نویسنده: نسرین شجاعی
بروزرسانی: ۳۰ خرداد ۱۴۰۱
از بدو تولد تا دو سالگی، نوزاد با کمک واکسن‌ها در برابر بسیاری از بیماری‌ها ایمن می‌شود. واکسن ۱۲ ماهگی هم چهارمین نوبت از برنامه واکسیناسیون ملی است که سرخک، سرخجه و اوریون را از بدن نوزاد دور می‌سازد. بنابراین انجام این واکسن اهمیت زیادی در سلامت کودک دلبند شما دارد. در این نوشتار ضمن آشنایی با بیماری‌های گفته‌شده، به اهمیت واکسن ۱۲ ماهگی بیشتر پی خواهید برد. همچنین با عوارض و مراقبت‌های پس از دریافت این واکسن هم آشنا می‌شوید.
ایمن سازی با واکسن ۱۲ ماهگی
نوزاد شما در یک سالگی یک واکسن سه گانه به نام MMR را دریافت می‌کند که با آن در مقابل بیماری‌های سرخک، سرخجه و اوریون، ایمن می‌شود. این واکسن در دو دوز تزریق می‌گردد که دوز دوم آن را می‌توانید بین چهار تا شش سالگی دریافت کنید.
برخی از والدین برای دوز دوم درخواست واکسن MMRV می‌کنند که این واکسن علاوه‌بر سه بیماری گفته‌شده، ویروس واریسلا را نیز پوشش می‌دهد. این ویروس عامل بیماری آبله‌مرغان است. شاید بپرسید چرا از همان ابتدا واکسن چهارگانه را تزریق نمی‌کنند؟ در واقع ویروس ضعیف شده واریسلا باعث بروز تب شدیدی می‌شود که تحمل آن برای نوزاد یک ساله سخت است و احتمال تشنج ناشی از تب در این نوزادان بالا می‌رود. طریقه تزریق این واکسن به صورت زیر جلدی یا زیرپوستی است و در بازو تزریق می‌شود.
بیماری‌هایی که واکسن ۱۲ ماهگی آن‌ها را دور می‌سازد
همان‌طور که گفتیم سه بیماری سرخک، سرخجه و اوریون، توسط واکسن ۱۲ ماهگی از بدن دور می‌شوند. در ادامه قصد داریم این بیماری‌های واگیردار و خطرناک را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.
۱. سرخک
سرخک یکی از بیماری‌های شدیداً واگیردار است که در گذشته بسیاری از کودکان را درگیر می‌کرد. این بیماری هنوز در برخی از مناطق اروپا شایع است و یکی از دلایل مرگ خردسالان می‌باشد. خوشبختانه با تلاش‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO)، واکسن MMR همواره در حال معرفی شدن به مردم سراسر جهان است. این واکسن توانسته میزان مرگ و میر ناشی از سرخک را تا ۸۰ درصد کاهش دهد.
از نشانه‌های رایج این بیماری می‌توان موارد زیر را نام برد:
- راش پوستی
- تب
- سرفه
- آبریزش بینی
- قرمزی و سوزش چشم
مشاهده این نشانه‌ها و عدم رسیدگی به آن‌ها می‌تواند موجب عفونت گوش، اسهال، ذات‌الریه، آنسفالیت، تشنج، آسیب‌های مغزی و مرگ شود. آنسفالیت التهاب مغزی حاد است که می‌تواند حتی عضلات را از کار بیندازد. خوشبختانه با انجام واکسیناسیون به‌موقع می‌توانید از شر این بیماری بسیار واگیردار و کشنده در امان باشید. در زمان مقرر برای تزریق واکسن ۱۲ ماهگی اقدام کنید. تزریق سریع‌تر و بدون تأخیر آن می‌تواند زودتر نوزادتان را از معرض چنین بیماری‌هایی دور نگه دارد.
۲. سرخجه
سرخجه یا سرخک آلمانی با ایجاد یک راش قرمز در پوست شروع می‌شود. پس از آن نوزاد یک تب خفیف را نیز تجربه خواهد کرد. ممکن است سرخجه تنها با همان راش پوستی نمایان شود و علائم دیگری نداشته باشد. این بیماری برخلاف سرخک خفیف است و پس از طی یک دوره سه روزه بهبود می‌یابد.
البته در شرایطی می‌تواند خطرناک باشد. مثلاً اگر زنی در دوران بارداری دچار سرخجه شد، نوزادش احتمالاً با مشکلاتی مانند نارسایی قلبی و ناتوانی‌های ذهنی به دنیا خواهد آمد. به شرط اینکه این بیماری در همان ابتدا منجر به سقط جنین نشود.
۳. اوریون
اوریون یک بیماری عفونی است که منشأ آن برخی ویروس‌ها هستند. تب، سردرد و التهاب غدد زیر فک یا گوش، از نشانه‌های بیماری اوریون می‌باشند. در اثر این بیماری مشکلاتی نیز ممکن است برای بدن به وجود بیاید که در زیر به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- مننژیت
- آنسفالیت
- ناشنوایی
- ورم دردناک بیضه در پسران و تخمدان در دختران
در حال حاضر و با همه‌گیر شدن واکسیناسیون، شیوع اوریون بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته است. البته در سال‌های اخیر چند مورد شیوع اوریون در مناطق مختلف جهان به دلایل مختلفی مشاهده شده که خیلی زود ریشه کن شدند.
عوارض شایع واکسن ۱۲ ماهگی
واکسن ۱۲ ماهگی هم مانند سایر واکسن‌ها عوارضی را در پی دارد. این عوارض موقتی هستند و پس از چند ساعت یا نهایتاً چند روز از بین می‌روند. موارد زیر برخی از این عوارض می‌باشند:
- تب
- سرفه و دیگر علائم سرماخوردگی
- بی‌اشتها شدن نوزاد
- قرمزی و سوزش چشم‌ها
- تورم غدد زیر گوش و گردن
- ایجاد ضایعات پوستی قرمز رنگ که با خارش همراه هستند.
همه نوزادان این عوارض را تجربه نمی‌کنند و برخی بدون هیچ نشانه نگران‌کننده‌ای دوران پس از تزریق واکسن ۱۲ ماهگی را می‌گذرانند. البته در دیگر نوزادان هم این عوارض پس از یک هفته یا نهایتاً ده روز از بین می‌روند. اگر نوزاد همراه با این عوارض بی‌تابی و بی‌قراری زیادی داشت، برای بهبود التهاباتش از یک پزشک متخصص اطفال کمک بگیرید.
گاهی درجه تب برخی از نوزادان پس از دریافت واکسن ۱۲ ماهگی به شدت بالا می‌رود و نوزاد دچار تشنج می‌شود. این مورد نادر است، اما در صورت وقوع بسیار خطرناک می‌باشد. ممکن است تا دو هفته پس از تزریق هم این مشکل پیش بیاید. چنانچه متوجه شدید بدن نوزاد زیادی داغ است، حتماً درخواست کمک‌های فوری پزشکی کنید. به یاد داشته باشید تب و تشنجی که با بیماری سرخک پدید می‌آید بسیار شدیدتر و خطرناک‌تر از تب ناشی از واکسن ۱۲ ماهگی یعنی MMR است.
بنابراین به دلیل ترس از تب و تشنج به هیچ عنوان از تزریق واکسن ۱۲ ماهگی صرف نظر نکنید. اگر می‌خواهید خیالتان راحت شود، پیش و پس از تزریق با یک پزشک متخصص اطفال در تماس باشید.
موارد منع دریافت واکسن ۱۲ ماهگی
پزشکان به‌طور کلی نوزادی را برای دریافت واکسن منع نمی‌کنند. اما اگر نوزادی دارای مشکلات زیر است، والدین باید پیش از تزریق واکسن ۱۲ ماهگی با پزشک مشورت کنند:
- نوزادان دچار سرطانی باشند که تحت شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی هستند.
- بیمارانی که در انتظار عمل پیوند عضو هستند.
- کسانی که بیماری‌های نقص سیستم ایمنی دارند.
- کودکان حساس به ماده ژلاتین
- نوزادانی که داروی خاصی از جمله استروئید مصرف می‌کنند.
- نوزاد به هر دلیل در ماه اخیر خون دریافت کرده است.
اگر نوزاد دچار سرماخوردگی شدید یا آنفلوانزا شده، بهتر است تزریق واکسن ۱۲ ماهگی را تا بهبودی کامل به تأخیر بیندازید. در گذشته می‌گفتند کودکان حساس به تخم مرغ نمی‌توانند واکسن MMR را دریافت کنند. زیرا پادتن‌های سرخک و اوریون با کشت سلول‌های جنین مرغ ساخته می‌شوند. اما امروزه طبق مطالعات انجام شده، منعی برای کودکان حساس به تخم مرغ وجود ندارد و آن‌ها می‌توانند بدون نگرانی واکسن ۱۲ ماهگی را دریافت کنند. چنانچه فرزند حساس به تخم مرغ شما پس از دریافت واکسن واکنش‌های آلرژیک نشان داد، سریعاً او را به پزشک برسانید. البته احتمال بروز چنین واکنشی تقریباً نزدیک به صفر است.
سخن آخر
به لطف واکسن‌ها بسیاری از بیماری‌ها کاملاً یا به میزان خوبی ریشه‌کن شده‌اند. اوریون، سرخک و سرخجه همان بیماری‌ها هستند که تزریق واکسن ۱۲ ماهگی آن‌ها را از نوزاد دور می‌سازد. دوز دوم این واکسن را می‌توانید چهار سال پس از تزریق اول دریافت کنید و نوزاد را کاملاً از خطر این بیماری‌ها دور نگه دارید. عوارض پس از دریافت واکسن ۱۲ ماهگی طبیعی بوده و خیلی زود از بین می‌روند. چنانچه این عوارض شدید یا طولانی شدند، حتماً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
منابع: cdc.gov
