نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 19 مرداد 1401
ستاره | سرویس گردشگری – گورستان خالد نبی در شرق بقعه عالم بابا و بر روی یک رشته تپه‌های ماهوری وسیع، با منظره خیره کننده و عجیبی قرار دارد که به نظر می‌رسد بیش از ۶۰۰ سنگ قبر درآن وجود دارد که سنگ قبرهای آن به شکل استوانه‌هایی به ارتفاع ۲ متر (حداقل ۰.۵ و حداکثر ۵ متر) و با قطری بیش از ۵۰ سانتی متر و وزنی بالغ بر ۲ تن بصورت ایستاده که از سنگ یک پارچه حجاری شده و تراشیده شده است. عموم سنگ مزارهای خالد نبی بدون کتیبه و نوشتار هستند و تمامی آنها به شکل های مختلف انسانی و تجریدی تراش خورده‌اند و اگر سنگ مزاری دارای کتیبه باشد غیر ماهرانه و تقلیدی ناشیانه از سنگ مزار های قدیمی و کتیبه آن بسیار مختصر و در حد معرفی فرد متوفی است.
نمایی از منطقه گورستان خالد نبی
سنگ مزارهای استوانه ای بلند، مستقیم و عمود به شکل آلت مردان ساخته اند، که احتمالاٌ مخصوص گور مردان بوده است. بدنه و مقطع آنها مدور که گاهی با شکلی شبیه شمع کوچک حجاری شده است. برخی از آنها در انتهای به شکل شبکلاه یا کلاه خود تراشیده اند. ارتفاع آنها حداقل یک متر تا حداکثر پنج متر و ارتفاع مرئی آنها از سطح زمین در این گروه از سنگ مزارها از حداقل ۶۰ سانتی متر تا حداقل ۴ متر می باشد. این نوع سنگ مزارها اغلب یک خط عمودی را نمایش می دهد.
سنگ مزارهایی صلیبی شکل و یا بصورت نیم کره و شبیه دو پستان بزرگ نیز ساخته شده اند که احتمالاٌ مخصوص گور زنان بوده است. اندازه آنها کوتاهتر از سنگ مزارهای گروه اول و مقطع آنها مستطیل شکل می باشد. و در قسمت پهن و گرد که از بالا به پایین آویخته شده است. نمونه هایی از آنها انسان هایی را در ذهن تداعی می کنند که ایستاده و دست به کمر زده اند.
موقعیت جغرافیایی گورستان خالد نبی بر روی نقشه
راه‌های دسترسی به گورستان خالد نبی
گورستان و زیارتگاه خالد نبی در یک منطقه کوهستانی و در فاصله ۹۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان گنبد کاووس و ۵۵ کیلومتری شمال شرق شهرستان کلاله و ۶ کیلومتری روستای گچی سو – نزدیک آی تمر از توابع بخش مراوه تپه و بر فراز قله کوه گوگجه داغ واقع شده‌است. قله کوه گوگجه داغ که در بین مردم به قله «قدرت» یاگوج به زبان ترکی نیز معروف است، حدود ۷۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. رشته کوه گوگجه داغ از مشرق به کوه‌های بابا شملک و از شمال و غرب و جنوب به هزار دره اطراف پیوسته‌است.
راه ارتباطی زیارتگاه خالد نبی کوهستانی بوده، ولی از طریق کلاله و تمرقره قوزی تا آن محل راه دشواری نیست. به دلیل دوری راه و فقدان وسیله نقلیه و کمبود تسهیلات رفاهی در محل و همچنین گرمای شدید تابستان و سرمای زمستان، بهترین زمان برای دیدار از آن، ماه‌های فروردین و اردیبهشت است.
در نزدیکی و پایین‌تر از بقعه خالد نبی، بقعه‌های عالم بابا و چوپان عطا و دره‌ای بنام پنج شیر و همچنین چشمه خضر دندان قرار دارند. طبق روایات رایج بین اهالی، عالم بابا پدر همسر خالد نبی و چوپان عطا، شبان خالد نبی یا یکی از اولیای گمنام یا یکی از همراهان وی بوده‌است، که همگی آنها مورد توجه و احترام ترکمن‌ها هستند.
در قسمت شرق بقعه چوپان عطا و پیوسته به آن و بر روی یک رشته تپه ماهورهای خاکی که ارتفاع آنها به مراتب کمتر از ارتفاع محل مرقد خالد نبی است، گورستان عظیمی دیده می‌شود که حدود ۶۰۰ سنگ مزارهای استوانه‌ای تا ارتفاع حداکثر ۲ متر در آن دیده می‌شود.
یکی از سنگ قبرهای گورستان خالد نبی
تاریخچه گورستان خالد نبی
گورستان خالد نبی قدمتی بیش از هزار سال دارد که به دوران پارینه‌سنگی باز می‌گردد. در کنار گورستان خالد نبی، زیارتگاه خالد نبی، بقعه عالم بابا و چوپان آتا در نزدیکی هم قرار گرفته‌اند.
سنگ قبرهای گورستان خالد نبی
آتش سوزی و تخریب گورستان خالد نبی
متاسفانه با تمامی این اوصاف، این مکان در مقاطع گوناگون مورد تخریب قرار گرفته است. تخریب‌هایی مانند شکستن سنگ‌ها که در پی کم‌توجهی به گورستان خالد نبی، به‌عنوان یک اثر ملی، بخش‌های بسیاری از آن را شامل شده است. آخرین مورد نیز مربوط به رخ دادن آتش‌سوزی در محوطه‌ی این قبرستان است.
این آتش‌سوزی که در ۱۶ شهریور ۱۳۹۶ اتفاق افتاد، در حدود ۳ هکتار از مساحت این منطقه را سوزاند. در پی این آتش‌سوزی تعدادی از تندیس‌های سنگی نیز به کام آتش کشیده شدند و در نتیجه، چهره‌ی تلخی از این مکان زیبا برجای ماند. گزارشات حاکی از آن است که کارکنان مجموعه به همراه ساکنین محلی توانستند آتش را مهار کنند. طبق معمول نیز خبرهای ضد و نقیضی در این رابطه دست‌به‌دست شده و علت و عوامل مشخصی برای وقوع چنین فاجعه‌ای بیان نشده است.
گورستان خالد نبی بعد از آتش سوزی سال ۱۳۹۶
کلام آخر
