تهاجم فرهنگی چیست؟ انواع تهاجم فرهنگی و راه های مقابله با آن

ستاره | سرویس عمومی – حتماً اصطلاح تهاجم فرهنگی به گوش شما هم خورده است. آیا می‌دانید که تهاجم فرهنگی چیست؟ چرا کشورهای بیگانه فرهنگ را مورد حمله قرار می‌دهند؟ چطور می‌شود با تهاجم فرهنگی مبارزه کرد؟ و خیلی سؤال‌های دیگر از این قبیل؛ ستاره قصد دارد به این سؤالات شما پاسخ بدهد.

 

تعریف تهاجم فرهنگی

در طول تاریخ اولین حربه‌ای که کشورهای قدرتمند دنیا برای نفوذ با سایر کشورها به کار بردند جنگ و خونریزی بود اما کم‌کم متوجه شدند که راه‌های دیگری هم وجود دارد که بدون خون و خونریزی بر کشورهای ضعیف‌تر مسلط شوند. یکی از این راه‌ها جنگ فرهنگی بود؛ آن‌ها با نفوذ به فرهنگ ملت‌ها باورهای مردم آن کشور را تغییر می‌دادند و بر آن‌ها چیره می‌شدند. این چنین بود که تهاجم فرهنگی روز به روز بیشتر مورد استقبال کشورهای استعمارگر قرار گرفت.

در تهاجم فرهنگی سه عنصر اصلی مورد حمله قرار می‌گیرد:

• فرهنگ (شناخت‌ها و باورها)
• ارزش‌ها و گرایش‌ها
• رفتارها و کردارها

 

ابزارهای تهاجم فرهنگی

کشورهای استعمارگر برای تهاجم فرهنگی از ابزارهای مختلفی بهره می‌برند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

• خبرگزاری‌های بین‌المللی
• رسانه‌های جمعی
• مواد مخدر
• کالاهای صادراتی
• بنیادهای بین‌المللی و منطقه‌ای
• میدان‌های ورزشی
• ابزارهای ادبی
• استفاده ابزاری از زنان
• شبکه جهانی وب

 

روش‌های تهاجم فرهنگی

تغییر فرهنگ دیگر کشورهای به روش‌های گوناگونی امکان‌پذیر است. برای تضعیف و بی‌هویت کردن فرهنگ یک کشور می‌توان از حربه‌های زیر استفاده کرد:

• تربیت دست‌آموزها
• ترویج الگوهای زندگی بیگانه
• تضعیف باورهای دینی
• ترویج تفکر جدایی دین از سیاست و تضاد علم و دین
• ایجاد نیازهای کاذب در میان اقوام و ملل
• تغییر زبان رسمی کشورها
• ترویج فرقه‌های ساختگی
• ترور شخصیتی بزرگان کشورها

 

راه‌های مقابله با تهاجم فرهنگی

 راه‌حل‌های زیادی را برای جلوگیری از تهاجم فرهنگی عنوان می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• تقویت بینش دینی و سیاسی افراد جامعه
• معرفی الگوهای مناسب
• برطرف کردن نیازهای طبیعی انسان‌ها از راه مشروع
• دفاع از ارزش‌های دینی و احیای عزت‌نفس افراد
• احیا و توسعه امربه‌معروف و نهی از منکر
• استقامت در راه دین
• بالا بردن توان رقابتی صنایع اطلاعات و سرگرمی
• افزایش جذابیت در فرهنگ بومی کشور
• بالا بردن توان پردازش اطلاعات
• تقویت تولید ملی
• از بین بردن فقر اقتصادی
• تقویت هنرهای اصیل
• اطلاع‌رسانی در مورد فرهنگ‌های مهاجم
• تقویت نظام آموزشی کودکان
• کارآفرینی در جامعه
• تقویت نهادهای مذهبی
• شناساندن ارزش‌های فرهنگ بومی به افراد جامعه

 

تهاجم فرهنگی و تبادل فرهنگی

تبادل فرهنگی برخلاف تهاجم فرهنگی به ارتباط درست و منطقی فرهنگ‌ها گفته می‌شود. تبادل فرهنگی می‌تواند باعث پیشرفت ارزش‌های انسانی و بهتر شدن زندگی نوع بشر بشود.

 

تهاجم فرهنگی در ایران

آشکارترین و فراگیرترین مورد درباره تهاجم فرهنگی در زمان رضاخان اتفاق افتاد. او در سفری که به ترکیه داشت شیفته آتاترک و اندیشه‌های او شد و تمام تلاشش را کرد تا اقداماتی شبیه کارهای او را در ایران پیاده کند. کشف حجاب، حذف تعلیمات دینی از نظام آموزشی، تغییر لباس ملی، سرکوب عزاداری و… از نمونه‌های آشکار این اقدامات رضاخان بود.
با این که رضاخان‌های تاریخ ایران سال‌هاست که دیگر وجود ندارند اما همچنان کشورهای قدرتمند دنیا در پی نفوذ به فرهنگ ایران و ایرانی هستند و همواره باید مواظب ترفندهای جدید آن‌ها باشیم.