ورزش شمشیربازی را بهتر بشناسیم

 

شمشیربازی یک ورزش تاریخی اما مدرن است. این ورزش در کنار ژیمناستیک، شنا، دو و میدانی و دوچرخه سواری جزو پنج ورزش قدیمی بازی های المپیک به شمار می آید. ورزشکاران با پوشیدن لباس های مخصوص و ایمن با استفاده از یکی از شمشیرهای سبک فلوره، اپه یا سابر در یک پیست ۱۴.۰۲ در ۱.۷۹ یا ۲.۰۱ متر به رقابت می پردازند. جنس این زمین شبیه تور فلزی است و وجود خطوطی در امتداد زمین نواحی مختلفی ایجاد کرده است.

تاریخچه شمشیربازی

شواهد نشان می دهد که پیدایش ورزش شمشیربازی ریشه در مبارزات دوئل شمشیرزنی تاریخ اسپانیا دارد. به اعتقاد بسیاری از مورخان شمشیربازی در اسپانیا بوجود آمد؛ چرا که بعضی از مهم ترین کتاب های مربوط در مورد شمشیربازی توسط شمشیرزنان اسپانیایی نوشته شده است. سال ۱۴۷۱ پس از میلاد، اولین کتاب دستورالعمل های شمشیربازی توسط سرجی دی والرا اسپانیایی متشر شد. در این دوره اولین تکنیک های شمشیربازی ابداع و به مرور زمان در کشور اسپانیا توسعه یافت. 

سال ۱۵۰۰ میلادی، ایتالیایی ها از نوعی شمشیر به نام “ریپی یر” مشابه به اسلحه شمشیربازی امروزی استفاده زیادی می کردند. با افزایش شهرت این اسلحه، آنها برخی تکنیک های شمشیرزنی را برای مبارزات دوئل توسعه دادند. توسعه و پیشرفت این ورزش در اروپا تا جایی پیش رفت که در سال ۱۵۶۷ میلادی، پادشاه فرانسه شارل نهم، به صورت رسمی آکادمی شمشیربازی فرانسوی را راه اندازی کرد. شش سال بعد، کارشناس ارشد شمشیربازی فرانسوی، هنری دی سنت دیدیر، اولین رساله شمشیربازی فرانسوی را منتشر کرد که استفاده از نوعی شمشیر شبه اپه و طبقه بندی بسیاری از مبانی حمله و دفاع شمشیربازی را در اصول خود جای داده بود. در سال ۱۶۵۰، ظاهر شمشیرهای ریپی یر دچار تغییراتی شد و اسلحه فلوره (foil) به عنوان شمشیر تمرینات ابداع شد. در سال ۱۷۰۰ میلادی، اسلحه اپه در میان اروپاییان به عنوان اسلحه مبارزات دوئل شناخته شد، و اسلحه سابر به عنوان اسلحه ملی مجارستان اعلام وجود کرد. در سال ۱۷۶۳، مبارزات شمشیرزنی توسط دومنیکو آنجلو به ورزش شمشیربازی تبدیل شد. او با انتشار یک کتاب در همین زمینه تاثیر زیادی بر توسعه ورزش شمشیرزنی داشته است.

 

 

در اروپا، شمشیر بازی از محبوبیت و درنتیجه پیشرفت های بیشتری برخوردار شد، طوری که در سال ۱۷۸۰، اولین ماسک شمشیربازی توسط کارشناس شمشیرزنی فرانسوی، نیکولاس دی لابوسیر اختراع شد. در سال ۱۸۷۴، با مهاجرت کارشناسان فرانسوی و ایتالیایی شمشیربازی اولین مدرسه شمشیربازی آمریکایی در این کشور تاسیس شد. در سال ۱۸۹۶، شمشیر سابر و فلوره به بازی های المپیک وارد شدند. اما از شمشیر اپه در بازی های المپیک ۱۹۰۰ رونمایی شد. بالاخره با گسترش این ورزش، در سال ۱۹۱۳، فدراسیون بین المللی شمشیر بازی (FIE) تاسیس شد. از سال ۱۹۵۰ به بعد، کشورهای شرق اروپا، مانند رومانی، لهستان و شوروی در زمینه ورزش شمشیربازی قدرت خود را افزایش دادند، و سلطه ایتالیا و فرانسه بر این ورزش را از میان بردند. استایل شمشیربازی اروپای شرقی بیشتر بر تحرک و سرعت مبتنی است. 

قوانین و ویژگی اسلحه شمشیربازی

در حال حاضر سه اسلحه مدرن شمشیربازی وجود دارد: فلوره، اپه و سابر. شمشیربازی با هر کدام دارای قوانین و استراتژی های خاص خود است. برای انجام یک رقابت شمشیربازی به این موارد نیاز است: حداقل ۲ شمشیر، یک لباس مخصوص سفید رنگ الکترونیکی، محافظ دست، دو سیم متصل به بدن و ماسک، جوراب های بلند تا زانو، دستکش و شلوار مخصوص کوتاه که سر زانو جمع می شود.

 

 

شمشیر فلوره یک سلاح سبک تهاجمی با حداکثر وزن ۵۰۰ گرم است. سبک فلوره بالاتنه را هدف قرار می دهد، اما نه دست و پا. این اسلحه یک محافظ یا گارد کوچک دایره ای دارد که برای محافظت از دست در برابر حملات مستقیم استفاده می شود. از آنجایی که در سبک فلوره دست یک هدف معتبر نیست، وجود این محافظ عمدتا برای ایمنی است. لمس تنها با نوک شمشیر محاسبه می شود؛ برخورد با کنار تیغه در دستگاه الکترونیکی ثبت نمی شود (و باعث توقف مسابقه نیز نمی شود). برخوردهایی که خارج از ناحیه. مشخص شده ایجاد شود در اصطلاح با نام Off-target شناخته شده و بر روی تابلو الکترونیکی با یک رنگ مشخص نشان داده می شود، باعث توقف بازی شده اما امتیازی به شمشیرباز تعلق نخواهد گرفت. فقط یک لمس کوچک برای گرفتن امتیاز حمله کافی است. اگر هر یک از شمشیربازان در یک فاصله زمانی نزدیک چندصدم ثانیه ای به هم ضربه ای وارد کنند، تابلو الکترونیکی همزمان دو چراغ روشن می کند، در این حالت داور از قانون “تقدم” استفاده می کند. تقدم یعنی کدام شمشیرباز زودتر از دیگری حمله کرده است. برای شروع حمله شمشیرباز باید با نوک اسلحه و با دست کشیده ناحیه هدف بدن شمشیرباز دیگری را تهدید کرده باشد. شرایط متنوعی در این مورد وجود دارد که توسط داور تشخیص داده می شود.

اپه نیز مانند فلوره یک سلاح تهاجمی است. اپه در مقایسه با فلوره سنگین تر است و وزن آن حاکثر به ۷۷۸ گرم می رسد. در سبک اپه کل بدن مورد هدف قرار می گیرد. محافظ دست در اپه یک دایره بزرگ است که به سمت قبه شمشیر کشیده شده است. درست مانند اسلحه فلوره، در این سبک نیز تمامی امتیازات با اصابت نوک شمشیر محاسبه می شود و کناره آن تاثیری بر امتیازات تابلو الکترونیکی ندارد (بازی نیز متوقف نمی شود). از آنجایی که اصابت به تمامی نقاط بدن جایز است، مفهومی به نام Off-target وجود نخواهد داشت. اما اگر شمشیرباز به طور تصادفی با شمشیر خود به زمین ضربه بزند، چراغی بر روی تابلو روشن شده و امتیاز به طرف مقابل داده می شود. برخلاف سایر و فلوره، اپه از قانون تقدم پیروی نمی کند، و اگر دو شمشیرباز همزمان به یکدیگر حمله کنند و ضربه وارد شود، به هر کدام امتیاز تعلق خواهد گرفت. اما اگر در پایان یک بازی امتیازات برابر باشد و یک ضربه همزمان ایجاد شود، امتیازی به افراد تعلق نخواهد گرفت. 

سابر یک اسلحه سبک و تهاجمی است که تمامی نقاط بالاتر از کمر را مورد هدف قرار می دهد. سابر جدیدترین سلاح در شمشیربازی است. حداکثر وزن سابر مانند فلوره ۵۰۰ گرم است. در این اسلحه، محافظ دست با وجود یک قوس به انتهای دسته متصل می شود. در طول شمشیربازی این قوس به سمت خارج تمایل دارد تا از اصابت ضربه به دست و انگشتان پیشگیری کند. ضربه زدن با نوک یا کناره تیغه دارای امتیاز است. درست مانند اسلحه فلوره، ضرباتی که به خارج از ناحیه هدف برخورد کند، امتیاز ندارد. اما، برخلاف اسلحه فلوره، اصابت این نوع ضربات باعث توقف بازی نمی شود، و شمشیربازی ادامه پیدا می کند. قانون تقدم در اسلحه سابر کاربرد دارد و ضربه همزمان توسط داور قضاوت می شود.

 

پوشش اصلی شمشیربازی

 

ژاکت: ژاکت شمشیربازی دارای بندی است که از میان پاها می گذرد. طراحی ژاکت در فرم های مختلف تفاوت هایی دارد. در فلوره، ژاکت در امتداد کمر قرار می گیرد. همچنین یک پارچه گلوپوش اطراف یقه دوخته می شود تا از ورود تیغه شمشیر به زیر ماسک و اطراف گردن جلوگیری شود. 

 

 

ماسک: ماسک دارای یک پیش بند است که از گردن مراقبت می کند. این ماسک باید قدرت دوازده کیلوگرم بر سطح را در ناحیه تور فلزی جلو صورت و ۳۵۰ نیوتون را در قسمت پیش بند تحمل کند. البته میزان مقاومت و اجزای دیگر ماسک در مسابقات بین المللی مختلف متنوع است. 

دستکش: دستگیره شمشیر باید با یک دستکش مخصوص گرفته شود. شمشیربازی دارای یک دستکش پوشیده و بلند است که از برخورد تیغه شمشیر به دست و ایجاد مصدومیت پیشگیری می کند. وجود دستکش در دست گرفتن بهتر شمشیر تاثیر زیادی دارد.

شلوارک مخصوص: در شمشیربازی یک شلوارک کوتاه تا زانو پوشیده می شود. این شلوارک باید ۱۰ سانتی متر از ژاکت را نیز پوشش دهد.

 

 

جوراب و کفش: جوراب های شمشیربازی بلند هستند و تا بالای زانوی ورزشکار را پوشش می دهند. کف کفش شمشیربازی صاف است. برای پیشگیری از پارگی کفش در حالت لانژ شمشیربازی، سطوح داخلی کفش تا حد زیادی تقویت شده اند.

اتصالات الکترونیکی: برای درج امتیازات به صورت الکترونیکی، شمشیرباز یک جلیقه با خاصیت فلزی به نام (lamè) را بر روی ژاکت به تن می کند. برای مثال در انتهای یک فلوره الکترونیکی یک دکمه با سه پین (A, B, C) دارد. در پشت گارد محافظ شمشیر یک گیرنده وجود دارد. سیم متصل به بدن، اسلحه و جلیقه را به یک حلقه متصل می کنند. در اسلحه های مختلف، به علت تفاوت در ناحیه هدف بدن شمشیرباز، پین های ذکر شده به پوشش های متفاوتی متصل می شوند تا در امر امتیاز دهی نقش خود را به خوبی ایفا کنند.