نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: 23 شهریور 1400
ستاره | سرویس خواص شناسی – ویتامین کا از گروه ویتامین‌های محلول در چربی است و در سه نوع K2، K1 و K3 وجود دارد. نوع ۱ و ۲ این ویتامین به صورت طبیعی در روده‌ها ساخته میشود، ولی ویتامین K3 به صورت ترکیب مصنوعی وجود دارد. در ادامه با مهمترین خواص ویتامین کا و نقش آن در سلامتی، عوارض کمبود و منابع غذایی تامین کننده این ویتامین آشنا شوید.
خواص ویتامین کا و فواید آن
- ویتامین کا برای تشکیل ماده پروترومبین (یک عنصر شیمیایی که سبب لخته شدن خون می‌گردد) ضروری است و از این‌رو در فرایند انعقاد خون نقش کلیدی دارد. همچنین این ویتامین علاوه بر ساخت پروتئین لازم برای تشکیل لخته‌‌های خون، در تولید چندین پروتئین دیگر برای خون، استخوانها و کلیه‌ها نقش دارد. تحقیقات اخیر نشان داده است دریافت مقادیر کافی از این ویتامین به پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند.
- حضور ویتامین کا از خونریزی‌های داخلی و خارجی بدن پیشگیری می‌کند.
- ویتامین کا نقش بسزایی در کاهش خطر خونریزی در بیماری‌های کبدی، یرقان، سوء جذب و یا خطر خونریزی در اثر مصرف بلند مدت آسپیرین و آنتی بیوتیک‌‌ها دارد.
- از خواص ویتامین کا کاهش خونریزهای شدید قاعدگی در زنان است.
- استفاده از ویتامین K به همراه ویتامین C در کاهش حالت تهوع صبحگاهی و درمان آن موثر است.
- همانند سایر ویتامین‌ها، ویتامین کا نیز نقش موثری در کاهش خطر ابتلا به سرطان دارد. پژوهشگران دریافته‌‌اند افرادی که از مواد غذایی حاوی ویتامین K بیشتر استفاده می کنند، به انواع سرطان‌‌ها به ویژه سرطان ریه و سرطان پروستات کمتر مبتلا شده یا کمتر بر اثر سرطان می‌‌میرند.
- ویتامین کا در ساخت برخی پروتئین‌های ضروری استخوانها و غضروف‌ها نقش دارد، از این‌رو یکی از خواص ویتامین کا و فواید مصرف کافی آن در رژیم غذایی، کاهش شیوع بیماری آرتروز و پوکی استخوان است. نتایج تحقیقات سال‌های اخیر نشان داده است کمبود این ویتامین در رژیم غذایی زنان تاثیر زیادی در افزایش ابتلای آنان به پوکی استخوان دارد.
- ویتامین کا سبب کاهش التهاب و بهبود مصرف انسولین در بدن میشود و در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو موثر است.
- ویتامین K در کاهش فشار خون و سلامت قلب موثر است و از حملات قلبی، ایست قلبی و سکته پیشگیری می‌کند.
- ویتامین کا دارای خاصیت ضد التهاب است و به همین سبب در سلامت مغز و پیشگیری از استرس اکسیداتیو که منجر به بروز بیماری آلزایمر، پارکینسون و بیماری‌های مشابه میشود، موثر است.
- تزریق آمپول ویتامین کا به نوزادان زودرس، احتمال بروز خونریزی و خطر مرگ را در آنها کاهش می‌دهد.
علائم کمبود ویتامین کا
- اولین نشانه کمبود ویتامین کا در بدن خونریزی از قسمت‌های مختلف بدن مانند خون دماغ مکرر، خونریزی لثه‌ها و دستگاه گوارش، کبود شدن بدن در اثر ضربه، خون در ادرار و خونریزی بیش از حد از جای زخم، سوراخ‌ها، تزریق‌ها یا برش‌های جراحی است.
- داشتن قاعدگی‌های سنگین و طولانی از عوارض کمبود ویتامین K در زنان است.
- از دیگر نشانه‌های کمبود این ویتامین در بدن اسهال مداوم و پی در پی است.
- کمبود ویتامین K در بدن موجب بروز بیماری سلیاک (اختلال خودایمنی روده باریک) میشود. علائم این بیماری شامل نفخ شکم، اسهال و مدفوع چرب است.
یکی دیگر از بیماری‌هایی که در اثر کمبود این ویتامین ایجاد میشود، بیماری کولیت است که از امراض روده بزرگ می‌باشد.
منابع غذایی ویتامین کا
مقدار مناسب مصرف روزانه این ویتامین ۶۵ تا ۸۰ میکروگرم پیشنهاد شده است. برگ سبزیجات و سبزیجات چلیپایی دو نمونه از بهترین منابع برای ویتامین K محسوب می‌شوند. انواع کلم، اسفناج، برگ شلغم، برگ چغندر، جعفری، مارچوبه و کاهو از مهمترین سبزیجات تامین کننده این ویتامین هستند.
از دیگر منابع غذایی برای این ویتامین میتوان سویا، ماست، پنیر، یونجه، آلو، خیار، جگر گاو، چای سبز، گیاهان دریایی، روغن گلرنگ، روغن سویا، جگر ماهی، تخم مرغ، ریحان خشک شده و سبوس گندم را نام برد.
جالب است بدانید منجمد کردن مواد غذایی باعث تخریب و از بین رفتن ویتامین کا میشود اما حرارت تاثیری به روی آن ندارد.
مسمومیت ویتامین کا
معمولا چنانچه مصرف ویتامین کا به‌صورت خوراکی و به مقدار توصیه شده باشد، به ندرت عوارض جانبی و مسمومیت به همراه خواهد داشت. توجه داشته باشید، ویتامین کا را نباید بیشتر از ۵۰۰ میکروگرم روزانه استفاده کرد.
در پایان لازم به ذکر است مصرف ویتامین K و مکمل‌های حاوی این ویتامین تنها با نظر پزشک متخصص باید صورت گیرد، همچنین افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند، باید بدانند ویتامین کا رقیق شدن زیاد خون را خنثی می‌کند. اگر مقدار زیادی آنتی‌بیوتیک استفاد می‌کنید، لازم است مصرف این ویتامین را افزایش دهید و در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
منبع: کتاب نقش موثر ویتامین‌ها و مواد معدنی در پیشگیری و درمان بیماری‌ها، مجله سلام
