ستاره | سرویس فرهنگ و هنر – حیدربابایا سالام یا حیدربابایه سلام (به فارسی: سلام بر حیدربابا) که اغلب به صورت کوتاه «حیدربابا» خوانده میشود، منظومهای به ترکی آذربایجانی از اشعار ترکی شهریار است. عقیده راسخ آذریها بر آن است که ترجمه حیدربابا به فارسی و هر زبان دیگر زیباییها و گیراییهای آن را میکاهد و با خواندن ترجمه فارسی هرگز نمیتوان حس و حال شاعر را درک کرد؛ لیکن برای آشنایی مخاطبان فارسی زبان حداقل با محتوای حیدربابا ناگزیر از درج ترجمه فارسی آن شدیم.
جزئیات شعر حیدربابا
حیدربابا نام کوهی در کنار روستای خشکناب زادگاه و محل زندگی شهریار در کودکی است. شهریار با مخاطب قرار دادن کوه، ابتدا از بیوفایی دنیا و فانی بودن آن سخن میراند. در ادامه شعر توصیفات زیبایی از طبیعت روستا ارائه میدهد. توصیفات او آنقدر بیریا و به زبان عامه مردم نزدیک است که احساسات همگان را درگیر میکند.
این اثر در ۱۲۱ بند نوشته شده است که ۷۶ بند آن متعلق به قسمت نخست میباشد. از این شعر به عنوان شاهکار ادبیات ترکی یاد میکنند که به بیش از ۸۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است.
نکته حائز اهمیت در وزن شعر این است که وزن حیدربابا بر خلاف اکثر اشعار کلاسیک ترکی آذربایجانی که عروضی هستند، بر اساس وزن هجایی است به این ترتیب که مصرعها از سه قسمت «چهار، چهار، سه» هجایی تشکیل شده است.
ترجمههای بسیاری به نظم و نثر از حیدربابایه سلام در دست است که معروفترین آنها ترجمههای بهروز ثروتیان و کریم مشروطه چی (سونمز) هستند.
متن شعر حیدربابا همراه با ترجمه فارسی
حیدربابا چو ابر شَخَد، غُرّد آسمان
حیدربابا ایلدیریملار شاخاندا
سئللر سولار شاققیلدییوب آخاندا
قیزلار اوْنا صف باغلییوب باخاندا
سلام اولسون شوْکتوْزه ائلوْزه!
منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوْزه
حیدربابا چو کبکِ تو پَرّد ز روی خاک
حیدربابا، کهلیک لروْن اوچاندا
کوْل دیبینن دوْشان قالخوب قاچاندا
باخچالارون چیچکلنوْب آچاندا
بیزدن ده بیر موْمکوْن اوْلسا یاد ائله
آچیلمیان اوْرکلری شاد ائله
چون چارتاق را فِکنَد باد نوبهار
بایرام یئلی چارداخلاری ییخاندا
نوْروز گوْلی، قارچیچکی چیخاندا
آغ بولوتلار کؤینکلرین سیخاندا
بیزدن ده بیر یاد ائلییه ن. ساغ اوْلسون
دردلریمیز قوْی دیّکلسین، داغ اوْلسون
حیدربابا چو داغ کند پشتت آفتاب
حیدربابا، گوْن دالووی داغلاسین!
اوْزوْن گوْلسوْن، بولاخلارون آغلاسین!
اوشاخلارون بیر دسته گوْل باغلاسین!
یئل گلنده، وئر گتیرسین بویانا
بلکه منیم یاتمیش بختیم اوْیانا
حیدربابا، همیشه سر تو بلند باد
حیدربابا، سنوْن اوْزوْن آغ اوْلسون!
دؤرت بیر یانون بولاغ او ْلسون باغ اوْلسون!
بیزدن سوْرا سنوْن باشون ساغ اوْلسون!
دوْنیا قضوْ-قدر، اؤلوْم-ایتیمدی
دوْنیا بوْیی اوْغولسوزدی، یئتیمدی
حیدربابا، ز راه تو کج گشت راه من
حیدربابا، یوْلوم سنن کج اوْلدی
عؤمروْم کئچدی، گلممه دیم، گئج اوْلدی
هئچ بیلمه دیم گؤزللروْن نئج اوْلدی
بیلمزیدیم دؤنگه لر وار، دؤنوْم وار
ایتگین لیک وار، آیریلیق وار، اوْلوْم وار
بر حق مردم است جوانمرد را نظر
حیدربابا، ایگیت اَمَک ایتیرمز
عؤموْر کئچر، افسوس بَرَه بیتیرمز
نامرد اوْلان عؤمری باشا یئتیرمز
بیزد، واللاه، اونوتماریق سیزلری
گؤرنمسک حلال ائدوْن بیزلری
میراَژدَر آن زمان که زند بانگِ دلنشین
حیدربابا، میراژدر سَسلننده
کَند ایچینه سسدن – کوْیدن دوْشنده
عاشیق رستم سازین دیللندیرنده
یادوندادی نه هؤلَسَک قاچاردیم
قوشلار تکین قاناد آچیب اوچاردیم
در سرزمینِ شنگل آوا، سیبِ عاشقان
شنگیل آوا یوردی، عاشیق آلماسی
گاهدان گئدوب، اوْردا قوْناق قالماسی
داش آتماسی، آلما، هیوا سالماسی
قالیب شیرین یوخی کیمین یادیمدا
اثر قویوب روحومدا، هر زادیمدا
حیدربابا، قُوری گؤل و پروازِ غازها
حیدربابا، قوری گؤلوْن قازلاری
گدیکلرین سازاخ چالان سازلاری
کَت کؤشنین پاییزلاری، یازلاری
بیر سینما پرده سی دیر گؤزوْمده
تک اوْتوروب، سئیر ائده رم اؤزوْمده
حیدربابا، زجادّة شهر قراچمن
حیدربابا، قره چمن جاداسی
چْووشلارین گَلَر سسی، صداسی
کربلیا گئدنلرین قاداسی
دوْشسون بو آج یوْلسوزلارین گؤزوْنه
تمدّونون اویدوخ یالان سؤزوْنه
شیطان زده است است گول و زِ دِه دور گشتهایم
حیدربابا، شیطان بیزی آزدیریب
محبتی اوْرکلردن قازدیریب
قره گوْنوْن سرنوشتین یازدیریب
سالیب خلقی بیر-بیرینن جانینا
باریشیغی بلشدیریب قانینا
هرکس نظر به اشک کند شَر نمیکند
گؤز یاشینا باخان اوْلسا، قان آخماز
انسان اوْلان خنجر بئلینه تاخماز
آمما حئییف کوْر توتدوغون بوراخماز
بهشتیمیز جهنّم اوْلماقدادیر!
ذی حجّه میز محرّم اوْلماقدادیر!
هنگامِ برگ ریزِ خزان باد میوزید
خزان یئلی یارپاخلاری تؤکنده
بولوت داغدان یئنیب، کنده چؤکنده
شیخ الاسلام گؤزل سسین چکنده
نیسگیللی سؤز اوْرکلره دَیَردی
آغاشلار دا آللاها باش اَیَردی
داشلی بُولاخ مباد پُر از سنگ و خاک و خَس
داشلی بولاخ داش-قومونان دوْلماسین!
باخچالاری سارالماسین، سوْلماسین!
اوْردان کئچن آتلی سوسوز اولماسین!
دینه: بولاخ، خیرون اوْلسون آخارسان
افقلره خُمار-خُمار باخارسان
حیدربابا، ز صخره و سنگت به کوهسار
حیدر بابا، داغین، داشین، سره سی
کهلیک اوْخور، دالیسیندا فره سی
قوزولارین آغی، بوْزی، قره سی
بیر گئدیدیم داغ-دره لر اوزونی
اوْخویئدیم: چوْبان، قیتر قوزونی
در پهندشتِ سُولی یِئر، آن رشک آفتاب
حیدر بابا، سولی یئرین دوْزوْنده
بولاخ قئنیر چای چمنین گؤزونده
بولاغ اوْتی اوْزَر سویون اوْزوْنده
گؤزل قوشلار اوْردان گلیب، گئچللر
خلوتلیوْب، بولاخدان سو ایچللر
وقتِ درو، به سنبله چین داسها نگر
بیچین اوْستی، سونبول بیچن اوْراخلار
ایله بیل کی، زوْلفی دارار داراخلار
شکارچیلار بیلدیرچینی سوْراخلار
بیچین چیلر آیرانلارین ایچللر
بیرهوشلانیب، سوْننان دوروب، بیچللر
حیدربابا، چو غرصة خورشید شد نهان
حیدربابا، کندین گوْنی باتاندا
اوشاقلارون شامین ئییوب، یاتاندا
آی بولوتدان چیخوب، قاش-گؤز آتاندا
بیزدن ده بیر سن اوْنلارا قصّه ده
قصّه میزده چوخلی غم و غصّه ده
قاری ننه چو قصّة شب ساز میکند
قاری ننه گئجه ناغیل دییَنده
کوْلک قالخیب، قاپ-باجانی دؤیَنده
قورد گئچینین شنگوْلوْسون یینده
من قاییدیب، بیرده اوشاق اوْلئیدیم
بیر گوْل آچیب، اوْندان سوْرا سوْلئیدیم
آن لقمههای نوشِ عسل پیشِ عمّه جان
عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم
سوْننان دوروب، اوْس دوْنومی گییه ردیم
باخچالاردا تیرینگَنی دییه ردیم
آی اؤزومی اوْ ازدیرن گوْنلریم!
آغاج مینیپ، آت گزدیرن گوْنلریم!
هَچی خاله به رود کنار است جامه شوی
هَچی خالا چایدا پالتار یوواردی
مَمَد صادق داملارینی سوواردی
هئچ بیلمزدیک داغدی، داشدی، دوواردی
هریان گلدی شیلاغ آتیب، آشاردیق
آللاه، نه خوْش غمسیز-غمسیز یاشاردیق
آن شیخ و آن اذان و مناجات گفتنش
شیخ الاسلام مُناجاتی دییه ردی
مَشَدرحیم لبّاده نی گییه ردی
مشْدآجلی بوْز باشلاری ییه ردی
بیز خوْشودوق خیرات اوْلسون، توْی اوْلسون
فرق ائلَمَز، هر نوْلاجاق، قوْی اولسون
اسبِ مَلِک نیاز و وَرَندیل در شکار
ملک نیاز ورندیلین سالاردی
آتین چاپوپ قئیقاجیدان چالاردی
قیرقی تکین گدیک باشین آلاردی
دوْلائیا قیزلار آچیپ پنجره
پنجره لرده نه گؤزل منظره!
حیدربابا، به جشن عروسی در آن دیار
حیدربابا، کندین توْیون توتاندا
قیز-گلینلر، حنا-پیلته ساتاندا
بیگ گلینه دامنان آلما آتاندا
منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار
عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار
از عطر پونهها به لبِ چشمه سارها
حیدربابا، بولاخلارین یارپیزی
بوْستانلارین گوْل بَسَری، قارپیزی
چرچیلرین آغ ناباتی، ساققیزی
ایندی ده وار داماغیمدا، داد وئرر
ایتگین گئدن گوْنلریمدن یاد وئرر
نوروز بود و مُرغ شباویز در سُرود
بایرامیدی، گئجه قوشی اوخوردی
آداخلی قیز، بیگ جوْرابی توْخوردی
هرکس شالین بیر باجادان سوْخوردی
آی نه گؤزل قایدادی شال ساللاماق!
بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق!
با گریه خواستم که همان شب روم به بام
شال ایسته دیم منده ائوده آغلادیم
بیر شال آلیب، تئز بئلیمه باغلادیم
غلام گیله قاشدیم، شالی ساللادیم
فاطمه خالا منه جوراب باغلادی
خان ننه مییادا سالیب، آغلادی
در باغهای میرزامحمد ز شاخسار
حیدربابا، میرزَممدین باخچاسی
باخچالارین تورشا-شیرین آلچاسی
گلینلرین دوْزمه لری، طاخچاسی
هی دوْزوْلر گؤزلریمین رفینده
خیمه وورار خاطره لر صفینده
نوروز را سرشتنِ گِلهایِ، چون طلا
بایرام اوْلوب، قیزیل پالچیق اَزَللر
ناققیش ووروب، اوتاقلاری بَزَللر
طاخچالارا دوْزمه لری دوْزللر
قیز-گلینین فندقچاسی، حناسی
هَوَسله نر آناسی، قایناناسی
با پیک بادکوبه رسد نامه و خبر
باکی چی نین سؤزی، سوْوی، کاغیذی
اینکلرین بولاماسی، آغوزی
چرشنبه نین گیردکانی، مویزی
قیزلار دییه ر: آتیل ماتیل چرشنبه
آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه
قیزلار دییه ر: آتیل ماتیل چرشنبه
با تخم مرغهای گُلی رنگِ پُرنگار
یومورتانی گؤیچک، گوللی بوْیاردیق
چاققیشدیریب، سینانلارین سوْیاردیق
اوْیناماقدان بیرجه مگر دوْیاردیق؟
علی منه یاشیل آشیق وئرردی
ارضا منه نوروزگوْلی درردی
نوروزعلی و کوفتنِ خرمنِ جُوَش
نوْروز علی خرمنده وَل سوْرردی
گاهدان یئنوب، کوْلشلری کوْرردی
داغدان دا بیر چوْبان ایتی هوْرردی
اوندا، گؤردن، اولاخ ایاخ ساخلادی
داغا باخیب، قولاخلارین شاخلادی
وقتِ غروب و آمدنِ گلّة دَواب
آخشام باشی ناخیرینان گلنده
قوْدوخلاری چکیب، وورادیق بنده
ناخیر گئچیب، گئدیب، یئتنده کنده
حیوانلاری چیلپاق مینیب، قوْواردیق
سؤز چیخسایدی، سینه گریب، سوْواردیق
شبها خروشد آب بهاران به رودبار
یاز گئجه سی چایدا سولار شاریلدار
داش-قَیه لر سئلده آشیب خاریلدار
قارانلیقدا قوردون گؤزی پاریلدار
ایتر، گؤردوْن، قوردی سئچیب، اولاشدی
قورددا، گؤردو ْن، قالخیب، گدیکدن آشدی
بر اهل ده شبانِ زمستان بهانهای است
قیش گئجه سی طؤله لرین اوْتاغی
کتلیلرین اوْتوراغی، یاتاغی
بوخاریدا یانار اوْتون یاناغی
شبچره سی، گیردکانی، ایده سی
کنده باسار گوْلوْب – دانیشماق سسی
آمد ز بادکوبه پسرخاله ام شُجا
شجاع خال اوْغلونون باکی سوْقتی
دامدا قوران سماواری، صحبتی
یادیمدادی شسلی قدی، قامتی
جؤنممه گین توْیی دؤندی، یاس اوْلدی
ننه قیزین بخت آیناسی کاس اوْلدی
چشمانِ ننه قیز به مَثَل آهوی خُتَن
حیدربابا، ننه قیزین گؤزلری
رخشنده نین شیرین-شیرین سؤزلری
ترکی دئدیم اوْخوسونلار اؤزلری
بیلسینلر کی، آدام گئدر، آد قالار
یاخشی-پیسدن آغیزدا بیر داد قالار
پیش از بهار تا به زمین تابد آفتاب
یاز قاباغی گوْن گوْنئیی دؤیَنده
کند اوشاغی قار گوْلله سین سؤیَنده
کوْرکچی لر داغدا کوْرک زوْیَنده
منیم روحوم، ایله بیلوْن اوْردادور
کهلیک کیمین باتیب، قالیب، قاردادور
رنگین کمان، کلافِ رَسَنهای پیرزن
قاری ننه اوزاداندا ایشینی
گوْن بولوتدا اَییرردی تشینی
قورد قوْجالیب، چکدیرنده دیشینی
سوْری قالخیب، دوْلائیدان آشاردی
بایدالارین سوْتی آشیب، داشاردی
دندانِ خشم عمّه خدیجه به هم فشرد
خجّه سلطان عمّه دیشین قیساردی
ملا باقر عم اوغلی تئز میساردی
تندیر یانیب، توْسسی ائوی باساردی
چایدانیمیز ارسین اوْسته قایناردی
قوْورقامیز ساج ایچینده اوْیناردی
جالیز را به هم زده در خانه بردهایم
بوْستان پوْزوب، گتیرردیک آشاغی
دوْلدوریردیق ائوده تاختا-طاباغی
تندیرلرده پیشیرردیک قاباغی
اؤزوْن ئییوْب، توخوملارین چیتداردیق
چوْخ یئمکدن، لاپ آز قالا چاتداردیق
از ورزغان رسیده گلابی فروشِ ده
ورزغان نان آرموت ساتان گلنده
اوشاقلارین سسی دوْشردی کنده
بیزده بویاننان ائشیدیب، بیلنده
شیللاق آتیب، بیر قیشقریق سالاردیق
بوغدا وئریب، آرموتلاردان آلاردیق
مهتاب بود و با تقی آن شب کنار رود
میرزاتاغی نان گئجه گئتدیک چایا
من باخیرام سئلده بوْغولموش آیا
بیردن ایشیق دوْشدی اوْتای باخچایا
ای وای دئدیک قورددی، قئیتدیک قاشدیق
هئچ بیلمه دیک نه وقت کوْللوکدن آشدیق
حیدربابا، درخت تو شد سبز و سربلند
حیدربابا، آغاجلارون اوجالدی
آمما حئییف، جوانلارون قوْجالدی
توْخلیلارون آریخلییب، آجالدی
کؤلگه دؤندی، گوْن باتدی، قاش قَرَلدی
قوردون گؤزی قارانلیقدا بَرَلدی
گویند روشن است چراغ خدای ده
ائشیتمیشم یانیر آللاه چیراغی
دایر اوْلوب مسجدیزوْن بولاغی
راحت اوْلوب کندین ائوی، اوشاغی
منصورخانین الی-قوْلی وار اوْلسون
هاردا قالسا، آللاه اوْنا یار اوْلسون
حیدربابا، بگوی که ملای ده کجاست؟
حیدربابا، ملا ابراهیم وار، یا یوْخ؟
مکتب آچار، اوْخور اوشاقلار، یا یوْخ؟
خرمن اوْستی مکتبی باغلار، یا یوْخ؟
مندن آخوندا یتیررسن سلام
ادبلی بیر سلامِ مالاکلام
تبریز بوده عمّه و سرگرم کار خویش
خجّه سلطان عمّه گئدیب تبریزه
آمما، نه تبریز، کی گلممیر بیزه
بالام، دورون قوْیاخ گئداخ ائممیزه
آقا اؤلدی، تو فاقیمیز داغیلدی
قوْیون اوْلان، یاد گئدوْبَن ساغیلدی
دنیا همه دروغ و فسون و فسانه شد
حیدربابا، دوْنیا یالان دوْنیادی
سلیماننان، نوحدان قالان دوْنیادی
اوغول دوْغان، درده سالان دوْنیادی
هر کیمسَیه هر نه وئریب، آلیبدی
افلاطوننان بیر قوری آد قالیبدی
حیدربابا، گروه رفیقان و دوستان
حیدربابا، یار و یولداش دؤندوْلر
بیر-بیر منی چؤلده قوْیوب، چؤندوْلر
چشمه لریم، چیراخلاریم، سؤندوْلر
یامان یئرده گؤن دؤندی، آخشام اوْلدی
دوْنیا منه خرابهٔ شام اوْلدی
قِپچاق رفتم آن شب من با پسر عمو
عم اوْغلینان گئدن گئجه قیپچاغا
آی کی چیخدی، آتلار گلدی اوْیناغا
دیرماشیردیق، داغلان آشیردیق داغا
مش ممی خان گؤی آتینی اوْیناتدی
تفنگینی آشیردی، شاققیلداتدی
در درّة قَره کوْل و در راه خشگناب
حیدربابا، قره کوْلون دره سی
خشگنابین یوْلی، بندی، بره سی
اوْردا دوْشَر چیل کهلیگین فره سی
اوْردان گئچر یوردوموزون اؤزوْنه
بیزده گئچک یوردوموزون سؤزوْنه
امروز خشگناب چرا شد چنین خراب؟
خشگنابی یامان گوْنه کیم سالیب؟
سیدلردن کیم قیریلیب، کیم قالیب؟
آمیرغفار دام-داشینی کیم آلیب؟
بولاخ گنه گلیب، گؤلی دوْلدورور؟
یا قورویوب، باخچالاری سوْلدورور؟
آمیرغفار سرورِ سادات دهر بود
آمیر غفار سیدلرین تاجییدی
شاهلار شکار ائتمه سی قیقاجییدی
مَرده شیرین، نامرده چوْخ آجییدی
مظلوملارین حقّی اوْسته اَسَردی
ظالم لری قیلیش تکین کَسَردی
میر مصطفی و قامت و قدّ کشیدهاش
میر مصطفی دایی، اوجا بوْی بابا
هیکللی، ساققاللی، توْلستوْی بابا
ائیلردی یاس مجلسینی توْی بابا
خشگنابین آبروسی، اَردَمی
مسجدلرین، مجلسلرین گؤرکَمی
مجدالسّادات خندة خوش میزند چو باغ
مجدالسّادات گوْلردی باغلارکیمی
گوْروْلدردی بولوتلی داغلارکیمی
سؤز آغزیندا اریردی یاغلارکیمی
آلنی آچیق، یاخشی درین قاناردی
یاشیل گؤزلر چیراغ تکین یاناردی
آن سفرههای باز پدر یاد کردنی است
منیم آتام سفره لی بیر کیشییدی
ائل الیندن توتماق اوْنون ایشییدی
گؤزللرین آخره قالمیشییدی
اوْننان سوْرا دؤنرگه لر دؤنوْبلر
محبّتین چیراخلاری سؤنوْبلر
بشنو ز میرصالح و دیوانه بازیش
میرصالحین دلی سوْلوق ائتمه سی
میر عزیزین شیرین شاخسِی گئتمه سی
میرممّدین قورولماسی، بیتمه سی
ایندی دئسک، احوالاتدی، ناغیلدی
گئچدی، گئتدی، ایتدی، باتدی، داغیلدی
بشنو ز میر عبدل و آن وسمه بستنش
میر عبدوْلوْن آیناداقاش یاخماسی
جؤجیلریندن قاشینین آخماسی
بوْیلانماسی، دام-دوواردان باخماسی
شاه عبّاسین دوْربوْنی، یادش بخیر!
خشگنابین خوْش گوْنی، یادش بخیر!
عمّه ستاره نازک را بسته در تنور
ستاره عمّه نزیک لری یاپاردی
میرقادر ده، هر دم بیرین قاپاردی
قاپیپ، یئیوْب، دایچاتکین چاپاردی
گوْلمه لیدی اوْنون نزیک قاپپاسی
عمّه مینده ارسینینین شاپپاسی
گویند میر حیدرت اکنون شده است پیر
حیدربابا، آمیر حیدر نئینیوْر؟
یقین گنه سماواری قئینیوْر
دای قوْجالیب، آلت انگینن چئینیوْر
قولاخ باتیب، گؤزی گیریب قاشینا
یازیق عمّه، هاوا گلیب باشینا
میر عبدل آن زمان که دهن باز میکند
خانم عمّه میرعبدوْلوْن سؤزوْنی
ائشیدنده، ایه ر. آغز-گؤزوْنی
مَلْکامِدا وئرر اوْنون اؤزوْنی
دعوالارین شوخلوغیلان قاتاللار
اتی یئیوْب، باشی آتیب، یاتاللار
فضّه خانم گُزیدة گلهای خشگناب
فضّه خانم خشگنابین گوْلییدی
آمیریحیا عمقزینون قولییدی
رُخساره آرتیستیدی، سؤگوْلییدی
سیّد حسین، میر صالحی یانسیلار
آمیرجعفر غیرتلی دیر، قان سالار
از بانگ گوسفند و بز و برّه و سگان
سحر تئزدن ناخیرچیلار گَلَردی
قوْیون-قوزی دام باجادا مَلَردی
عمّه جانیم کؤرپه لرین بَلَردی
تندیرلرین قوْزاناردی توْسیسی
چؤرکلرین گؤزل اییی، ایسیسی
پرواز دسته دستة زیبا کبوتران
گؤیرچینلر دسته قالخیب، اوچاللار
گوْن ساچاندا، قیزیل پرده آچاللار
قیزیل پرده آچیب، ییغیب، قاچاللار
گوْن اوجالیب، آرتارداغین جلالی
طبیعتین جوانلانار جمالی
گر کاروان گذر کند از برفِ پشت کوه
حیدربابا، قارلی داغلار آشاندا
گئجه کروان یوْلون آزیب، چاشاندا
من هارداسام، تهراندا یا کاشاندا
اوزاقلاردان گؤزوم سئچر اوْنلاری
خیال گلیب، آشیب، گئچر اوْنلاری
ای کاش پشتِ دامْ قَیَه، از صخرههای تو
بیر چیخئیدیم دام قیه نین داشینا
بیر باخئیدیم گئچمیشینه، یاشینا
بیر گورئیدیم نه لر گلمیش باشینا
منده اْونون قارلاریلان آغلاردیم
قیش دوْندوران اوْرکلری داغلاردیم
خندان شده است غنچة گل از برای دل
حیدربابا، گوْل غنچه سی خنداندی
آمما حئیف، اوْرک غذاسی قاندی
زندگانلیق بیر قارانلیق زینداندی
بو زیندانین دربچه سین آچان یوْخ
بو دارلیقدان بیرقورتولوب، قاچان یوْخ
حیدربابا، تمام جهان غم گرفته است
حیدربابا گؤیلر بوْتوْن دوماندی
گونلریمیز بیر-بیریندن یاماندی
بیر-بیروْزدن آیریلمایون، آماندی
یاخشیلیغی الیمیزدن آلیبلار
یاخشی بیزی یامان گوْنه سالیبلار
آخر چه شد بهانة نفرین شده فلک؟
بیر سوْروشون بو قارقینمیش فلکدن
نه ایستیوْر بو قوردوغی کلکدن؟
دینه گئچیرت اولدوزلاری الکدن
قوْی تؤکوْلسوْن، بو یئر اوْزی داغیلسین
بو شیطانلیق قورقوسی بیر ییغیلسین
بیر اوچئیدیم بو چیرپینان یئلینن
باغلاشئیدیم داغدان آشان سئلینن
آغلاشئیدیم اوزاق دوْشَن ائلینن
بیر گؤرئیدیم آیریلیغی کیم سالدی
اؤلکه میزده کیم قیریلدی، کیم قالدی
من هم به، چون تو کوه بر افکنده ام نَفَس
من سنون تک داغا سالدیم نَفَسی
سنده قئیتر، گوْیلره سال بو سَسی
بایقوشوندا دار اوْلماسین قفسی
بوردا بیر شئر داردا قالیب، باغیریر
مروّت سیز انسانلاری چاغیریر
تا خون غیرت تو بجوشد ز کوهسار
حیدربابا، غیرت قانون قاینارکن
قره قوشلار سنن قوْپوپ، قالخارکن
اوْ سیلدیریم داشلارینان اوْینارکن
قوْزان، منیم همّتیمی اوْردا گؤر
اوردان اَییل، قامتیمی داردا گؤر
دُرنا ز آسمان گذرد وقت شامگاه
حیدربابا. گئجه دورنا گئچنده
کوْراوْغلونون گؤزی قارا سئچنده
قیر آتینی مینیب، کسیب، بیچنده
منده بوردان تئز مطلبه چاتمارام
ایوز گلیب، چاتمیونجان یاتمارام
مردانِ مرد زاید از، چون تو کوهِ نور
حیدربابا، مرد اوْغوللار دوْغگینان
نامردلرین بورونلارین اوْغگینان
گدیکلرده قوردلاری توت، بوْغگینان
قوْی قوزولار آیین-شایین اوْتلاسین
قوْیونلارون قویروقلارین قاتلاسین
حیدربابا، دلِ تو چو باغِ تو شاد باد!
حیدربابا، سنوْن گؤیلوْن شاد اوْلسون
دوْنیا وارکن، آغزون دوْلی داد اوْلسون
سنن گئچن تانیش اوْلسون، یاد اوْلسون
دینه منیم شاعر اوْغلوم شهریار
بیر عمر دوْر غم اوْستوْنه غم قالار
اکبر شیرازی زند
سلام
من خودم شعر میگم
خیلی علاقه دارم به شعرهای ترجمه از ترکی و عربی و ….
همینطور علاقه زیادی به تضمین زدن به اشعار بزرگان دارم چند نمونه هم انجام دادم در مجموعه اشعارم هست
من ترکی بلد نیستم متاسفانه و خیلی دوست دارم یاد بکیرم ابته میخوانم و به زور یه چیزایی متوحه میشم ولی در عین حال به ترانه ها و اشعار و نوحه های ترکی خیلی علاقه دارم
خیلی دوست داشتم شعر حیدربابا که اینقدر مورد علاقه ترکها است را بفهمم که این ترجمه ی روان و زیبا اینکار را کرد
تبریک میگم به شاعر توانا و چیره دست این شعر قشنگ
قطعا هیچ شعر یا متنی خالی از اشکال نیست ولی باید منصف بود و وجه غالب را در نظر گرفت به نظر من این شعر بسیار زیبا و روان و ساده نوشته شده و به خوبی از پس ترجمه بر آمده است برای شاعر عزیزش موفقیت و ادامه این راه زیبا را خواهانم
حسن حقیقی تاجور
ترجمه خوبی ارائه شده ولی ترجمه باید در ضمن زیبایی مفهوم را به کمال برساند.برخی جاها نکته را مترجم اضافه کرده که شاید به زعم خود خواسته است مفهوم را ساده تر کند که این طور نشده است.به نظر من مترجم ترکی به فارسی حتما باید به تمام دستور زبان ترکی واقف باشد و هم معنی لغت های ساده را بداند،هم لغات ساخته شده توسط پسوندها را،هم لغات مرکب را.بر خلاف نظر برادران ترک خودم که اکثرا هم به غیر از صحبت کردن با این زبان، دانش لازمه را در مورد این زبان ندارند،ترکی و یا هر زبان دیگری را می توان خیلی سلیس به فارسی ترجمه کرد.من خود بسیاری از اشعار سلیمان رستم،صمد وورغون،کسمنلی،روشن،…را به فارسی دقیق ترجمه کرده ام.اما با صبر زیاد. گاهی برای درک درست یک لغت روزها وقت گذاشته ام،آنهم نه به دلیل اینکه فارسی ضعف داشته باشد،بلکه محتوای آن کلمه برایم روشن نشده بوده است.مثلا در بندی از شعر می گوید:
بو قدر دوغما منه کیم سن
من برای معادل درست دوغما از بسیاری از دوستان فرهیخته ترک زبان خود پرسیدم که به جایی نرسیدم به ده فرهنگ لغت ترکی به فارسی و ترکی به انگلیسی مراجعه کردم تا بالاخره به معنی درست آن رسیدم
“تو که این قدر شبیه منی (مثل دوقلوها)،تو کیستی؟
رضا مینایی
من ترک زبان هستم. بیان استاد شهریار در این منظومه از ترکی اصیل با کمترین کلمات مدرن و یا فارسی نگشاته شده. متاسفانه من با برخی از کلمات این منظومه آشنا نبودم. امید داشتم با خواندن ترجمه اون کلمات رو یاد بگیرم که نشد. این ترجمه برای فارسی زبانان بسیار خوبه اما برای ترک هایی مثل من که با کلمات کهن آشنا نیستند مفید نیست.
سعید محسنی
ممنون بابت زحماتتون
ترجمه با شعر خیلی فاصله داره
در صورت امکان فایل صوتی را نیز در این صفحه قرار دهید
Ali turk
۴۰ درصد ترجمه تون غلطه.
سبا
من یه ترکم . ترجمه ها درست بود. انقدر دیدگاه فاشیستی نداشته باش
الله سنه اینصاف ورسون
بدون نام
سلام شعر عالی بود،من که حفظ میکنم.
بدون نام
عالی بود چقدصادقانهو قشنگ با بیانش به تصویر کشیده.دمش گرم کاش بود
مهران
خیلی عالی بود
نعمت
سلام ترجمه ها رابه دید خودت ترجمه کردی ترجمهات اشتباه فرهنگ اصیل ترکها را باید زندگی کنی تا ترجمه خوب یاد بگیری
اکرم ادیبی
همراه گرامی، در صورت تمایل با توضیح بیشتر ما را در ارتقای مطلب یاری کنید.
Reza
اولین بار بود شعر حیدربابا شهریارخواندم عالی فکر نمیکردم اینقدر جذاب باشه درسته یاد بچکی خودم افتادم لحظه به لحظه های دوران کودکی خودم حیف که زندگی دکمه برگشت نداره یاددوران بچکی بخیر