درجه زردی نوزادان، با میزان بیلی روبین خون تعیین می‌شود. در روز‌های پس از تولد نوزاد اگر درجه زردی اعداد ۱۳ تا ۱۴ و یا ۱۵ تا ۱۷ نشان دهد خطرناک است، همچنین آخرین و بیشترین شدت درجه زردی، ۲۵ است که پزشک با توجه به شرایط فیزیکی نوزاد، سن نوزاد و نتیجه آزمایش خون روش درمان را تشخیص می‌دهد.
ستاره | سرویس مادر و کودک – حدود ۶۰ درصد نوزادان با وزن طبیعی و ۸۰ درصد نوزدان نارس در هفته اول بعد از تولد زرد می‌شوند. در بعضی از نوزادان، فقط بخش سفید چشم زرد می‌گردد، بعضی دیگر نه فقط چشم، بلکه پوست بدنشان نیز زرد می‌شود.
زرد شدن به این علت است که ماده رنگی به نام بیلی روبین در خون این نوزادان به وجود می‌آید. این ماده در بافت‌های مختلف بدن مخصوصاً در چشم و پوست نوزاد جمع شده و رسوب میکند. در نتیجه پوست بدن زرد می‌گردد. ماده رنگی بیلی روبین معمولاً در نتیجه تخریب بیش از حد گلبول‌های قرمز خون نوزاد به وجود می‌آید، ولی علل دیگری نیز دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
زردی طبیعی دوران نوزادی (زردی فیزیولوژیک)
ناسازگاری خون مادر و جنین و پیدایش زردی
زردی ناشی از شیر مادر
علت‌های دیگر زردی نوزادان
درجه زردی نوزادان چیست؟
درجه زردی نوزادان در روز‌های بدو تولد به دلیل سطوح بالای بیلی روبین خون تغییر میکند. با توجه به روز‌هایی که از تولد نوزاد می‌گذرد سطح بیلی روبین خون و شدت آن اندازه گیری می‌شود. در صورتی که در ۲۴ ساعت اول زندگی نوزاد بیلی روبین بالاتر از ۵ باشد، شدت آن زیاد است و باید سریعاً به پزشک مراجعه شود. اما در صورتی که این درجه زردی نوزاد تازه متولد شده در روز‌های بعدی نشان داده شود طبیعی بوده و در صورتی غیر عادی محسوب می‌شود که درجه زردی به عدد ۷ تا ۸ برسد.
آخرین و بیشترین شدت درجه زردی، ۲۵ است. در روز‌های پس از تولد نوزاد اگر درجه زردی ۱۳ تا ۱۴ و یا ۱۵ تا ۱۷ باشد خطرناک بوده و باید به پزشک مراجعه شود.
یکی از پزشکان متخصص اطفال در مورد درجه زردی کودکان بیان میکند: در صورتی که درجه زردی نوزاد در روز‌های سوم تا هفتم بعد از تولد عدد ۱۵ تا ۱۶ را نشان دهد، باید به پزشک مراجعه کنید و او را بستری نمایید. در صورتی که پزشک نوزاد روش فتوتراپی را برای درمان نوزاد تشخیص دهد، باید به توصیه پزشک عمل کرده تا بیماری او برطرف شود. اما اگر درجه زردی نوزاد بسیار بالا باشد و دستگاه فتوتراپی جوابگوی درمان زردی نوزاد نباشد، باید خون نوزاد تعویض گردد.
چگونه درجه زردی نوزاد را از تغییر رنگ بدن تشخیص دهیم؟
مادران به راحتی می‌توانند درجه زردی نوزاد خود را تشخیص دهند، زیرا اولین قسمتی که شروع به زرد شدن میکند، سفیدی چشم نوزاد است و پس از آن به صورت نوزاد، قفسه سینه و شکم و پا‌های او سرایت میکند. با زرد شدن هر یک از این قسمت‌های اشاره شده می‌توان درجه زردی کودک را به طور تقریبی مشخص کرد.
هنگامی که کف دست‌ها و پا‌های نوزاد زرد می‌شود درجه زردی او بسیار بالا است و به احتمال زیاد عدد ۲۰ را نشان می‌دهد؛ در نتیجه خون نوزاد باید تعویض گردد. اما در صورتی که شکم نوزاد زرد شود، درجه زردی ۱۳ بوده و اگر ران‌های او نیز زرد شده باشد، درجه زردی او ۱۶ می‌باشد. به منظور مشخص نمودن درجه زردی به طور دقیق، باید از نوزاد آزمایش خون گرفته شود و اگر درجه زردی بالا باشد، باید نوزاد تحت درمان فتوتراپی قرار بگیرد.
در ادامه این پزشک متخصص در مورد درجه زردی نوزادان نقل میکند:
مادرانی که نوزاد خود را بیرون از بیمارستان به دنیا می‌آورند، در صورت تشخیص زردی در ۲۴ ساعت پس از تولد نوزاد به بیمارستان مراجعه کنند و نوزاد را تحت درمان قرار دهند. مادرانی که در بیمارستان نوزاد خود را به دنیا می‌آورند، بابت زردی نوزاد خود خیالی راحت دارند، چرا که نوزاد تحت مراقبت پزشک متخصص است و در صورت وجود زردی، نوزاد تحت درمان قرار می‌گیرد و تا سلامتی کامل از بیمارستان مرخص نمی‌شود.
نکته بسیار مهمی که برای تشخیص زردی وجود دارد این است که مادران نباید در زیر لامپ زرد، زردی نوزاد را تشخیص دهند و باید تشخیص زردی در زیر نور طبیعی انجام گیرد.
عوارض و خطرات زردی نوزادان
اگر مقدار بیلی روبین سرم خون نوزاد کم باشد، مشکلی نیست و ضایعه‌ای به بار نخواهد آمد؛ ولی اگر تخریب گلبول‌های قرمز وجود داشته باشد و مقدار بیلی روبین هم زیاد باشد (بیشتر از ۲۰ میلی گرم در صد میلی لیتر خون)، این ماده روی سلول‌های مغز اثر گذاشته و موجب ایجاد ضایعات جبران ناپذیری می‌شود که به آن کرنیکتروس می‌گویند.
اثر سمی ماده بیلی روبین روی سلول‌های مغز نوزاد در همان هفته‌های اول تولد ظاهر می‌شود، به طوری که نوزاد بی حال شده، شیر نمی‌خورد و به تدریج دچار انقباضات عضلات، اختلال در درک، تکلم و شنوایی می‌گردد.
اگر مادر، نوزاد خود را زود نزد پزشک ببرد و مقدار بیلی روبین سرم خون او بیش از ۲۰ میلی گرم گزارش شود (در نوزادان نارس و مبتلا به بیماری‌های دیگر با مقدار کمتر)، پزشک بلافاصله خون نوزاد را با خونی که با او سازگار باشد، تعویض می‌نماید. با این عمل، مقدار زیادی از بیلی روبین از خون و بافت‌های بدن او خارج می‌گردد.
نویسنده: مهسا زارعی
بروزرسانی: 19 دی 1400
