آیا استفاده از مهر در سجده شرک محسوب می شود؟

ستاره | سرویس مذهبی – استفاده از مهر در سجده ایرادی دارد؟ شیعیان برای سجده کردن در نمازشان از مهر استفاده می کنند. این مهر از تربتی پاک ساخته شده است و استفاده از تربت امام حسین (ع) را دارای ثواب فراوانی می دانند. بر اساس نظر متعصبین اهل سنت از جمله وهابیون، شیعیان به جای سجده در برابر خداوند بر مهر و خصوصا تربت امام حسین (ع) سجده می کنند و چون سجده بر غیر خدا شرک تلقی می شود این عمل شیعیان شرک به حساب می آید.

 

شیعیان پاسخ این شبهه را چند استناد به دلیل بیان می کنند:

 

۱. برای سجده بر مهر است نه برای مهر

بر اساس متون فقهی و حدیثی شیعه در می یابیم که شیعیان هم مثل بقیه مسلمانان فقط برای خدا سجده می کنند. البته در فقه شیعه شرط صحیح بودن نماز، سجده بر روی زمین است و دلیل آن هم حدیثی از پیامبر (ص) است که فرمود:

• «برای من زمین محل سجده و تیمم قرار داده شده است.» (که در این حدیث منظور از زمین همان خاک است)

(صحیح البخاری، ج ۱، ص ۱۱۳؛ مسند أحمد بن حنبل، ج ۱، ص ۲۵۰؛ سنن الترمذی، ج ۳، ص ۵۶؛ السنن الکبری النسائی، ج ۱، ص ۲۶۷؛ کنز العمّال، ج ۱۱، ص ۴۰۷)

کسانی که این شبهه را مطرح می کنند باید دقت داشته باشند که در کلام شان مسجود علیه (تربت امام حسین (ع)) با مسجود له (خداوند) اشتباه گرفته شده است.

 

۲. استفاده از مهر در سجده سنت پیامبر (ص) است

روایات گوناگونی در کتاب های اهل سنت ذکر شده است که نشان می دهد یکی از سیره های حضرت محمد (ص) سجده بر زمین بوده است:

• از پیامبر (ص) روایت شده است: «هر گاه سجده کردی پیشانی و بینی را بر زمین بگذار.»

(أحکام القرآن الجصّاص، ج ۳، ص ۲۷۲؛ إعانه الطالبین، ج ۱، ص ۱۹۲؛ تلخیص الحبیر، ج ۳، ص ۴۵۱)

• وائل بن حجر می گوید: «پیامبر (ص) را دیدم که در هنگام سجده پیشانی و بینی خود را بر زمین می گذاشت.»

(أحکام القرآن الجصّاص، ج ۳، ص ۲۷۲)

• ابوسعید خدری دید که بر اثر سجود گِل بر روی بینی پیامبر (ص) مانده است و شب گذشته آن باران آمده بود.

(مسند أحمد بن حنبل، ج ۳، ص ۹۴؛ المصنَّف الصنعانی، ج ۲، ص ۱۸۱؛ أحکام القرآن، الجصّاص، ج ۳، ص ۲۷۲)

این سه روایت به طور مستقیم دلالت بر آن دارد که باید در هنگام سجده پیشانی را بر زمین گذاشت.

• جابر بن عبدالله انصاری می گوید: «در هنگام ظهر خواستم به همراه پیامبر (ص) نماز بگذارم، یک مشت ریگ برداشته از این دست به آن دست کردم تا خنک شود، سپس پیشانی را برای سجده بر آن ریگ ها گذاشتم، چون حرارت زیاد بود»

(مسند أحمد، ج ۳، ص ۳۲۷؛ سنن أبی داود (السجستانی)، ج ۱، ص ۱۰۰؛ مستدرک الصحیحین، ج ۱، ص ۱۹۵؛ السنن الکبری (البیهقی)، ج ۲، ص ۱۰۵؛ المصنّف (ابن أبی شیبه)، ج ۱، ص ۳۵۸، صحیح ابن حبّان، ج ۶، ص ۵۳؛ کنزل العمّال، ج ۸، ص ۳۷)

بر اساس این روایت اگر سجده بر غیر زمین جایز بود نیازی به خنک کردن ریگ ها نبود و می توانستند مثلا با سجده بر روی عمامه از گرما در امان باشند.

• خباب بن ارت می گوید: «از گرمای سوزان در پیشانی و دستهایمان، از پیامبر (ص) دادخواهی کردیم، آن حضرت به ما توجهی نکرد.»

(صحیح مسلم، ج ۲، ص ۱۰۹؛ سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۲۲۲؛ سنن النسائی، ج ۱، ص ۲۴۷؛ السنن الکبری (البیهقی)، ج ۱، ص ۴۳۸؛ مجمع الزوائد، ج ۱، ص ۳۰۶؛ السنن الکبری، (النسائی)، ج ۱، ص ۴۶۶؛ المعجم الکبیر، ج ۴، ص ۷۹؛ کنز العمّال، ج ۸، ص ۲۲۰)

درباره این روایت «نووی» در کتاب «المجموع» می گوید: «اگر نپوشانیدن پیشانی (حائل نشدن بین پیشانی و زمین) واجب نبود به آنها گفته می شد که پیشانی خود را با چیزی بپوشانید، چون پیامبر (ص) این را نگفته است پس نباید پیشانی را بپوشانید.»

 

۳. سجده بر زمین و چیزی که از آن می روید صحیح است

• علمای اهل سنت و فقهای سلف همانند فقهای شیعه، سجده بر زمین و آنچه از زمین می روید را نه تنها باطل نمی دانند بلکه افضل می دانند.

(تفسیر القرطبی، ج ۱، ص ۳۴۷؛ رسائل و فتاوی ابن تیمیّه، ج ۲۲، ص ۱۷۰)

 

۴. سجده بر خاک نشانه تواضع است

مسلما سجده بر زمین و خاک برای پرستش و اظهار تواضع مناسب تر است. هشام بن حکم از امام صادق (ع) نقل می کند:

«سجده بر زمین بهتر است زیرا تواضع و خضوع در برابر خداوند را بهتر جلوه می دهد.»

(وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۶۰۸)

 

۵. تربت باید شرایط محل سجده را داشته باشد

بعضی از وهابیون شایع کرده اند که شیعیان شرط قبولی نماز را سجده بر تربت امام حسین (ع) می دانند. در کتاب «تبدید الظلام» آمده است:

«شیخ طوسی در مصباح المتجهد گفته است: سجده بر تربت امام حسین (ع) هفت حجاب را می زداید و نماز کسی که بر تربت امام حسین (ع) سجده نکند قبول نمی افتد.»

(تبدید الظلام، ص ۵۵)

در حالی که چنین نیست؛ شیعیان سجده بر تربت امام حسین (ع) را در صورتی صحیح می دانند که تربت مورد استفاده شرایط محل سجده را داشته باشد (مثلا پاک باشد). با مراجعه به کتاب «مصباح المتجهد» متوجه دروغ بودن این نقل قول می شویم.

 

۶. پیامبر (ص) بر هر چیزی سجده نمی کرد

 

• روایاتی هم وجود دارد که نشان می دهد پیامبر (ص) بر هر چیزی سجده نیم کرده اند. مثلا در روایاتی مشاهده می شود که پیامبر (ص) برای نماز از خمره (حصیر کوچکی از جنس شاخه خرما به اندازه محل سجده) استفاده می کردند.

(صحیح البخاری، ج ۱، ص ۱۰۰؛ مسند أحمد، ج ۶، ص ۳۷۷؛ سنن الدارمی، ج ۱، ص ۳۱۹؛ سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۳۲۸؛ سنن الترمذی، ج ۱، ص ۲۰۷؛ سنن النسائی، ج ۲، ص ۵۷؛ السنن الکبری (البیهقی)، ج ۲، ص ۴۲۱؛ مجمع الزوائد، ج ۲، ص ۵۶- ۵۷)

• از عایشه نقل شده است: «روسل خدا (ص) در هنگام نماز به من می فرمود: آن حصیری را که پیشانی بر آن می گذارم از مسجد برای من بیاور.»

(صحیح مسلم، ج ۱، ص ۱۶۸؛ مسند أحمد بن حنبل، ج ۶، ص ۴۵؛ سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۲۰۷؛ سنن أبی داود السجستانی، ج ۱، ص ۶۵؛ سنن الترمذی، ج ۱، ص ۹۰؛ سنن النسائی، ج ۱، ص ۱۴۶؛ السنن الکبری (البیهقی)، ج ۱، ص ۱۸۶؛ صحیح ابن حبّان، ج ۴، ص ۱۹۱)

 

ایراد اصلی این شبهه

خداوند در آیه ۹۴ سوره نسا می فرماید: «…وَ لَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَىٰ إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا…»؛ «…به کسی که اظهار صلح و اسلام می کند نگویید: مسلمان نیستی…»

در حالی که افرادی که بر اساس این شبهه شیعیان را مشکرک می دانند اصلا توجهی به این نکته ندارند که شیعیان همواره دز اذان هایشان به یگانگی خداوند و رسالت پیامبر (ص) شهادت می دهند. شیعیان قرآنی را می خوانند که آن ها تلاوت می کنند و قبله همه آن ها یکسان است. ضمن این که ورود افراد مشرک به مسجد الحرام ممنونع است.