نویسنده: ابوالفضل ناظمی
بروزرسانی: 10 اردیبهشت 1402
ستاره | سرویس مذهبی – برای هر انسانی هیچ چیز وحشتناک‌تر از آن نیست که یک عمر خدا را عبادت کند و آن وقت دم مرگ شیطان بیاید و همه آن‌ها را به باد فنا بدهد. مسلماً بعد از این همه سال تمام چم‌وخم فریب دادن انسان‌ها توی آن لحظه را هم یاد گرفته و به چشم بر هم زدنی وسوسه‌مان می‌کند که خدا و دین و ایمان را بی‌خیال بشویم. فکرش را بکنید توی آن لحظه به شما بگوید اگر بی‌خیال خدا بشوی من به تو عمر جاوید می‌دهم! از این حرف‌ها بگذریم دعایی که امروز ستاره به شما معرفی می‌کند نقش یک بیمه را بازی می‌کند. شما یک‌بار که دعای عدیله را با توجه قلبی بخوانید می‌توانید دین و ایمان خودتان را به صورت امانت در اختیار خدا قرار بدهید تا در روز مرگتان مثل یک برگ برنده جلوی شیطان به شما تحویل بدهد و شما را از شر شیطان خلاص کند.
عدیله چیست؟
عدیله به معنی عدول کردن در هنگام جان دادن از جانب حق به سمت باطل است. شیطان در هنگام مرگ هر انسانی به کنارش می‌آید و او را وسوسه می‌کند تا نسبت به باورهای دینی‌اش دچار شک و تردید شود. این وسوسه آن‌قدر ادامه پیدا می‌کند تا فرد از مدار ایمان خارج شود.
چطور از عدیله زمان مرگ در امان باشیم؟
به گفته فخر المحققین: هر کسی می‌خواهد از وسوسه‌های شیطان در هنگام مرگ در امان باشد باید دلایل ایمان و اصول پنج‌گانه را با برهان‌های قطعی و صفای باطن در ضمیرش حاضر کند و آن‌ها را به خدا بسپارد تا در هنگام مرگ به او بازگردند. یعنی باید بعد از اظهار عقایدش بگوید:
اللَّهُمَّ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ إِنِّي قَدْ أَوْدَعْتُكَ يَقِينِي هَذَا وَ ثَبَاتَ دِينِي وَ أَنْتَ خَيْرُ مُسْتَوْدَعٍ وَ قَدْ أَمَرْتَنَا بِحِفْظِ الْوَدَائِعِ فَرُدَّهُ عَلَيَّ وَقْتَ حُضُورِ مَوْتِي
خدايا اى مهربانترين مهربانان من به تو سپردم يقين خود و استقامت در دينم را و تو بهترين امانت دارانى كه به ما دستور امانتدارى داده اى پس آن امانت را هنگام مرگم به من بازگردان.
طبق گفته فخر المحققین خواندن دعای عدیله و به یاد سپردن محتوای آن برای رهایی از عدیله زمان مرگ بسیار موثر است. همچنین این دعا یکی از راه‌های توسل به امام زمان به حساب می‌آید.
دعای عدیله چه زمانی خوانده می شود؟
این دعا را وقتی که در سلامتی به سر می برید بخوانید و اعتقادات خودتان را با خلوص نیت مرور کنید تا به عنوان امانت به خدا سپرده شود و در هنگام مرگ خدا آن‌ها را به شما بازگرداند.
همچنین بر بالای سر فردی که در حال احتضار است خواندن دعای عدیله توصیه شده است خصوصا این که خود محتضیر هم بتواند دعا را تکرار کند.
سند دعای عدیله
به گفته حاج میرزا حسین نوری: دعای عدیله از نشوته های بعضی از اهل علم است و از معصومین (ع) روایت نشده است و در کتاب های حاملان حدیث و نقادان روایت موجود نیست.
متن دعای عدیله معروف به همراه ترجمه
گواهى دهد خدا كه همانا معبودى جز او نيست
وَ الْمَلائِكَةُ وَ اُولُوا الْعِلْمِ قآئِماً بِالْقِسْطِ
و فرشتگان و دانشمندان نيز گواهى دهند كه عدل و داد بدو پايدار است
لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ
و معبودی جز او كه عزيز و فرزانه است نيست
اِنَّ الدّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ
و همانا دين نزد خدا اسلام است
وَ اَنَا الْعَبْدُ الضَّعيفُ الْمُذْنِبُ
و من بنده ناتوان گنه كار
الْعاصِى الْمُحْتاجُ الْحَقيرُ
نافرمان نيازمند كوچكم
اَشْهَدُ لِمُنْعِمى وَ خالِقى وَ رازِقى وَ مُكْرِمى،
گواهى دهم براى نعمت دهنده و آفريننده و روزى ده و اكرام كننده ام
كَما شَهِدَ لِذاتِهِ
چنانچه او براى خود گواهى داده
وَ شَهِدَتْ لَهُ الْمَلائِكَةُ وَ اُولُوا الْعِلْمِ مِنْ عِبادِهِ،
و فرشتگان و دانشمندان از بندگانش براى او گواهى داده اند
بِاَنَّهُ لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ
كه معبودى نيست جز او
ذُو النِّعَمِ وَ الْإِحْسانِ وَ الْكَرَمِ وَ الْإِمْتِنانِ قادِرٌ اَزَلِىٌّ
آن صاحب نعمت و احسان و كرم و بخشش و توانا ازلى
عالِمٌ اَبَدِىٌّ حَىٌّ اَحَدِىٌّ مَوْجُودٌ سَرْمَدِىٌّ سَميعٌ بَصيرٌ
داناى جاويدان زنده يگانه موجود هميشگى شنواى بيناى
مُريدٌ كارِهٌ مُدْرِكٌ صَمَدِىٌّ، يَسْتَحِقُّ هذِهِ الصِّفاتِ
با اراده با كراهت درك كننده اى كه نيازمند نيست و شايسته اين اوصاف است
وَ هُوَ عَلى ما هُوَ عَلَيْهَ فى عِزِّ صِفاتِهِ
و او در عين آن كه بى نياز از اين صفات است
كانَ قَوِيّاً قَبْلَ وُجُودِ الْقُدْرَةِ وَ الْقُوَّةِ
پيش از پيدايش نيرو و قدرت نيرومند بوده
وَ كانَ عَليماً قَبْلَ ايجادِ الْعِلْمِ وَ الْعِلَّةِ
و پيش از ايجاد علم و علت دانا بوده
لَمْ يَزَلْ سُلْطاناً اِذْ لا مَمْلَكَةَ وَ لامالَ
هنگامى كه نه كشورى بوده و نه مالى او سلطنت و پادشاهى داشته
وَ لَمْ يَزَلْ سُبْحاناً عَلى جَميعِ الْأَحْوالِ
هميشه در همه احوال منزه و بى نياز بوده
وُجُودُهُ قَبْلَ الْقَبْلِ فى اَزَلِ الْأزالِ
هستى او پيش از هر پيشى در ازل ازلها بوده
وَ بَقآئُهُ بَعْدَ الْبَعْدِ مِنْ غَيْرِ اِنْتِقالٍ وَ لا زَوالٍ
و ماندنش بعد از هر بعدى است بدون تغيير و زوال
غَنِىٌّ فِى الْأَوَّلِ وَ الْاخِرِ
بى نياز است در آغاز و انجام
مُسْتَغْنٍ فِى الْباطِنِ وَالظَّاهِرِ
و مستغنى است در نهان و آشكار
لا جَوْرَ فى قَضِيَّتِهِ
هيچ ستمى در داوريش نيست
وَ لامَيْلَ فى مَشِيَّتِهِ
و هيچ انحراف و اعوجاجى در مشيتش نخواهد بود
وَ لا ظُلْمَ فى تَقْديرِهِ
و هيچ ظلمى در اندازه گيرى او وجود ندارد
وَ لا مَهْرَبَ مِنْ حُكُومَتِهِ
و راه گريزى از حكمش نیست
وَ لا مَلْجَاَ مِنْ سَطَواتِهِ
و پناه گاهى در برابر حملات و يورشش نيست
وَ لا مَنْجا مِنْ نَقِماتِهِ
و وسيله نجاتى از انتقام و غضبش وجود ندارد
سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ
رحمت او برغضبش پيشى گرفته
وَ لايَفُوتُهُ اَحَدٌ اِذا طَلَبَهُ
و هر كه را بخواهد از دستش بدر نرود
اَزاحَ الْعِلَلَ فِى التَّكْليفِ
در تكاليف خود موانع را از پيش پا برداشته
وَ سَوَّى التَّوْفيقَ بَيْنَ الضَّعيفِ وَ الشَّريفِ
و در توفيق انجام آن‌ها ميان ناتوان و توانا را يكسان كرده
مَكَّنَ اَدآءَ الْمَاْمُورِ
به هر چه دستور داده قدرت انجام آن را داده
وَ سَهَّلَ سَبيلَ اجْتِنابِ الْمَحْظُورِ
و هر چه را قدغن كرده راه اجتنابش را آسان كرده
لَمْ يُكَلِّفِ الطَّاعَةَ اِلاَّ دُوْنَ الْوُسْعِ و الطَّاقَةِ
و تكليفى نكرده جز به مقدار وسع و طاقت
سُبْحانَهُ ما اَبْيَنَ كَرَمَهُ
منزه باد او كه چقدركرم و بزرگواری اش آشكار
وَ اَعْلى شَاْنَهُ
و شأن و مرتبه اش بلند است
سُبْحانَهُ ما اَجَلَّ نَيْلَهُ
منزه باد كه چه اندازه عطايش ارجمند
وَ اَعْظَمَ اِحْسانَهُ
و احسان و بخشش بزرگ است
بَعَثَ الْأَنْبِيآءَ لِيُبَيِّنَ عَدْلَهُ
پيامبران را فرستاد تا عدل و دادش را آشكار سازد
وَ نَصَبَ الْأَوْصِيآءَ لِيُظْهِرَ طَوْلَهُ وَ فَضْلَهُ
و اوصياء را به جانشينى آن‌ها منصوب داشت تا كرم و فضلش را ظاهر كند
وَ جَعَلَنا مِنْ اُمَّةِ سَيِّدِ الْأَنْبِيآءِ
و (از فضل اوست كه) ما را از امت سيد پيامبران
وَ خَيْرِ الْأَوْلِيآءِ وَ اَفْضَلِ الْأَصْفِيآءِ وَ اَعْلَى الْأَزْكِيآءِ
و بهترين اولياء و برترين برگزيدگان و والاترين پاكيزگان
مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ
محمد صلى اللّه عليه و آله و سلم قرار داد
امَنَّا بِهِ وَ بِما دَعانا اِلَيْهِ
ايمان آورديم به او و به آنچه ما را بدان خواند
وَ بِالْقُرْآنِ الَّذى اَنْزَلَهُ عَلَيْهِ
و به قرآنى كه خدا بر او نازل فرمود
وَ بِوَصِيِّهِ الَّذى نَصَبَهُ يَوْمَ الْغَديرِ
و به وصيش كه در روز غدير او را (به جانشينى خود) منصوب فرمود
وَ اَشارَ بِقَوْلِهِ هذا عَلِىٌّ اِلَيْهِ
و به گفتارش كه فرمود: «اين على است» و به او اشاره كرد
وَ اَشْهَدُ اَنَّ الْأَئِمَّةَ الْأَبْرارَ وَ الْخُلَفآءَ الْأَخْيارَ
و گواهى دهم كه امامان نيكوكار و جانشينان برگزيده
بَعْدَ الرَّسُولِ الْمُخْتارِ
پس از پيامبر مختار عبارتند از:
عَلِىٌ قامِعُ الْكُفَّارِ
«على» زبون كننده كافران
وَ مِنْ بَعْدِهِ سَيِّدُ اَوْلادِهِ الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ
و پس از او بهترين فرزندانش حسن بن على
ثُمَّ اَخُوهُ السِّبْطُ التَّابِعُ لِمَرْضاتِ اللَّهِ الْحُسَيْنُ
سپس برادرش سبط رسول گرامى پيرو آنچه موجب خوشنودى خدا بود حسين
ثُمَّ الْعابِدُ عَلِىٌّ
سپس (آن امام) عابد على
ثُمَّ الْباقِرُ مُحَمَّدٌ
سپس (حضرت) باقر محمد
ثُمَ الصَّادِقُ جَعْفَرٌ
سپس (امام) صادق جعفر
ثُمَّ الْكاظِمُ مُوسى
سپس (حضرت) كاظم موسى
ثُمَّ الرِّضا عَلِىٌّ
سپس امام رضا على
ثُمَّ التَّقِىُّ مُحَمَّدٌ
سپس تقى (كه نامش) محمد است
ثُمَ النَّقِىُّ عَلِىٌّ
سپس على النقى
ثُمَّ الزَّكِىُّ الْعَسْكَرِىُّ الْحَسَنُ
سپس زكى عسكرى (حضرت) حسن
ثُمَّ الْحُجَّةُ الْخَلَفُ الْقآئِمُ الْمُنْتَظَرُ الْمَهْدِىُّ
سپس فرزند خلف او حجت قائم منتظر مهدى
الْمُرجَى الَّذى بِبَقائِهِ بَقِيَتِ الدُّنْيا
آن مايه اميدى كه به بقاى او دنيا باقى مانده
وَ بِيُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرى
و به بركت او خلق روزى خورند
وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمآءُ
و به وجود او زمين و آسمان پابرجا مانده
وَ بِهِ يَمْلَأُ اللَّهُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً
و به دست او خداوند زمين را پر از عدل و داد كند
بَعْدَ ما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً
پس از آن كه از ظلم و ستم پر شده باشد
وَ اَشْهَدُ اَنَّ اَقْوالَهُمْ حُجَّةٌ
و گواهى دهم كه گفتارشان (براى ما) حجت
وَ امْتِثالَهُمْ فَريْضَةٌ
و دليل است و فرمانبرداری شان واجب
وَ طاعَتَهُمْ مَفْرُوضَةٌ
و پيرويشان فرض
وَ مَوَدَّتَهُمْ لازِمَةٌ مَقْضِيَّةٌ
و محبت و دوستيشان لازم و حتمى است
وَ الْإِقْتِدآءَ بِهِمْ مُنْجِيَةٌ
و اقتداء كردن به ايشان موجب نجات
وَ مُخالَفَتَهُمْ مُرْدِيَةٌ
و مخالفتشان سبب هلاكت است
وَ هُمْ ساداتُ اَهْلِ الْجَنَّةِ اَجْمَعينَ
و آنهايند بزرگان و آقايان همه اهل بهشت
وَ شُفَعآءُ يَوْمِ الدّينِ
و شفيعان روز جزا
وَ اَئِمَّةُ اَهْلِ الْأَرْضِ عَلَى الْيَقينِ
و پيشوايان مردم روى زمين به طور قطع و يقين
وَ اَفْضَلُ الْأَوْصِيآءِ الْمَرْضِيّينَ
و هم چنين برترين اوصياء پسنديده ايشانند
وَ اَشْهَدُ اَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ
و گواهى دهم كه مرگ حق است
وَ مُسآئَلَةَ الْقَبْرِ حَقٌّ
و سؤال و جواب در قبر حق است
وَ الْبَعْثَ حَقٌّ
و برانگيخته شدن حق است
وَ النُّشُورَ حَقٌّ
و زنده شدن پس از مرگ حق است
وَ الصِّراطَ حَقٌّ
و صراط حق است
وَ الْميزانَ حَقٌّ
و ميزان حق است
وَ الْحِسابَ حَقٌّ
و حساب حق است
وَ الْكِتابَ حَقٌّ
و كتاب (نامه اعمال) حق است
وَ الْجَنَّةَ حَقٌّ
و بهشت حق است
وَ النَّارَ حَقٌّ
و دوزخ حق است
وَ اَنَّ السَّاعَةَ اتِيَةٌ لارَيْبَ فيها
و به راستى قيامت آمدنى است و شكى در آن نيست
وَ اَنَ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِىالْقُبُورِ
و حتماً خداوند در ميان گورها مردگان را برانگيزد
اَللّهُمَ فَضْلُكَ رَجآئى
خدايا فضل تو را اميد دارم
وَ كَرَمُكَ وَ رَحْمَتُكَ اَمَلى
و كرم و رحمتت آرزوى من است
لا عَمَلَ لى اَسْتَحِقُّ بِهِ الْجَنَّةَ
عملى كه بدان سزاوار بهشت باشم ندارم
وَ لا طاعَةَ لىْ اَسْتَوْجِبُ بِهَا الرِّضْوانَ
و نه طاعتى كه بدان مستوجب رضوان گردم
اِلاَّ اَنِّى اِعْتَقَدْتُ تَوْحيدَكَ وَ عَدْلَكَ
جز آن كه من به يگانگى و عدل و داد تو معتقد هستم
وَ ارْتَجَيْتُ اِحْسانَكَ وَ فَضْلَكَ
و به احسان و فضل تو اميدوارم
وَ تَشَفَّعْتُ اِلَيْكَ بِالنَّبِىِّ وَ آلِهِ مَنْ اَحِبَّتِكَ
و شفيع گردانم به درگاهت پيغمبر و خاندانش را كه محبوب تو هستند
وَ اَنْتَ اَكْرَمُ الْأَكْرَمينَ
و تو بزرگوارترين كريمانى
وَ اَرْحَمُ الرَّاحِمينَ
و مهربان ترين مهربانانى
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلى نَبِيِّنا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَجْمَعينَ الطَّيِّبينَ الطَّاهِريْنَ
و درود خدا بر پيامبر ما محمد و آل پاك و پاكيزه اش همگى باد
وَ سَلَّمَ تَسْليماً كَثيراً كَثيراً
و سلام مخصوص او بسيار بسيار
وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِىِ الْعَظيمِ
و جنبش و نيرويى نيست جز به خداى والاى بزرگ
اَللّهُمَّ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ
خدايا اى مهربان ترين مهربانان
اِنّى اَوْدَعْتُكَ يَقينى هذا وَ ثَباتَ دينى
من نزد تو به وديعت نهادم اين يقينم را (كه عرضه داشتم) و استقامت در دينم را
وَ اَنْتَ خَيْرُ مُسْتَوْدَعٍ
و تو بهترين امانت دارانى
وَ قَدْ اَمَرْتَنا بِحِفْظِ الْوَدآئِعِ
و خودت ما را به امانت دارى دستور داده اى
فَرُدَّهُ عَلَىَّ وَقْتَ حُضُورِ مَوْتى
پس اى خدا اين امانت را هنگام مرگ به من برگردان
بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ
به رحمتت اى مهربانترين مهربانان
اَللّهُمَ اِنِّى اَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَديلَةِ عِنْدَ الْمَوْتِ
خدايا به تو پناه برم از عديله در وقت مرگ
زمانی که دور از جان شما فردی از دنیا می رود علاوه بر انجام مستحبات زمان دفن میت و خواندن نماز میت، هنگام دفن دعای تلقین میت هم برای او خوانده می شود.
دعای عدیله صغیر
دعای عدیله صغیر در کتاب زادالمعاد آمده است و محتوای آن مختصری از دعای عدیله است:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
رَضِیتُ بِاللَّهِ رَبّاً
وَ بِالْإِسْلَامِ دِیناً
وَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ نَبِیاً
وَ بِالْقُرْآنِ الَّذِی أُنْزِلَ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ کتَاباً
وَ بِالْکعْبَةِ قِبْلَةً
وَ بِالصَّلَاةِ فَرِیضَةً
وَ بِعَلِی علیه‌السلام إِمَاماً
وَ بِالْحَسَنِ وَ الْحُسَینِ وَ عَلِی بْنِ الْحُسَینِ
وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ
وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِی بْنِ مُوسَی
وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی وَ عَلِی بْنِ مُحَمَّدٍ
وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ
صَاحِبِ الْعَصْرِ وَ الزَّمَانِ وَ خَلِیفَةِ الرَّحْمَنِ
وَ مَظْهَرِ الْإِیمَانِ سَیدِ الْإِنْسِ وَ الْجَانِّ
صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ سَلَامُهُ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ
أَئِمَّةً وَ سَادَةً
یا اللَّهُ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
إِنِّی أَوْدَعْتُک یقِینِی هَذَا الْإِقْرَارَ بِک
وَ بِالنَّبِی وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیهِمُ السَّلَامُ
وَ أَنْتَ خَیرُ مُسْتَوْدَعٍ
فَرُدَّهُ عَلَی وَقْتَ سُؤَالِ مُنْکرٍ وَ نَکیرٍ
بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیدِنَا وَ نَبِینَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیبِینَ الطَّاهِرِینَ
چطور ایمان مان را کامل کنیم؟
امام صادق (ع) برای این که ایمان تان کامل شود خواندن دعای زیر را بعد از هر نماز واجب توصیه کرده اند:
رَضِيتُ بِاللَّهِ رَبّا وَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ نَبِيّا
وَ بِالْإِسْلامِ دِيناً وَ بِالْقُرْآنِ كِتَاباً
وَ بِالْكَعْبَةِ قِبْلَةً وَ بِعَلِيٍّ وَلِيّاً
وَ إِمَاما وَ بِالْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ
وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ
وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ
وَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ
وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ
وَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَئِمَّةً
اللَّهُمَّ إِنِّي رَضِيتُ بِهِمْ أَئِمَّةً
فَارْضَنِي لَهُمْ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ
