دقیقه حداقل ۳۰ دقیقه یا بیشتر از جای خود بلند شوید و حرکت داشته باشید.
شیوه زندگی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲
علاوه بر این، اگر شما دارای دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ هستید:
خودتان را بشناسانید: یک برچسب یا دستبند داشته باشید که نشان دهد شما مبتلا به دیابت هستید. یک کیت گلوکاگون را در نزدیکی خود قرار دهید تا بتوانید با آن مقدار قند خون خود را اندازه گیری کنید و مطمئن شوید که دوستان و عزیزان شما طرز کار با آن را میدانند.
- به طور سالانه چشم خود را معاینه کنید. بررسیهای منظم دیابت به معنای انجام ندادن معاینات چشم نیست. پزشک شما عوارض مربوط به دیابت و سایر مشکلات پزشکی شما را بررسی خواهد کرد. متخصص چشم علائم آسیب شبکیه، آب مروارید و گلوکوم را در شما مورد بررسی قرار خواهد داد.
- واکسیناسیون خود را به روز نگه دارید. قند خون بالا میتواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند و ممکن است هر سال مبتلا به آنفولانزا شوید و پزشک شما نیز واکسن ضد سرماخوردگی را توصیه کند. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) در حال حاضر واکسیناسیون هپاتیت B. را توصیه میکنند البته در صورتیکه قبلا واکسن هپاتیت B. را دریافت نکرده باشید و در سن ۱۹ تا ۵۹ سالگی مبتلا به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ شده باشید.
- تازهترین دستورالعملهای CDC، بعد از تشخیص دیابت نوع ۱ یا نوع ۲، واکسیناسیون است. اگر شما سن ۶۰ سال یا بالاتر و دیابت دارید و قبلا واکسنی دریافت نکرده اید، با پزشک خود در مورد این که آیا واکسن برای شما مناسب است، صحبت کنید.
به پاهای خود توجه کنید: پاهای خود را روزانه در آب ولرم شستشو دهید. پاها، مخصوصا بین انگشتانتان را به آرامی خشک کنید. از مرطوب کننده استفاده کنید، اما نه بین انگشتان پا. هر روز پاها را به منظور بررسی هرگونه تاول، بریدگیها، زخمها، قرمزی یا تورم، چک کنید. در صورتی که دچار زخم یا سایر مشکلات پا شدید، با پزشک خود مشورت کنید.
فشار خون و کلسترول خود را تحت کنترل داشته باشید. خوردن غذاهای سالم و ورزش منظم میتواند راهی در جهت کنترل فشار خون و کلسترول باشد. دارو نیز ممکن است مورد نیاز باشد.
مراقب دندان هایتان باشید: دیابت ممکن است شما را در معرض عفونتهای جدی تری قرار دهد. حداقل دو بار در روز دندانهای خود را مسواک بزنید. اگر دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ دارید، معاینات منظم دندانپزشکی را برنامه ریزی کنید. اگر لثهها خونریزی میکنند و قرمزی یا تورم دارند، بلافاصله با دندانپزشک خود مشورت کنید.
اگر از سیگار و یا سایر انواع تنباکو استفاده میکنید، از دکتر خود بخواهید که به شما کمک کند تا ترک کنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به عوارض مختلف دیابت را افزایش میدهد. به گفته انجمن دیابت آمریکا، افرادی که دچار دیابت هستند و سیگار میکشند، نسبت به افرادی که دچار دیابت هستند، اما سیگاری نیستند، بیشتر از بیماریهای قلبی عروقی جان خود را از دست میدهند. در مورد راههای ترک سیگار یا جلوگیری از استفاده انواع دیگر دخانیات با پزشک خود صحبت کنید.
در صورت مصرف الکل، مسئولیت پذیر باشید: الکل میتواند میزان قند خون را بالا و یا پایین ببرد و این بستگی به میزان مصرف شما و اینکه همزمان غذا هم بخورید، دارد. بهتر است از مصرف نوشیدنیهای الکلی پرهیز کنید.
به خاطر داشته باشید که کربوهیدراتهای موجود در الکل، شامل کربوهیدراتهای روزانه شما نیز میشوند. قبل از رفتن به رختخواب، سطح قند خون خود را بررسی کنید.
جدی گرفتن استرس: هورمونی که در پاسخ به استرس طولانی مدت در بدن ایجاد میشود، ممکن است مانع از کارکرد انسولین شود، در نتیجه قند خون شما افزایش مییابد و حتی بیشتر دچار استرس و فشار عصبی قرار میگیرید. محدودیتها و وظایف خود را اولویت بندی کنید. تکنیکهای آرامش بخش را بیاموزید و به مقدار کافی بخوابید.
برگرفته از: mayoclinic