پول شویی به زبان ساده

ستاره | سرویس عمومی – پول شویی یکی از مسائل بحث بر انگیز در حقوق جزا و امور سیاسی کشور‌های جهان و یکی از جرایم سازمان یافته فرا ملی است که بسیاری از کشور‌ها به خصوص کشور‌های در حال توسعه به طور گسترده با آن دست به گریبان هستند. جای تعجب نیست کشور‌هایی از جمله ایران، برای این جرم ابراز نگرانی کنند و خواستار تمهیداتی برای جلوگیری و یا از بین بردن آن باشند؛ به دلیل این که در عصر کنونی پول شویی با جرایم مهم بسیاری چون مواد مخدر، تروریسم، فرار از مالیات، قمار، تقلب‌های معاملاتی و مالی و جرایم سیاسی بین المللی در ارتباط است و در واقع باید گفت: در بیشتر موارد پول شویی به خاطر این این جرایم شکل می‌گیرد.

حتما شما اسم آل کاپون را شنیده‌اید، یا حداقل فیلم آن را دیده‌اید. آل کاپون یکی از گانگستر‌ها و تبهکاران دهه ۹۰ میلادی معروف آمریکایی بود، که باند آل کاپون‌ها را برای آدم کشی، باج گیری، قاچاق مواد مخدر و فرار از پرداخت مالیات و بسیاری از جرایم دیگر تشکیل داد. او به خاطر پنهان کردن شیوه عمل خود و مخفی نمودن محل به دست آوردن پول‌هایشان اقدام به تاسیس رخت شوی خانه‌ای کرد و وانمود می‌کرد درآمد خود را از این راه به دست می‌آورد. درواقع جرایم خود و پول‌های کلانی که از طریق قانون شکنی به دست می‌آورد را در پشت این شغل مخفی می‌کرد تا از پرداخت مالیات فرار کند؛ اصطلاح پول شویی از این زمان مطرح شد و گسترش یافت.

 

تعریف پول شویی

پول شویی فرایندی است که در آن دارایی‌ها و پول‌هایی که از طرق فعالیت‌های غیر قانونی به دست آمده است طی مراحلی در مجاری قانونی، تطهیر و پاک‌سازی شده و به چرخه اقتصاد تزریق می‌شود. به عبارت دیگر پول‌های کثیف ناشی از اعمال خلاف شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به پول‌های تمیز تبدیل شده و در سیستم اقتصاد جایگزین می‌شود که این یک روش معمول و منطقی برای به دست آوردن سود از فعالیت‌های غیر قانونی برای مجرمان است تا هر گونه اتهام و سؤظن نسبت به کسب دارایی‌های خود را رفع کنند. اگر این مجرمان بتوانند پول خود را وارد سیستم اقتصادی کنند، خواهند توانست آن را با حساب‌های بانکی یا محصولات اقتصادی در سراسر جهان جا به جا کنند و یا این که با آن اقدام به خرید کالا‌ها و خدمات نمایند. هدف این است که منبع پول نامشروع قانونی جلوه داده شود. این مجرمان تمامی تلاش خود را به کار می‌برند تا سابقه کسب پول نامشروع خود را از دسترس مقامات قضایی دور نگاه دارند.

 

 

انواع پول شویی

انواع پول‌هایی که می‌تواند به صورت نا مشروع در جامعه مطرح باشد به سه گروه پول‌های کثیف و یا پول‌های آغشته به خون، پول‌های سیاه و پول‌های خاکستری تقسیم می‌شود.
پول‌های خاکستری: درآمد‌های حاصل از فروش کالا و یا انجام دادن کار‌های تولیدی است، ولی از نظارت دولت پنهان می‌ماند و دولت از آن‌ها بی اطلاع است که معمولا برای فرار از مالیات انجام می‌گیرد.
پول‌های سیاه: پول‌های حاصل از قاچاق کالا است، به طوری که درآمد‌های حاصل از قاچاق کالا و شرکت در معاملات پر سود دولتی که خارج از عرف طبیعی صورت می‌گیرد، باعث ایجاد این پول می‌شود.
پول‌های کثیف یا پول‌های آغشته به خون: مربوط به نقل و انتقال مواد مخدر و در دهه‌های اخیر اهدای پول به سازمان‌های تروریستی و به هر نحو کمک به آن‌ها است.

 

عملیات پول شویی چیست؟

اگر از مردم پرسیده شود پول شویی چیست یا چه زمانی و چگونه اتفاق می‌افتد، پاسخ اکثر آن‌ها این است که چیزی نمی‌دانند؛ بنابراین به نظر می‌رسد پول شویی جرمی بدون قربانی است به خاطر این که به صورت مخفیانه و نامحسوس انجام می‌شود و بعد با ارتکاب جرایمی مثل دزدی و اختلاس و معامله قاچاق مواد مخدر شکل می‌گیرد و مردم از وجود آن آگاهی پیدا می‌کنند.

عملیات پولشویی، عملیاتی بسیار پیچیده و سختی است؛ در عملیات پولشویی پول نقد به شکل اسکناس و یا سکه وارد سیستم مالی خواهد شد و یا درآمد‌های حاصل از فعالیت‌های غیر قانونی در موسسه‌های مالی یا بانک‌ها سپرده شده یا به بانک‌های خارجی ارسال می‌شود و یا پول تبدیل به کالای با ارزش مثل آثار هنری و… می‌شود و یا در ساختمان سازی و سرمایه گذاری مسکن، تشکیل شرکت‌های بیمه، ایجاد باشگاه‌های خصوصی، رستوران‌ها و سرمایه گذاری در سهام و بازار‌های اوراق بهادار و ایجاد سازمان خیریه سوری و تقلبی نیز استفاده می‌گردد.

ادغام مالی یا پاک سازی کامل پول در عمیات پول شویی یعنی پول کثیف و غیرقانونی با اقتصاد قانونی و سیستم مالی رسمی ادغام شده و با سایر دارایی‌های موجود در سیستم مالی مخلوط می‌گردد. ادغام پول (تمیز شده) با اقتصاد، پیچیده‌ترین قسمت از فرآیند پول شویی است؛ زیرا در این مرحله که معمولا مبادلات پولی از طریق نهاد‌های واسطه و یا کارگزاران مالی که نام برده شد صورت می‌گیرد، به سهولت سر منشا اصلی، یعنی عرضه کنندگان پول پنهان هستند و پیدا کردن آن‌ها با مشکل رو به رو می‌شود. 

مرحله جاگذاری	مرحله خواباندن	مرحله ادغام
پول نقد به بانک پرداخت می شود. (گاه با همکاری کارمندان بانک یا امتزاج با درآمدهای قانونی)	انتقال الکترونیکی به خارج از کشور (اغلب با استفاده از کمپانیهای کاغذی یا حبابهایی که به عنوان کار قانونی افتتاح شده اند.	بازپرداخت مصنوعی وام با اینویسهای تقلبی که به عنوان پرده پوشی برای پول تطهیر شده استفاده می شد.
پول نقد به صورت فیزیکی به خارج صادر می شود.	پول نقد در حسابهای متعدد و سیستمهای بانکی متفاوت در خارج سپرده گذاری می شود.	شبکه پیچیده انتقالات انجام می شود (چه داخلی و چه بین المللی) به نحوی که نهایتاً پیگیری منبع اصلی پول را غیرممکن سازد.
پول نقد برای خرید اشیاء گران قیمت، ملک یا وسائل کار به مصرف می رسد	داراییها یا کالاهای خریداری شده دوباره تبدیل به پول می شود.	درآمد حاصل از فروش ملک اشیاء گران قیمت یا وسایل کار به نظر کاملاً «تمیز» می رسد و به عنوان وجه حاصل از فروش کالا در لیست مالی اد غام می گردد.

 

چه نهاد‌هایی در ایران مستعد پول شویی هستند؟

موسساتی که مستعد عملیات پول شویی هستند عبارتند از: بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی، صندوق‌های قرض الحسنه، صندوق‌های باز نشستگی، تعاونی اعتباری و صرافات، بورس اوراق بهادار، شرکت‌های کار گزاری، صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه گذاری، شرکت‌ها و موسسات بیمه، بنیاد‌ها و موسسات خیریه.

 

پول شویی در نظام بانکی

فعالیت‌های بانکی، بهترین زمینه را برای پول شویی فراهم می‌آورد. به ویژه در مواردی که بانک ماهیت حقوقی بین المللی داشته باشد، به خاطر سخت بودن نظارت بر روی این مورد مسیر پول شویان را هموارتر می‌کند. از آن جایی که معیار مشخصی برای شناسایی پول تمیز و کثیف وجود ندارد مجرمان از خدماتی مثل اتقال پول به راحتی سود می‌برند. انجام معامله به اعتبار یک بانک خوش نام نیز باعث می‌شود که معامله‌ای که انجام شده معتبر تلقی شود و دستگاه قضا به راحتی نتواند آن را کشف کند.

 

رایج‌ترین شکل‌های پول شویی از طریق بانک و موسسات اعتباری

۱. سپرده گذاری مبالغ قابل توجه و انتقال سپرده‌ها: پولشویان عمدتا پول‌های کثیف با مبالغ زیاد را تقسیم می‌کنند و به شکل مبلغ کمتر وارد سیستم بانکی می‌نمایند. در این مواقع آن‌ها با ایجاد حساب‌های متعدد در بانک‌های مختلف و یا حساب‌هایی به نام اشخاصی دیگر و حساب‌های راکد استفاده می‌کنند.
۲. باز کردن حساب بانکی با نام‌های جعلی
۳. باز کردن حساب‌های اشتراکی با اعضای خانواده یا دوستان (حساب‌های مشترک)
۴. استفاده از چک‌های مسافرتی
۵. سو استفاده از اعتبار اسنادی: واردات کالا بیش از ارزش واقعی یا صادرات کالا کم‌تر از ارزش واقعی و یا اعتبار صوری یعنی عدم ورود کالا
۶. به کارگیری پول الکترونیکی و بانک داری اینترنتی و کارت‌های هوشمند
۷. استفاده از موسسات مالی و بانکی برون مرزی.

 

معروف‌ترین پولشویان دنیا چه کسانی هستند؟

 

 

محمد سوهارتو: سوهارتو بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۹۸ قدرت را به عنوان رئیس جمهور در اندونزی در دست داشت. کمی بعد از اینکه او مجبور به کناره گیری از قدرت شد، مجله تایم در مقاله‌ای فاش کرد که وی در طول دوران قدرت خویش ۱۵ میلیارد دلار ثروت را از طریق خانواده‌اش در ۱۱ کشور جهان جمع کرده است.

این مجله همچنین با سند ثابت کرد که سوهارتو بازهم از طریق خانواده خود ۷۳ میلیارد دلار درآمد و دارایی در طول دوره ریاست جمهوری روی هم انباشته کرده است. وی فاسدترین رهبر جهان در میان فهرست رهبرانی است که فسادشان ثابت شده است.

 

 

پابلو اسکوبار: وی را به عنوان یکی از ثروتمندترین و موفق‌ترین جنایتکاران جهان می‌شناسند. سال ۱۹۸۹، مجله معتبر فوربس این قاچاقچی آمریکایی را به عنوان هفتمین فرد ثروتمند جهان معرفی کرد. طبق اعلام این مجله اسکوبار در آن زمان صاحب ۹ میلیارد دلار ثروت بود. میزان پولشویی این تبهکار ثروتمند بین ۵ تا ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. وی پس از اینکه فهمید قرار است از زندان خصوصی خود به زندان دیگری منتقل شود، فرار کرد، اما خیلی زود کشته شد.

 

 

داوود ابراهیم: این شخص متهم به رهبری تشکیلات جنایتکاران با ۵ هزار نفر عضو بود که فعالیت‌هایی در کشور‌های پاکستان، هند و امارات متحده عربی داشت. وی و همکاران جنایتکارش در طول فعالیت‌های خود رقمی بین ۳ تا ۵ میلیارد دلار پولشویی کردند. گفته شده که وی از طریق شبکه مالی موسوم به هاوالا میلیون‌ها دلار پولشویی کرده است. او از جمله سرمایه گذارن و اجرا کنندگان بمب گذاری بمبئی در سال ۲۰۰۳ بوده است و در همان سال هم از سوی آمریکا به عنوان “تروریست جهانی” معرفی شد.

 

راه کار‌های مبارزه با پول شویی در جهان و ایران

 

 

سازمان جهانی مبارزه با پولشویی یا گروه ویژه اقدام مالی یا به اختصار اف‌ ای تی اف FATF
یک سازمان بین دولتی است که در سال ۱۹۸۹ با توجه به سیاست‌های توسعه برای مبارزه با پول شویی تأسیس شده است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ به عمل در مبارزه با تأمین مالی تروریسم گسترش یافت. ۲۹ کشور جهان عضو این سازمان هستند.
در ایران در حقوق جزا قوانینی برای مبارزه با پولشویی شکل گرفته است و مهمترین آن قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۱۳۸۶ است و از جمله قوانین مرتبط با آن نیز می‌توان به اصل ۴۹ قانون اساسی، قانون مبارزه با مواد مخدر، قانون اخذ پورسانت در معاملات دواتی، قانون مجازات اخلال گران در نظام اقتصادی کشور و قانون تعزیرات حکومتی نام برد.

اما راه کار‌های حقوقی و پیشنهادی:

• عضویت در معاهدات پولی و مالی بین‌المللی و استفاده از امکانات آن‌ها برای مقابله با پول‌شویی، برای  مصونیت هر کشور در مقابل پول‌شویی 
• ایجاد و استقرار نهادی سازمان‌دهی شده و تشکیلاتی مقتدر جهت مبارزه با پول‌شویی
• فاصله گرفتن از اقتصاد دولتی و ایجاد فضای سالم رقابتی در اقتصاد، زمینه ساز مبارزه با پول شویی
• با نام کردن حساب‌های بانکی بی نام در زمان افتتاح حساب‌ها و بستن این گونه حساب‌ها
• اصلاح ساختار مالیاتی کشور و جلوگیری از فرار مالیاتی پول شویان
• از آن جا که شبکه بانکی و صندوق‌های قرض الحسنه بهترین وسیله برای تطهیر پول می‌باشند، بازسازی واسطه‌های مالی شبکه بانکی و مؤسسات اعتباری می‌تواند نقش کلیدی و مؤثری در جهت جلوگیری از گسترش پول شویی ایفا نماید.
• اجرای عملیات بانکداری اسلامی در جریان مبارزه با پول شویی.
• کنترل و نظارت لازم بر ارز‌های خارجی