نویسنده: اکرم ادیبی
بروزرسانی: 13 تیر 1402
مرغ سحر از تصنیف‌های ماندگار موسیقی ایران است. شعر مرغ سحر یکی از اشعار زیبای ملک الشعرا بهار و ناله مشروطه‌خواهان برای شکست آرمان‌ها و شعارهای مشروطه است که در تاریخ ایران به عنوان بهترین شعر در مورد ظلم ماندگار شد و در هر دوره تاریک سیاسی تکرار می‌شود.
مرغ سحر در تاریخ ادبیات ایران جایگاه ویژه دارد، چراکه یادآور یکی از مقاطع مهم تاریخ معاصر ایران و زمانی است که هنر و سیاست تلاقی پیدا کرده و مقدمات تولد ترانه اعتراضی شکل می‌گیرد. جدای از شعر یکی از دلایل ماندگاری مرغ سحر آهنگسازی مرتضی نی‌داوود استاد بی‌همتای تار بود که تصنیف مرغ سحر را پاییز ۱۳۰۶ شمسی در دستگاه ماهور و در گوشه دلکش ساخت. این تصنیف در آن زمان با صدای ملوک ضرابی و بعد با صدای قمرالملوک وزیری اجرا شد. محبوبیت مرغ سحر به حدی است که خوانندگان بسیار حتی خوانندگان پاپ این موسیقی را اجرا کرده‌اند. علاوه بر خواندن متن شعر مرغ سحر می‌توانید اسامی همه خوانندگانی که مرغ سحر را اجرا کرده‌اند و همچنین نت آهنگ برای سه تار را در مطلب حاضر مشاهده کنید.
متن شعر مرغ سحر
بند اول:
داغ مرا تازه‌تر کن
زآه شرربار این قفس را
برشکن و زیر و زبر کن
بلبل پربسته! ز کنج قفس درآ
نغمه آزادی نوع بشر سرا
وز نفسی عرصه این خاک توده را
پر شرر کن
ظلم ظالم، جور صیاد
آشیانم داده بر باد
ای خدا! ای فلک! ای طبیعت!
شام تاریک ما را سحر کن
نوبهار است، گل به بار است
ابر چشمم ژاله‌بار است
این قفس چون دلم تنگ و تار است
شعله فکن در قفس، ای آه آتشین!
دست طبیعت! گل عمر مرا مچین
جانب عاشق، نگه ای تازه گل! از این
بیشتر کن
مرغ بیدل! شرح هجران مختصر، مختصر، مختصر کن
بند دوم:
عهد و وفا پی‌سپر شد
ناله عاشق، ناز معشوق
هر دو دروغ و بی‌اثر شد
راستی و مهر و محبت فسانه شد
قول و شرافت همگی از میانه شد
از پی دزدی وطن و دین بهانه شد
دیده تر شد
ظلم مالک، جور ارباب
زارع از غم گشته بی‌تاب
ساغر اغنیا پر می ناب
جام ما پر ز خون جگر شد
ای دل تنگ! ناله سر کن
از قویدستان حذر کن
از مساوات صرفنظر کن
ساقی گلچهره! بده آب آتشین
پرده دلکش بزن، ای یار دلنشین!
ناله برآر از قفس، ای بلبل حزین!
کز غم تو، سینه من پرشرر شد
کز غم تو سینه من پرشرر، پرشرر، پرشرر شد
خوانندگان تصنیف مرغ سحر
- قمرالملوک وزیری
- ملوک ضرابی
- ایران‌الدوله هلن
- محمدرضا شجریان
- شکیلا
- سیما بینا
- نادر گلچین
- هنگامه اخوان
- همایون شجریان
- سالار عقیلی
- محمد گلریز
- فرهاد مهراد
- محسن نامجو
- هوشمند عقیلی
- گوگوش
- سعید مدرس
- رضا صادقی
نت مرغ سحر سه تار
در پایان امیدواریم از مطلب متن شعر مرغ سحر بهره برده باشید. چنانچه اجراهای متفاوت این آهنگ را شنیده‌اید برایمان بنویسید اجرای کدام تصنیف‌خوان از مرغ سحر را بیشتر می‌پسندید.
بدون نام
از این زیباتر نمی شود
حسنا
خیلی عالی استادمن