دردسرهای بن سلمان برای ترکیه

ستاره | سرویس اخبار – مدتی است که دستگاه دیپلماسی ترکیه به دنبال بهبود روابط خود با برخی کشورهای جهان عرب است.

بر اساس اظهاراتی که توسط مقامات رسمی ترکیه اعلام شده، آنکارا در وهله اول، به دنبال آن است که روابط سیاسی خود را با مصر به حالت عادی بازگرداند. مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرده که گفتگوهای آنکارا با مسئولین این کشور عربی – آفریقایی از سطح مسئولین سرویس‌های اطلاعاتی – امنیتی به سطح دیپلمات‌ها ارتقا پیدا کرده و وزارت امور خارجه کشورها در حال گفتگو هستند.

با این حساب، احتمال دارد که به زودی تفاهمنامه‌ای بین قاهره و آنکارا امضا شود. این در حالی است که پاسخ های سامح الشکری همتای مصری چاووش اوغلو، چندان امیدبخش نبود. او آشکارا از ترکیه خواست در امور داخلی مصر مداخله نکند و به اصول و مبانی مصر احترام بگذارد.

اما یکی از موضوعات دیگری که به موازات روابط ترکیه و مصر توجه کارشناسان سیاسی را به سوی خود جلب کرده این است که آیا ترکیه عادی‌سازی رابطه با مصر را در پکیج یا مجموعه‌ای از دیگر کشورهای عربی می بیند یا خیر؟

در ظاهر امر پاسخ به این سوال مثبت است. چرا که ترکیه اعلام کرده که حاضر است برای پایان دادن به اختلافات چند سال اخیر با مقامات عربستان سعودی نیز وارد مذاکره شود. حتی بعید نیست که در آینده نزدیک ترکیه با امارات متحده عربی نیز وارد گفتگو شود. ولی شواهد نشان می‌دهد که مسئولان این کشورهای عربی برای برقراری ارتباط سطح بالا با ترکیه شتابی ندارند و ظاهراً هنوز هم انگیزه چندانی پیدا نکرده اند. اما در عین حال دست بر روی دست نگذاشته و اقداماتی انجام می‌دهند که نشان می‌دهد به دنبال جلب توجه ترکیه هستند.

از تحریم کالا تا بستن مدارس ترکیه

آنکارا برای تقویت رابطه با ریاض، سیگنال آشکار داده اما عربستان با چند اقدام ناگهانی، نشان داد که در برابر ترکیه، موضع خصمانه دارد. یکی از این اقدامات مهم به رفتارهای چند روز اخیر عربستان سعودی در قبال مدارس ترکیه در مکه مدینه و چند شهر دیگر بوده است.

نکته جالب توجه در مورد رویکرد عربستان سعودی در قبال ترکیه، این است که مجموعه شبکه‌های تلویزیونی، روزنامه‌ها و پایگاه‌های خبری اینترنتی وابسته به اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، تلاش می‌کنند در مورد اقدامات خصمانه عربستان علیه ترکیه لاپوشانی کنند و اجازه ندهند که این مسائل در محافل سیاسی و رسانه‌های ترکیه مورد توجه قرار بگیرد. چرا که آنها با تبعیت از سیاست‌های اردوغان، به دنبال آن هستند که اجازه ندهند آتش اختلافات بین ترکیه و عربستان دامن گستر شود و دیپلماتها بتوانند راهی پیدا کنند که آنکارا و ریاض، دوباره قدم در مسیر روابط عادی بگذارند.

ولی روزنامه‌های مخالف دولت، چنین رویکردی ندارند و تا جایی که از دستشان برمی‌آید، در مورد رفتارهای عربستان سعودی، مطلب می‌نویسند و کاربران فضای مجازی را نیز به واکنش وادار می کنند.

روزنامه سوزجو، پرتیراژترین روزنامه ترکیه که در عین حال به عنوان مهمترین رسانه مخالف و منتقد سیاست‌های اردوغان و حزب عدالت و توسعه شناخته می‌شود، در نسخه امروز خود با تیتر درشت چنین نوشت: کشوری که ما برای مرگ پادشاه آن عزای عمومی اعلام کردیم مدارس ما را تعطیل کرد و نوشت عربستان سعودی هم اکنون از دشمنان ترکیه شده است.

اما اصل ماجرا چیست و چرا عربستان سعودی مدارس ترکیه را تعطیل کرده است؟

از دیرباز، همواره هزاران کارگر ترک در صنعت نفت عربستان سعوی مشغول به کار بوده اند و در چندین شهر عربستان، هتلداران، بازرگانان و دیگر فعالان اقتصادی ترکیه، حضور داشته و دارند. به همین خاطر، به منظور آموزش دانش آموزان ترک، در کل عربستان سعودی ۳۴ مدرسه وجود دارد. یکی از سران حزب جمهوری خلق، با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد که عربستان، ۸ مدرسه از مجموع ۳۴ مدرسه ترکیه را تعطیل کرده و حالا فقط ۲۶ مدرسه دایر می باشد. اما وزارت آموزش ملی ترکیه سریعاً در اطلاعیه ای دیگر اعلام کرد که این ۸ مدرسه، تابستان قبل در شهرهای مکه و مدینه تعطیل شده اند و تلاش و پیگیری وزارت امور خارجه برای بازگشایی مدارس ادامه دارد و تعطیل کردن مدارس، اقدام جدیدی نیست.

واکنش سریع وزارت آموزش ترکیه به این دلیل بود که دستگاه دیپلماسی به دنبال راضی کردن ریاض است و نمی خواهد این مساله، در داخل هم مورد بحث قرار بگیرد و به خوراک فضای مجازی تبدیل شود.

تعطیل کردن مدارس ترکیه در کنار تحریم کالاهای تولید ترکیه در فروشگاه های بزرگ داخل عربستان سعودی، خسارات قابل توجهی به صادرکنندگان ترک وارد  کرد و میزان فروش ملک در داخل ترکیه به خریداران عربستان سعودی نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته و با کاهش ۷۵ درصدی مواجه شد. اما با این حال، دولت اردوغان حاضر نشد در این مورد موضع گیری کند. شاید به این خاطر که امیدوار است مشکلات را پشت پرده حل کند.

زمانی برای رفاقت سعودی – یونانی

در هفته‌های اخیر، عربستان سعودی نشان داده که توجه ویژه‌ای به تحولات شرق مدیترانه دارد.

اگر چه عربستان سعودی، ارتباط جغرافیایی خاصی با حوزه شرق مدیترانه ندارد، اما از آنجایی که منافع برخی از رفقا و همراهان سعودی در حوزه عربی – آفریقایی همچون مصر، با منافع ترکیه تضاد پیدا می کند، تلاش کرده خود را به یونان نزدیک کند و حتی امارات متحده عربی را نیز به همکاری با یونان تشویق کند. چرا که یونان یک کشور اروپایی مهم در مجاورت مرزهای آبی و خاکی ترکیه است که اتفاقاً از منظر امنیت اتحادیه اروپا، جایگاه و اهمیت ویژه‌ای دارد.

ورود ۸ فروند هواپیمای جنگنده اف ۱۶ عربستان سعودی به یونان برای حضور در یک رزمایش مشترک اقدام شگرفی بود که توجه بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه را به سوی خود جلب کرد. انجام رزمایش نظامی در شرق مدیترانه از سوی یونان هم در شرایط فعلی، بدون تردید، به معنی قدرت‌نمایی در برابر ترکیه است. برای بسیاری از تحلیل‌گران ترک، جای تعجب دارد که چرا عربستان سعودی نیز خود را وارد این ماجرا کرده و اساساً، یونان چه منفعتی برای عربستان ایجاد خواهد کرد؟

تصمیمات یک شاهزاده خشمگین

حتی قبل از آن که جنایت دهشتناک قتل جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول روی دهد، همه می‌دانستند که شاهزاده آزمند و ماجراجوی عربستان سعودی یعنی محمد بن سلمان، دل خوشی از اردوغان و ترکیه ندارد. در آن دوره او با طرح پروژه بلندپروازانه ای به نام سند توسعه ۲۰۳۰ به دنبال آن بود که در منطقه حرف اول را بزند و قدرتهای نوظهوری همچون ترکیه و قطر را کنار بگذارد.

محمد بن سلمان بر این باور بود که در پناه سیاست‌های حمایتی دونالد ترامپ و داماد او کوشنر، می تواند قطر را تحریم کند، یمن را به هم بریزد، خلیج عدن را در اختیار بگیرد، ایران را تحت فشار قرار دهد، ترکیه و قطر را تضعیف کند و در کل خاورمیانه و حوزه خلیج فارس، قدرت نخست باشد.

اما قتل خاشقجی، زخم و خراش بزرگی در صورت شاهزاده انداخت و ترکیه نیز در این میان، نقش مهمی ایفا کرد. در نتیجه، بسیار طبیعی است که محمد بن سلمان، با شخصی سازی این مساله، به دنبال انتقامجویی از ترکیه باشد.

در شرایط فعلی نیز در مورد مسائلی همچون رزمایش مشترک با یونان، تحریم کالاهای ترکیه ای و تعطیل کردن مدارس ترک، گفته می‌شود این اقدامات بر اساس تصمیمات محمد بن سلمان شاهزاده سعودی صورت گرفته شده که به شدت از ترکیه خشمگین است. در نتیجه دولت اردوغان ناچار است برای عادی سازی رابطه با عربستان سعودی، راهی برای تامین رضایت محمد بن سلمان، پیدا کند.

منبع: تسنیم