نویسنده: ابوالفضل ناظمی
بروزرسانی: 28 اردیبهشت 1401
ستاره | سرویس مذهبی – تقریباً در خانه همه ماها کتاب مفاتیح الجنان وجود دارد و چه بسا نرم‌افزار آن را هم روی گوشی داشته باشیم. آیا می‌دانید که مفاتیح الجنان را چه کسی و چرا جمع‌آوری کرده است؟ منابع مفاتیح الجنان چه کتاب‌هایی بوده است؟ و یا این که محتوای آن چیست؟ با ستاره باشید تا کاملاً با این کتاب آشنا شوید.
مفاتیح الجنان چیست؟
مفاتیح الجنان نام رایج‌ترین کتاب دعای شیعیان است. این کتاب شامل مجموعه‌ای از دعاها، مناجات، زیارات، اعمال مخصوص ایام سال و آداب و رسوم دینی می‌باشد که از پیامبر اکرم (ص)، ائمه معصومین (ع) و علمای شیعه نقل شده است. مثلاً دعای عدیله از علمای شیعه نقل شده است.
مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی – اندروید
نویسنده مفاتیح الجنان کیست؟
نویسنده این کتاب ارزشمند شیخ عباس قمی فرزند محمدرضاست. شیخ عباس بین سال‌های ۱۲۹۴ تا ۱۳۵۹ هجری قمری می‌زیسته است. به او لقب محدث قمی را هم داده‌اند. او کتاب‌های دیگری هم منتشر کرده است که سفینه البحار و منتهی الامال از آن جمله هستند. شیخ عباس قمی کتاب الباقیات الصالحات را با همان مضمون دعاها، زیارت‌ها و نمازها به مفاتیح الجنان اضافه کرده است که در بیشتر نسخه‌ها در حاشیه این کتاب دیده می‌شود. با توجه به نقل‌قول زیر از شیخ عباس قمی به نظر می‌رسد که او کتاب مفاتیح الجنان را دیده و به منظور تکمیل آن دست به کار شده است:
«…بعضی از اخوان مؤمنین از این داعی درخواست نمودند که کتاب مفتاح الجنان را که متداول شده بین مردم، مطالعه نمایم و آنچه از ادعیه آن کتاب سند دارد ذکر نمایم و آنچه را که سندش به نظرم نرسیده، ذکر ننمایم و اضافه کنم بر آن بعض ادعیه و زیارات معتبره که در آن کتاب ذکر نشده. پس احقر خواهش ایشان را اجابت نموده و این کتاب را به همان ترتیب جمع آورده و نامیدم آن را به مفاتیح الجنان و…»
محل دفن شیخ عباس قمی در شهر نجف و در جوار مرقد مطهر امام علی (ع) می‌باشد. ترجمه دعاها به فارسی توسط مهدی الهی قمشه‌ای انجام شده است.
منابع کتاب مفاتیح الجنان کدام است؟
شیخ عباس قمی قسمت اعظم این کتاب را از کتاب‌های اقبال سید بن طاووس، مصباح کفعمی و زادالمعاد علامه مجلسی گرفته است. سایر منابع آن به شرح زیر است:
- اثبات الهداه شیخ حر عاملی
- الاحتجاج طبرسی
- الاختیار ابن باقی
- اربعه ایام میرداماد
- الازریه شیخ کاظم ارزی
- اعلام الوری شیخ طبرسی
- الامالی شیخ طوسی
- الامان سید بن طاووس
- بحارالانوار علامه مجلسی
- تاریخ عالم‌آرای عباسی
- تحفه الزائر علامه مجلسی
- تهذیب الاحکام شیخ طوسی
- جامع الاخبار
- جماع الاسبوع سید بن طاووس
محتوای مفاتیح الجنان
در این کتاب قبل از هر چیز چند سوره از قرآن کریم آمده که در بعضی از دعاها خواندن آن‌ها توصیه شده است. بعد از آن می‌توان محتوای مفاتیح الجنان را به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
- آداب، مقدمات، تعقیبات نماز و خواص نماز و سوره‌ها
- اعمال روز و شب و ایام هفته
- مناجات (شامل مناجات خمسه عشر و امام علی (ع))
- دعاهای معروف از جمله دعای سمات، دعای کمیل، دعای جوشن کبیر و…
- زیارت‌ها
- اعمال ماه‌ها
- نمازهای مستحبی از جمله نماز لیله الدفن، نماز حاجت و…
- دعاهایی برای حل مشکلات
- آداب عقیقه، استخاره و…
- آداب مربوط به دفن میت و…
مفاتیح الجنان برای اولین بار چه زمانی منتشر شد؟
مفاتیح الجنان برای اولین بار در سال ۱۳۴۴ هجری قمری در مشهد منتشر شد و در زمان کوتاهی جای خودش را در بین مؤمنان باز کرد.
نفرین شیخ عباس قمی
شیخ عباس قمی در چاپ دوم کتاب مفاتیح الجنان هشت دعا را به مفاتیح اضافه کرد:
- دعای وداع با ماه رمضان
- خطبه روز عید فطر
- زیارت جامعه ائمه المومنین
- دعای بعد از زیارت‌ها
- زیارت وداع با ائمه
- رقعه ای برای حاجت
- دعا برای زمان غیبت امام زمان (عج)
- آداب زیارت نیابتی
پس از آن برای این که کسی چیزی را به کتابش اضافه نکند افراد را به لعنت خدا و نفرین رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) واگذار کرده است. اما با این حال بعضی از ناشران دعاهایی را به مفاتیح اضافه کرده‌اند و توجیه آن‌ها این بوده که:
«چون مصنف در مفاتیح چند دعا را به واسطه طول آن، اول آن را ذکر کرده و بقیه‌اش را نقل ننموده، ما در اینجا آن بقیه را ذکر می‌نماییم تا اشخاصی که این کتاب را دارند، محتاج به کتاب دیگر نشوند و چون در مفاتیح برای امامزاده‌ها زیارتی نقل نشده در اینجا یک زیارتی برای امامزاده‌ها نقل می‌کنیم…»
دعای پس از نماز امام حسین (ع) و امام جواد (ع) و حدیث کسا از جمله این موارد است.
علیرضااویسی
بسم تعالی
دعاها خیلی خیلی خوب است
ماراگناهان بازمیدارد
سلام بر چهارده معصوم