قرص جلوگیری از بارداری؛ طریقه مصرف، عوارض و تداخل دارویی

ستاره | سرویس پزشکی – روش‌های زیادی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد؛ از جمله استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری که به کمک ایجاد تغییر در ترشح هورمون‌های زنانه مانع از بارداری می‌شوند. اگر می‌خواهید بطور خلاصه سازوکار این قرص‌ها را بدانید، تا پایان پارگراف بعدی با ما همراه باشید.

توجه: در این مطلب به سوالات کلیدی شما و هر آنچه که باید در خصوص مصرف قرص جلوگیری از بارداری بدانید پاسخ داده خواهد شد؛ بنابراین تا پایان با ما همراه باشید

 

بارداری چگونه اتفاق می افتد؟

زمانی که تخمک آزاد شده از تخمدان، بوسیله‌ی اسپرم بارور شود (و به اصطلاح عمل لقاح انجام پذیرد) زن باردار می‌شود. تخمک بارور شده به درون دیواره‌ی رحم چسبیده و در آنجا تغذیه می‌کند و در نهایت به یک جنین تبدیل می‌شود. هورمون‌های موجود در بدن زنان، عمل آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها را کنترل کرده و بدن تخمک آزاد شده را برای پذیرش شرایط لقاح آماده می‌کند. روش پیشگیری از بارداری به کمک ایجاد تغییر در هورمون‌ها، روشی است که در آن به کمک‌های هورمون‌های مردانه (شامل استروژن و پروژسترون موجود در داروها)، سیکل طبیعی هورمونی در بدن زنان بهم زده شده و به این طریق از بارداری جلوگیری می‌شود. در واقع این روش باعث متوقف شدن عمل تخمک گذاری می‌شود. تاثیر دیگری که این روش بر روی بدن می‌گذارد، ترشح زیاد مخاط دهانه رحم می‌باشد؛ با افزایش ترشحات دهانه رحم، اسپرم به سختی می‌تواند از آن عبور کرده و خود را برای بارور کردن به تخمک برساند و بدین طریق بارداری صورت نمی‌پذیرد.

زنان معمولا با مصرف قرص جلوگیری از بارداری می‌توانند از باردار شدن پیشگیری نمایند و این روش تا ۹۹.۹% موثر است. در ادامه بطور خلاصه به معرفی انواع قرص جلوگیری از بارداری و هر آنچه که باید در خصوص مصرف آن بدانید اشاره خواهیم کرد.

 

انواع قرص جلوگیری از بارداری

قرص سیسونال: یکی از قرص‌های هورمونی پیشگیری از بارداری، قرص‌هایی است که به قرص‌های طولانی مدت معروف هستند. قرص سیسونال همانند سایر قرص‌های پیشگیری از بارداری دارای هورمون‌های مشابه است؛ با این تفاوت که این قرص‌ها در یک بازه زمانی طولانی مدت مصرف می‌شود و باعث می‌شود که سیکل‌های قاعدگی از ۱۳ سیکل در سال به ۴ سیکل کاهش پیدا کند. این بدان معناست که در صورتی که زنی از این قرص مصرف کند در هر فصل فقط یکبار پریود می‌شود. همانگونه که گفته شد این قرص شامل همان دو هورمون استروژن و پروژسترونی است که در دیگر قرص‌های هورمونی کنترل بارداری وجود دارد؛ اما طریقه مصرف آن با سایر قرص‌ها متفاوت است. بدین صورت که ۱۲ هفته متوالی از این قرص‌ها (هر هفته یک عدد) مصرف می‌شود و در هفته سیزدهم یک قرص غیرفعال استفاده می‌شود و بدین طریق سیکل قاعدگی زنانه دچار تغییر می‌شود.

 

 

قرص مینی پیل، قرص جلوگیری از بارداری در دوران شیردهی: قرص‌های مینی پیل، قرص‌هایی هستند که تنها دارای هومرون پروژسترون هستند. این قرص برای زنانی که در دوران شیردهی هستند یا زنانی که در اثر مصرف استروژن به حالت تهوع یا سایر عوارض جانبی دچار می‌شوند تجویز می‌شود. این قرص باید روزانه مصرف شود و در صورتی که مصرف آن مرتب و بطور صحیح انجام گیرد می‌تواند تا ۹۵% موثر واقع شود.

قرص روکین: این قرص ضد بارداری که شامل هر دو هورمون استروژن و پروژسترون است، علاوه بر پیشگیری از بارداری به درمان عوارض پیش از قاعدگی نظیر درد‌های قبل از قاعدگی، تغییر اشتها و افزایش اضطراب کمک خواهد کرد. طریقه مصرف این دارو همانند دیگر قرص‌های ضد بارداری است که در ادامه مطلب به آن پرداخته خواهد شد.
سیپروترون کامپاند: یکی دیگر از قرص‌های ضد بارداری قرص سیپروترون کامپاند می‌باشد. این قرص در واقع برای درمان آکنه و پرمویی مصرف می‌شود، ولی اثرات ضد بارداری نیز به همراه دارد.

قرص لاینسترنول: این قرص به منظور پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی مصرف می‌شود. در نظر داشته باشید که این قرص تنها زمانی موثر واقع می‌شود که تغذیه نوزاد شما فقط از طریق شیر مادر باشد. در واقع اگر فرایند شیردهی شما مرتب صورت نگیرد و نوزاد خود را گاهی با شیر خود و گاهی با شیر خشک تغذیه کنید، تاثیر این قرص کاهش می‌یابد و احتمال بارداری افزایش می‌یابد.

 

نحوه استفاده از قرص جلوگیری از بارداری

قبل از شروع به مصرف قرص‌های ضد بارداری با پزشک خود مشورت نمائید. اگر هنوز در دوران پریود خود هستید و پزشک‌تان شروع مصرف قرص‌ها را برای شما تجویز کرد، این کار را انجام دهید. دوره‌ی پریود بعدی شما ۲۵ روز بعد از شروع به مصرف این قرص‌ها خواهد بود. بهترین روش استفاده از قرص‌های ضدبارداری این است که این قرص‌ها را در زمان مشخص و ثابتی از روز مصرف کنید؛ در واقع محدودیت و زمان خاصی برای مصرف آن‌ها وجود ندارد؛ ولی اگر این قرص‌ها را قبل از صبحانه یا به هنگام رفتن به رختخواب مصرف کنید، زمان مصرف را فراموش نخواهید کرد.

 

 

قرص‌های ضد بارداری در بسته‌های ۲۱ و ۲۸ تایی بسته بندی می‌شوند. بسته‌هایی که حاوی ۲۱ قرص هستند، دارای ۲۱ قرص ضدبارداری هستند؛ در حالیکه بسته‌های ۲۸ تایی دارای ۲۱ قرص ضد بارداری و ۷ قرص بی اثر می‌باشند. در واقع آن هفت قرص بی‌اثر، فقط برای بخاطر داشتن روز‌ها و یاداوری مجدد برای شروع بسته جدید در آن‌ها قرار داده می‌شوند. اگر از بسته‌های حاوی ۲۱ قرص استفاده می‌کنید، مصرف بسته‌ی جدید را باید یک هفته بعد، دقیقا در همان روزی که اولین قرص بسته‌ی قبلی را استفاده کرده‌اید شروع کنید و اگر از بسته‌های ۲۸ تایی استفاده می‌کنید، بسته جدید را دقیقا روز بعد از تمام شدن بسته قبلی شروع کنید. اصلا به موضوع پریود خود توجه نداشته باشید و مصرف بسته جدید را سر زمان مشخص شروع کنید. ممکن است به هنگام شروع بسته جدید هنوز پریود نشده باشید یا اینکه پریود شما تمام نشده باشد؛ ولی به این موضوع توجه نکنید و مصرف بسته جدید را شروع نمائید.

 

چقدر طول می‌کشد تا قرص جلوگیری از بارداری اثر کند؟

معمولا یک ماه طول خواهد کشید تا بتوان صرفا به قرص‌های ضد بارداری برای پیشگیری از بارداری اکتفا کرد. پزشکان توصیه می‌کنند که در ماه اول بهتر است برای اطمینان خاطر از عدم بارداری، از ابزار‌های پیشگیری دیگر نظیر کاندوم، حلقه ضد بارداری و… نیز استفاده کرد.

 

در صورت فراموش کردن مصرف قرص جلوگیری از بارداری چه باید کرد؟

• اگر فراموش کردید، در زمانی که برای خود مشخص کرده‌اید قرص خود را مصرف کنید، به محض اینکه بخاطر آوردید، قرص خود را بخورید.
• اگر بخاطر نمی‌آورید که آیا قرص خود را در زمان تعیین شده مصرف کرده‌اید یا نه، تا فردای آن روز صبر کنید و روز بعد در زمان مشخص شده دو قرص بطور همزمان مصرف کنید.
• اگر برای دو روز متوالی فراموش کردید که قرص خود را مصرف کنید، در روز سومی که بخاطر آوردید دو قرص مصرف کنید و در روز بعدی نیز دو قرص دیگر بخورید. بدین طریق شما به برنامه زمانبندی خود باز خواهید گشت.
• اگر تعداد روز‌های فراموش شده‌ی شما بیش از دو روز شد حتما با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است پزشکتان از شما بخواهد که روزانه یک قرص مصرف کنید تا به روز شروع بسته خود برسید و از آن روز یک بسته جدید را شروع کنید. (بطور مثال شما روز یکشنه شروع به مصرف این قرص‌ها کرده‌اید و دو هفته بعد در روز سه‌شنبه متوجه خواهید شد که سه روز است خوردن قرص‌های خود را فراموش کرده‌اید؛ در این شرایط باید مصرف قرص‌ها را بطور روزانه ادامه دهید و از یکشنبه هفته بعد دوره‌ی جدید خود را با بسته جدید آغاز نمائید.) از طرف دیگر، ممکن است پزشکتان از شما بخواهد، از همان روزی که بخاطر آورده‌اید برای چند روز است مصرف قرص‌ها را فراموش کرده‌اید، دوره‌ی جدید مصرف خود را با بسته جدید آغاز کنید و مابقی قرص‌های بسته قبلی را دور بریزید.

 

 

در واقع زمانی که شما مصرف قرص جلوگیری از بارداری را فراموش می‌کنید، احتمال آزاد شدن تخمک را افزایش داده‌اید. اگر پریود شما در زمان مشخص اتفاق نیفتاده و همزمان فراموش کرده‌اید که یک یا چند قرص ضد بارداری خود را مصرف کنید، حتما تست بارداری انجام دهید؛ چرا که ممکن است باردار شده باشید. اگر در دو دوره‌ی متوالی پریود نشده‌اید (حتی با وجود اینکه قرص‌های خود را مرتب مصرف کرده‌اید) در این شرایط نیز باید تست بارداری بدهید، چرا که احتمال بارداری وجود دارد.

اگر از قرص‌های مینی پیل استفاده می‌کنید، مصرف آن‌ها سر زمان مشخص بسیار اهمیت دارد. اگر فراموش کردید که قرص خود را مصرف کنید یا فاصله‌ی بین زمان مصرف و زمانی که باید آن‌را می‌خوردید بیشتر از سه ساعت طول کشید، به محض اینکه به یاد آوردید قرص خود را بخورید؛ ولی تا ۴۸ ساعت آینده به هنگام رابطه جنسی حتما از کاندوم یا اسپرم کش استفاده کنید.

 

عوارض مصرف قرص جلوگیری از بارداری چیست؟

آیا مصرف این قرص‌ها عوارضی به همراه دارد؟ باید گفت: بله. مصرف قرص‌های ضد بارداری عوارضی به همراه دارد، ولی در اغلب موارد این عوارض خیلی نگران کننده نیستند. عوارض عادی که ممکن است تجربه کنید به شرح زیر می‌باشد:

• حالت تهوع
• افزایش وزن
• درد و تورم در پستان‌ها
• مشاهده خون یا لکه بینی بین دوره‌های قاعدگی
• پریود‌های سبک‌تر
• تغییرات خلق و خوی

همانطور که گفته شد، عوارض اشاره شده در بالا جای نگرانی ندارند؛ ولی در صورتی که هر یک از علائم اشاره شده در زیر را داشتید حتما و سریعا به پزشک خود مراجعه کنید؛ اگر به پزشک خود دسترسی نداشتید به بیمارستان یا مراکز باروری مراجعه نمائید. چرا که این علائم می‌تواند ناشی از شرایط خطرناکی همچون بیماری‌های کبدی، عارضه در کیسه صفرا، نشانه‌ای از سکته مغزی، لخته شدن خون، فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی باشد. این علائم به شرح زیر می‌باشد:

• درد و گرفتگی در ناحیه شکم
• درد معده
• درد قفسه سینه
• سردرد شدید
• مشکلات چشم (تاری دید)
• تورم یا درد در پا‌ها و ران‌ها

 

آیا تمام زنان می‌توانند از قرص جلوگیری از بارداری استفاده نمایند؟

باید گفت: بله؛ اکثر زنان می‌توانند از این قرص‌ها استفاده نمایند. اما مصرف این قرص‌ها برای زنانی که بالای ۳۵ سال هستند و سیگار می‌کشند توصیه نمی‌شود. اگر سیگار نمی‌کشید، می‌توانید تا ورود به دوران یائسگی از این قرص‌ها استفاده نمائید. ولی زنانی که دارای بیماری‌های زیر هستند نباید از این قرص‌ها استفاده کنند:

• زنانی که به هر دلیل دارای لخته‌های خون در بازوها، پا‌ها یا ریه‌های خود هستند.
• زنانی که دارای بیماری‌های قلبی یا کبدی هستند.
• در صورتی که به سرطان رحم یا سرطان سینه مبتلا باشید.
• در صورتی که دارای فشار خون بالا کنترل نشده هستید.
• در صورتی که به میگرن با اورا مبتلا باشید.

 

تداخل دارویی

مصرف برخی از دارو‌ها مانند آنتی بیوتیک‌ها و دارو‌های ضد انعقاد خون، می‌توانند اثر قرص‌های جلوگیری از بارداری را کاهش دهند. حتما به هنگام مشورت با پزشک خود، وی را در خصوص تمام دارو‌ها و دارو‌های بدون نسخه‌ای (از جمله گیاهان داروئی) که مصرف می‌کنید، در جریان قرار دهید.