کولیک نوزادان به علت شیر دادن مکرر به نوزاد، مقدار شیر مادر، محرکات محیطی که نوزاد در آن قرار دارد، تغذیه مادر و … ایجاد می‌شود. در این مقاله علت‌های کولیک و روش‌های پیشگیری از کولیک نوزادان در چند ماه اول تولد، بیان شده است.
ستاره | سرویس مادر و کودک – واکنش‌هایی مانند زور زدن نوزاد هنگام خواب و دردهای شکمی تکرارشونده در نوزادان در اکثر موارد ظاهرا به تجمع گاز در معده و روده‌ی نوزاد مربوط می‌شود؛ با این حال هنوز علت اصلی این دردهای کولیکی در نوزادان کاملا مشخص نیست و برخی متخصصین آن را با تکامل نیافتن سیستم حسی و عصبی دستگاه گوارش نوزاد مرتبط می‌دانند. در ادامه عوامل تاثیر گذار بر این مسئله و روش‌های پیشگیری از آن را بخوانید.
کودک در طول روز از طرف محیط و افراد مختلف در معرض تحرکات متعدد قرار می‌گیرد؛ مانند محیط پر سر و صدا، نور زیاد، جا به جا کردن او، خواباندن و بلند کردن مکرر نوزاد، حرف زدن افراد با او و … که همه این موارد، سبب می‌شود که نوزاد به خوبی به خواب نرود.
نوزاد قادر به تحمل این تحریکات نیست و شروع به نق زدن و گریه کردن می‌کند. این نق زدن‌های نوزاد خود موجب عدم تحمل مادر در عصر و شب شده و باعث می‌شود مادر به دفعات به کودک خود شیر دهد تا او آرام بگیرد، او را راه می‌برد، به پشت او می‌زند یا نوزاد را به افراد دیگری می‌دهد تا او را بالا و پایین ببرند. در این زمان کودکی که دچار دردهای کولیکی است بیشتر تحریک شده، بیشتر هوا می‌بلعد و دچار درد می‌شود و در نتیجه شروع به گریه می‌کند.
شیر دادن بیش از حد به نوزاد
گاهی مادر، به کودک خود عادت داده است که تنها با شیر خوردن آرام شود و برای اینکه شیرخوار گریه نکند، به دفعات به او شیر می‌دهد. چون نوزاد مک‌های قوی نمی‌زند هوا را بلعیده و این موجب دل درد نوزادان می‌شود، مخصوصاً نوزادانی که با سزارین متولد شده‌اند و بی حال و ضعیف هستند. توجه کنید که به نوزاد در ۲۸ روز اول تولد خود بین ۸ تا ۱۲ بار در ۲۴ ساعت باید شیر داد. پزشکان توصیه می‌کنند که هر ۱.۵ تا ۲ ساعت یک نوبت شیر به نوزاد داده شود. بعد از ماه اول بین ۸ تا ۶ نوبت در ۲۴ ساعت کافی است. اگر نوزاد در هر نوبت شیر کافی بخورد، شیر به مدت ۱ تا ۴ ساعت در معده‌ی او می‌ماند، بنابراین مکررا و بیش از حد شیر دادن به نوزاد، موجب بلع هوا و کولیک و شکم درد نوزاد می‌گردد.
کم یا زیاد بودن شیر مادر
اگر شیر مادر کم باشد، مخصوصاً برای نوزادانی که با روش سزارین متولد می‌شوند، چون شیر مادر دیرتر ترشح می‌شود، بنابراین کودک گرسنه است و دایماً هوا می‌بلعد. این مادران باید روش صحیح شیر دادن نوزاد و همچنین روش‌های موثر در افزایش شیر مادر را بدانند تا شیر آن‌ها زیاد گردد و کودک هوا نبلعد و دچار دردهای شکمی نشود.
حال اگر شیر مادر زیاد باشد، ابتدای شیر بعضی از مادران، آب و ماده‌ی لاکتوز زیادی دارد که باعث می‌شود دهان نوزاد هنگام شیر خوردن پر از شیر همراه با هوا شده و موجب تجمع گاز در معده و روده کودک گردد. در چنین شرایطی مادر باید قسمت‌های اول شیر خود را بدوشد و دور بریزد، سپس به نوزاد خود شیر دهد تا او هوا نبلعد.
رژیم غذایی نامناسب مادر
اگر مادر بعضی از سبزیجات مخصوصاً خانواده کلم، غذا‌های دارای حبوبات (نخود، عدس، لوبیا، ماش و غیره) و مغزیجات مانند بادام کوهی مصرف کند، موجب ایجاد گاز در روده‌های نوزاد می‌شود.
مصرف غذا‌های ترش و میوه‌جاتی که حالت اسیدی دارند (مرکبات، گوجه فرنگی و غیره) یا شیر گاو یا پاستوریزه و لبنیات زیاد توسط مادر، موجب پیدایش حساسیت نوزاد به شیر گاو و پیدایش گاز در روده‌های کودک می‌گردد. بنابراین اگر نوزاد یا شیرخواری دچار زور زدن و دردهای شکمی است، مادر نباید غذا‌های ذکر شده را مصرف کند. مادر می‌تواند هربار یکی از این خوراکی‌ها را به تنهایی مصرف کرده و تست کند؛ ببیند آیا نوزاد دچار زور زدن و دل درد می‌گردد یانه، بعد آن ماده‌ی غذایی را به مدت ۳ تا ۴ ماه اول تولد از رژیم غذایی و تغذیه خود حذف کند.
چگونه از کولیک نوزاد در هفته‌های اول بعد از تولد، جلوگیری کنیم؟
خواب منظم در روز
شیرخواری که در روز خواب منظم دارد، کمتر تحریک پذیر می‌گردد، عصر‌ها و شب‌ها آرامش بیشتری دارد و کمتر دچار کولیک نوزادی و یا دردهای قولنجی می‌گردد.
دانستن علایم تحریک پذیری و خستگی نوزاد
اگر نوزاد چشم‌های خود را می‌خاراند، خیره می‌شود و انگشتان دست خود را می‌مکد، او را از محیطی که محرک وجود دارد دور کنید و مانع آن شوید که از بغل یک فرد به بغل فرد دیگری برود. اگر به نوزاد شیر داده‌اید، او را برای مدت ۵ دقیقه در وضعی قرار دهید که هوای معده‌ی او خارج گردد. اگر هوایی خارج نشد مهم نیست، او را در گهواره قرار دهید تا آرامش یابد و به خواب برود.
مکیدن
در دهان نوزادان و شیرخواران، گیرنده‌های حسی آرامش دهنده‌ای وجود دارند که با مکیدن آرامش می‌یابند. نوزادان با مکیدن انگشتان دست، پستانک و یا حتی انگشتان دست‌های مادر آرامش می‌یابند.
عادت دادن
برای کودکی که دچار کولیک نوزادی است، مادر باید هر روز به کودک در زمان معینی غذا دهد، او را حمام کند، او را بپیچد، سپس او را روی تخت یا گهواره بگذارد تا با این روش به این روند عادت کند و آرامش بدست آورد.
حمام کردن و پیچیدن دور بدن نوزاد
دور بدن نوزاد را در پتوی نخی یا پارچه‌ای بپیچید و او را بخوابانید، مخصوصاً اگر یک ساعت یا بیشتر از زمان خواب او گذشته است، پیچیدن نوزاد سبب می‌شود که نوزاد دست و پا‌های خود را حرکت ندهد و آرامش یابد.
خواندن لالایی و ایجاد صدای ملایم
اگر مادر با صدای خود برای نوزاد لالایی بخواند یا صدای لالایی را ضبط کند و برای نوزاد بگذارد، نوزاد احساس آرامش کرده و به خواب می‌رود.
سخن آخر
شناختن عوامل موثر بر کولیک نوزاد و همچنین روش‌های پیشگیری از آن، می‌تواند به پدر و مادر‌ها برای کنترل گریه نوزاد در عصر و شب کمک زیادی کند. در واقع پدران و مادرانی که فرزندشان دچار کولیک و دردهای شکمی است، با دانستن نکات مربوط به کنترل کولیک و دردهای شکمی می‌توانند آرامش بیشتری به نوزادشان بدهند و تا حد امکان او را از این درد‌ها دور کنند.
نویسنده: مهسا زارعی
بروزرسانی: 12 مهر 1401
