علت برفک دهانی (عفونت دهان) و راه های درمان

ستاره | سرویس سلامت – عفونت‌های مختلفی در دهان ما رخ می‌دهد که می‌توانند برای سلامت ما مشکل ساز باشند. یکی از این عفونت‌ها برفک دهانی است. برفک دهان هنگامی رخ می‌دهد که یک عفونت قارچی در داخل دهان و بر روی زبان شما رشد و گسترش می‌یابد. این وضعیت به عنوان کاندیدیاز دهانی حلقی نیز شناخته شده است. قارچ Candida albicans باعث ایجاد تورم و برفک درون بخش‌های مختلف دهانی می‌شود. البته تعداد کمی از این قارچ به طور معمول در دهان بدون ایجاد آسیب در حال زندگی کردن هستند؛ اما هنگامی که قارچ به طور غیر قابل کنترل شروع به رشد می‌کند، این عفونت می‌تواند در تمام قسمت‌های دهان و حلق گسترش یابد. برفک دهان اغلب در نوزادان و کودکان نوپا رخ می‌دهد که می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های قرمز و برافروخته، روی گونه‌ها و زبان نوزاد یا کودک خردسال شود.

 

 

این نوع بیماری و رشد قارچ کاندیدیا معمولاً با یک بار درمان بطور کامل برطرف خواهد شد و دیگر با آن مواجه نمی‌شویم، درواقع برفک دهان معمولاً یک عفونت خفیف است که به ندرت منجر به عوارض شدید یا خاص در افراد می‌شود. با این حال، این وضعیت می‌تواند برای کسانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند مشکل ساز شود.

 

علائم و نشانه های برفک دهان چیست؟

در مراحل ابتدایی بروز این بیماری، ممکن است هیچ علامتی مشاهده نشود. با این حال، با گذشت زمان و همچنین رشد قارچ می‌توانید علائم زیر را مشاهده کنید:

• برجستگی سفید خامه‌ای شکل بر روی زبان، قسمت داخلی گونه‌ها، لثه‌ها و لوزه‌ها
• خونریزی جزیی بر اثر ضربه یا خراشیدگی در محل برجستگی
• پوست خشک و ترک خورده در گوشه‌های دهان
• مشکل در بلعیدن

در نوزادان، برفک دهان ممکن است باعث بروز علائم زیر شود:

• مشکل تغذیه به علت عدم توانایی در شیر خوردن
• بی قراری و گریه کردن
• کج خلقی

نوزادان با برفک دهان می‌توانند این عفونت را به مادران خود نیز انتقال دهند. مادران و نوزادانشان ممکن است در یک چرخه که در آن آلودگی مجدد، مرتباً رخ دهد گرفتار شوند. اگر شما در حال تغذیه نوزاد خود با شیر مادر هستید و سینه‌تان آلوده به قارچ شده باشد، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• خارش شدید، حساسیت، یا درد در نوک سینه
• پوسته پوسته شدن یا براق شدن پوست در ناحیه اطراف نوک سینه
• درد شدید در هنگام شیردهی
• درد شدید و سوزش در سینه

 

 

علت برفک دهان؛ چه عاملی باعث بروز این عفونت می‌شود؟

زمانی که قارچ کاندیدا آلبیکانس خارج از کنترل شروع به رشد می‌کند، برفک دهان رخ می‌دهد. به طور معمول، سیستم ایمنی بدن از میکرو ارگانیسم‌های خوب استفاده می‌کند تا C. albicans و سایر میکروارگانیسم‌های بد را تحت کنترل قرار دهد. هنگامی که این تعادل مختل شده باشد، باکتری‌ها و قارچ‌های مضر شروع به تکثیر بی‌رویه می‌کنند که این امر باعث ایجاد عفونت می‌شود. زمانی که سیستم ایمنی بدن شما توسط داروهای خاصی (داروهایی که باعث کاهش تعداد میکروارگانیسم‌های خوبی می‌شود که به طور طبیعی از عفونت جلوگیری می‌کنند) تحت تأثیر قرار گیرد و تضعیف شود، برفک دهان می‌تواند اتفاق بیافتد.

 

 

درمان سرطان (از جمله شیمی درمانی و پرتودرمانی) نیز می‌تواند به سلول‌های سالم صدمه بزند یا سلول‌های سالم را از بین ببرد، که باعث افزایش بیشتر عفونت در افراد مستعد به ابتلا به عفونت دهانی می‌شود.

بیماری‌هایی مانند اچ آی وی (ایدز) و سرطان خون که به سیستم ایمنی بدن حمله می‌کنند، می‌توانند خطر ابتلا به برفک دهانی را افزایش دهند. دیابت، بیماری دیگری  است که بر سیستم ایمنی بدن شما تأثیر می گذارد و می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به برفک دهانی کمک کند. اگر شما مبتلا به دیابت کنترل نشده هستید، احتمالاً میزان بالای قند در بزاق خود را تجربه کرده‌اید و تصور می‌شود که در این حالت C. albicans می‌تواند از این قند اضافی برای رشد در دهان شما استفاده کند. در نوزادان، برفک دهان می‌تواند در هنگام تولد متوقف شود. این قارچ همانطور که باعث ایجاد تورم دهانی می‌شود در حالت مشابهی نیز می‌تواند باعث عفونت‌ دهانه رحم شود، بنابراین زنان باردار مبتلا به عفونت قارچی واژن می‌توانند عفونت را در طی زایمان به نوزاد خود انتقال دهند.

 

چه کسانی در معرض خطر برفک دهانی هستند؟

نوزادان و کودکان نوپا بالاترین احتمال خطر ابتلا به این بیماری را دارند. با این حال عفونت نیز می‌تواند افرادی را که سیستم ایمنی ضعیف دارند تحت تأثیر قرار دهد و مبتلا به این بیماری شوند. افرادی که ممکن است سیستم ایمنی بدن ضعیف داشته باشند:

• افراد مبتلا به اچ آی وی، ایدز، دیابت یا کم خونی
• بیماری که باعث خشکی دهان شود
• افرادی که داروی‌های آنتی بیوتیک یا کورتیکواستروئیدها را مصرف می‌کنند
• بیمارانی که تحت شیمی درمانی، اشعه یا دارو برای درمان سرطان قرار دارند
• افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند
• سیگار کشیدن
• افرادی که اخیراً پیوند عضو داشته‌اند

 

راه های تشخیص برفک دهان چیست؟

پزشک شما احتمالاً قادر خواهد بود به سادگی با بررسی دهان و زبان شما و مشاهده برفک‌های سفید رنگ آن را تشخیص دهد. در برخی موارد، پزشک ممکن است انجام یک بیوپسی (نمونه برداری) را برای تأیید تشخیص خود تجویز کند. بیوپسی شامل خراش دادن و برداشتن یک بخش بسیار کوچک از ضایعات رشد کرده در دهان است که نمونه به یک آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا برای تأیید وجود کاندیدیا آلبیکنس مورد آزمایش قرار گیرد. اگر مری شما تحت تاثیر عفونت دهان و دندان قرار گرفته باشد، پزشک احتمالاً روش‌ها و آزمایش‌های بیشتری را برای اطمینان از تشخیص دقیق خود انجام خواهد داد.

 

 

این آزمایش‌ها می‌تواند شامل کشت میکروبی گلو و آندوسکوپی باشد. در طول یک کشت میکروبی گلو، پزشک یک سواب پنبه‌ای را وارد حلق بیمار کرده تا به یک نمونه بافت از پشت گلو آغشته شود؛ سپس نمونه برای تجزیه و تحلیل به یک آزمایشگاه کشت میکروبی و سلولی فرستاده می‌شود. در روش آندوسکوپی، پزشک با استفاده از  آندوسکوپ (ابزاری متشکل از یک لوله نازک با یک نور و دوربین متصل به آن) مری را از طریق ورود این ابزار به دهان بررسی کرده که طی آن ممکن است یک نمونه از بافت برای بررسی دقیقتر و تشخیص صحیح از قسمت مری برداشته شده و به آزمایشگاه فرستاده شود که در واقع همان بیوپسی از راه مری محسوب می‌شود.

 

راه های درمان برفک دهان و دندان چیست؟

درمان برفک دهان به سن و سلامت کلی بدن بستگی داشته و روش انجام آن متفاوت است. هدف از درمان این بیماری جلوگیری از رشد و گسترش قارچ است. درمان پزشکی این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از فلوکونازول که یک داروی ضد قارچی خوراکی است
• قرص کولتریمازول که داروی ضد قارچ دیگری است و به محض اینکه داخل دهان آب می‌شود اثر بسیار خوبی برای درمان برفک دهان دارد.
• نایساتین، دهان‌شویه ضد قارچی است که در دهان غرغره می‌کنند و برای درمان این عارضه مؤثر است
• ایتراکونازول، یک دارو ضد قارچی خوراکی است  و برای افرادی که به درمان‌های اولیه مقاوم بوده یا به HIV مبتلا هستند، تجویز می‌شود.
• آمفوتریسین B دارویی است که برای درمان عفونت‌های قارچی شدید استفاده می‌شود.

یک برنامه مناسب برای درمان برفک دهان در خانه باید شامل موارد زیر باشد:

• مسواک زدن با مسواک نرم برای جلوگیری از سوزش ضایعات
• جایگزین کردن (تعویض کردن) هر روزه مسواک تا زمانی که عفونت از بین برود.
• از دهان‌شویه و اسپری‌ها استفاده نکنید.
• با استفاده از مخلوط آب نمک دهان خود را شستشو دهید.
• اگر دیابت دارید، سطح قند خون خود را حفظ کنید.
• خوردن ماست شیرین نشده برای کمک به بازگرداندن و حفظ سطح سالم از باکتری‌های خوب در دهان مفید است.

هنگامی که یک نوزاد شیرخوار مبتلا به آفت دهان شود، مادر و نوزاد هر دو و همزمان باید برای جلوگیری از چرخه مجدد عفونت درمان شوند. درمان در این حالت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از داروهای ضد قارچ برای نوزاد و کرم ضد قارچ برای سینه‌های مادر
• شستشوی نوک سینه مادر، پستانک یا درب شیشه شیر نوزاد و تمام وسایل مربوط به شیردهی در محلولی ترکیب شده از آب و سرکه (با اندازه‌های مساوی)و خشکاندن آن‌ها در هوای کاملا آزاد
• استفاده از پد پرستاری برای جلوگیری از آلوده شدن لباس و گسترش بیشتر قارچ روی آن

هنگامی که درمان شروع می‌شود، برفک معمولاً در عرض چند هفته از بین می‌رود؛ با این حال عفونت ممکن است در آینده دوباره برگردد. اگر شما یک سیستم ایمنی سالم و عاری از بیماری‌های نقص ایمنی داشته باشید، به احتمال زیاد درمان کامل است و مجدداً دچار برفک دهان نخواهید شد.

 

عوارض برفک دهان چیست؟

این بیماری به ندرت موجب بروز عوارض در افراد با سیستم ایمنی سالم می‌شود. افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها تحت تأثیر برخی بیماری‌ها یا درمان‌های پزشکی قرار دارند بیشترین احتمال بروز عوارض را دارند. اگر افراد سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند، قارچ ممکن است به جریان خون آنها وارد شده و در سراسر بدن گسترش یابد. این اتفاق در نهایت می‌تواند مشکلاتی در ساختارهای مختلف بدن از جمله مغز، قلب و کبد ایجاد کند. نوزادان مبتلا به برفک شدید ممکن است بثورات و جوش‌هایی همراه با خارش را نیز در ناحیه بسته شدن پوشک داشته باشند.

 

چگونه می‌توان از ابتلا به برفک دهان جلوگیری کرد؟

با رعایت روش‌های ساده می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:

 

 

• رعایت بهداشت دهان و دندان توسط مسواک زدن مرتب و منظم هر روزه
• استفاده همه روزه از نخ دندان به ویژه در افراد مبتلا به دیابت و کسانی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند بسیار مهم است.
• پس از استفاده از یک داروی استنشاقی دهان خود را بشویید.
• زمانی که از درمان آنتی بیوتیک‌های تجویزی استفاده می‌کنید، ماست را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• بی‌درنگ عفونت‌های قارچی واژن را درمان کنید (درمان خانگی عفونت قارچی واژن)، به خصوص اگر باردار هستید.

 

مطالب زیر را نیز در ستاره بخوانید:

• همه چیز درباره برفک دهان نوزادان
• چگونه آفت دهان نوزاد را درمان کنیم؟
•  آفت دهان چیست؟ راه های درمان خانگی و دارویی

 

منبع: Healthline