نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 1 خرداد 1401
ستاره | سرویس مذهبی – برخی از پیامبرانی که از طرف خدا برای راهنمایی بشر مبعوث می شدند دارای کتاب آسمانی بودند. از جمله آن ها پیامبران اولوالعزم می باشند که آخرین شان حضرت محمد (ص) می باشد. در مورد این که نام کتاب آسمانی هر کدام از انبیای دارای کتاب چه بوده است روایاتی موجود است و در قرآن نیز از این کتاب ها تحت عنوان صحف نام برده شده است. مجله ستاره در این مقاله به طور کامل به موضوع صحف مقدس پرداخته است.
صحف یعنی چه؟
- صحف جمع کلمه صحیفه است و در لغت به معنی گسترده شدن و مسطح شدن می باشد. کلمه صحف در مورد امور معنوی هم کاربرد دارد و فقط مختص اشیا نیست. صحیفه به معنای چیزی است که برای نوشتن پهن می کنند و منظور از آن، لوح هایی است که معارف الهی، احکام و آیاتی که بر پیامبران نازل شده در آن نوشته می شده است. جنس این لوح ها از چوب، پوست دباغی شده و کاهی کاغذ بوده است.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان کلمه «صحف» را این گونه تعریف می کنند:
«كلمه صحف جمع صحیفه است كه به معنای هر چیزی است (از قبیل كاغذ و لوح های سنگی و فلزی و امثال آن) كه در آن می نویسند (و در كلام خدا نیز به اجزائی از كتب آسمانی صحف اطلاق شده است.)»
آیا صحف نام کتاب آسمانی حضرت نوح است؟
بعضی فکر می کنند که نام کتاب آسمانی حضرت نوح (ع) صحف بوده است در حالی که این مطلب صحیح نمی باشد. در مورد این که نام اصلی کتاب آسمانی حضرت نوح چه بوده است در قرآن و روایات چیزی گفته نشده است اما با توجه به متن قرآن می توان نتیجه گرفت که واژه (صحف» به تمامی کتاب های آسمانی اطلاق می شده است. البته به کار بردن واژه صحف بیشتر برای کتاب آسمانی حضرت ابراهیم (ع) کاربرد داشته است اما باز هم به معنی این که نام کتاب آسمانی ایشان صحف باشد نیست.
صحف مقدس در قرآن
خداوند در آیات ۱۸ و ۱۹ سوره اعلی نام کتاب آسمانی حضرت ابراهیم و حضرت موسی را با عنوان صحف معرفی کرده است:
«إِنَّ هذا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولی. صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی»
«این دستورها در کتب آسمانی پیشین (نیز) آمده است. در کتب ابراهیم و موسی.»
در آیه ۱۳۳ سوره طه نیز خداوند کتاب های آسمانی قبل از قرآن را صحف خوانده است:
«…أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ بَيِّنَةُ ما فِي الصُّحُفِ الْأُولي»
«(بگو:) آیا خبرهای روشنی که در کتابهای (آسمانی) نخستین بوده، برای آنها نیامد؟»
در آیه ۳۶ سوره نجم، از کتاب تورات تحت عنوان «صحف» نام برده شده است:
«أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِما في صُحُفِ مُوسي»
«یا از آنچه در کتب موسی نازل گردیده باخبر نشده است.»
و در آیه ۲ سوره بینه از قرآن با لفظ «صحف» یاد شده است و برای همین است که یکی از نام های قرآن «مصحف» می باشد:
«رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً»
«پیامبری از سوی خدا (بیاید) که صحیفه های پاکی را (بر آنها) بخواند.»
- از مجموعه این آیات برداشت می شود که صحف نام کتاب آسمانی تمام پیامبران پیشین بوده و نمی تواند نام کتاب آسمانی پیامبر خاصی باشد.
در آیات دیگری از قرآن نیز لفظ «صحف» به کار رفته است:
«بَلْ يُرِيدُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُؤْتَىٰ صُحُفًا مُنَشَّرَةً»
(آیه ۵۲ سوره مدثر)
«بلکه هر کدام از آنها انتظار دارد نامه جداگانه‌ای (از سوی خدا) برای او فرستاده شود»
«فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ»
(آیه ۱۳ سوره عبس)
«در الواح پرارزشی ثبت است»
«وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ»
(آیه ۱۰ سوره تکویر)
«و در آن هنگام که نامه‌های اعمال گشوده شود»
صحف در روایات
همانطور که بررسی کردیم طبق متن قرآن، خداوند تمامی کتاب های آسمانی را صحف خوانده است.
امام صادق (ع) درباره صحف فرموده اند:
«تمامی آن صحف ما محفوظ است»
در روایت دیگری ابوذر از پیامبر (ص) نقل می کند که فرمودند:
«خداوند ۱۰۴ كتاب نازل فرموده كه ۱۰ صحیفه از آن بر آدم، ۵۰ صحیفه بر شعیب، ۳۰ صحیفه بر ادریس، ۱۰ صحیفه بر ابراهیم و چهار صحیفه باقیمانده تورات و انجیل و زبور و فرقان (قرآن) است.»
البته در روایت دیگری اینگونه آمده است: «خداوند ۱۰۴ كتاب نازل فرموده كه ۵۰ صحیفه از آن بر شیث، ۳۰ صحیفه بر ادریس، ۲۰ صحیفه بر ابراهیم نازل کرده است.»
