روش کاشت خانگی و نگهداری گیاه دارویی گزنه

ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات – گیاه دارویی گزنه از دسته گیاهان دارویی است که در کشور ما در مناطق ییلاقی اطراف تهران، کرج، دامنه های البرز، استان آذربایجان، اصفهان و لرستان به طور خودرو دیده میشود. با این وجود به دلیل ارزش دارویی فروان این گیاه، کشت و پرورش آن در مزارع نیز صورت میگیرد. همچنین به منظور استفاده خانگی، میتوان آن را در باغچه های خانگی نیز پرورش داد. برای آشنایی با روش کاشت خانگی و نگهداری گیاه گزنه با ما همراه باشید.

نحوه تکثیر و کاشت گیاه گزنه در باغچه

کاشت و پرورش گیاه دارویی گزنه از طریق کاشتن دانه در طول شیارهائی در آغاز فصل بهار انجام می گیرد و یا آنکه از طریق کاشتن قطعات پاجوش گیاه اقدام به این کار می شود. فاصله کاشت هر گیاه بایستی ۴۰ سانتی متر بوده، به نحوی که هر پایه گیاه با گیاه دیگر ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر فاصله داشته باشد.

شرایط محیطی مورد نیاز گیاه گزنه

خاک: خاک مناسب برای کاشت این گیاه خاک سبک و غنی از نیتروژن است. همچنین غنی بودن از مواد آلی به رشد بهتر گیاه کمک میکند. بهترین محصول در زمانی بدست می آید که در خاکهایی عمیق و حاصلخیز کشت شده باشد.

آبیاری: نیاز آبی گیاه نسبتا کم است. زمان آبیاری گزنه زمانیست که خاک آن کاملا خشک شده باشد. ۱ یا ۲ هفته یکبار مناسب است و به طور کلی به آب زیادی نیاز ندارد.

نور: گیاه گزنه نمی تواند در سایه رشد کند و برای رشد به نور کافی نیاز دارد. به ویژه اینکه یکی از کاربردهای دارویی مهم آن، استخراج کلروفیل از برگهای گیاه است.

دما: این گیاه به سرما حساس بوده و در دماهای زیر ۱۵ درجه سانتی گراد کاملا از بین می رود.

آفات و بیماریها: از آفات این گیاه می توان به شته اشاره کرد. همچنین در صورت نبود زهکش مناسب، رشد بیماری های قارچی از دیگر بیماری های گیاه محسوب میشود.

مشخصات ظاهری و گیاه شناسی گزنه

• گزنه گیاهی علفی، چند ساله، پایا با ساقه‌ای راست، چهار گوش و منشعب است که ساقه آن به طور راست تا ارتفاع یک متر بالا می‌رود و برگهای آن پوشیده از کرک‌های گزنده است.
• برگها بیضی شکل، نوک تیز و دندانه‌دار بوده، گلهای این گیاه به رنگ سبز روشن بر رو دو پایه جداگانه قرار دارند. از مشخصات پایه ماده این گیاه، این است که خوشه گل آذین آن پس از آمیزش و تشکیل میوه از حالت یستاده به وضعیت خمیده در می آید.
• ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده است که در صورت لمس کردن به دست می‌چسبد و موجب خارش و سوزش می‌شود و به همین دلیل آن را گزنه نامیده‌اند.
• ریشه گیاه خزنده بوده و از آن پاجوشهایی در جهات مختلف خارج میگردد و به مرور در ناحیه ای که سبز میشود، تمام منطقه را در بر میگیرد. بذرهای این گیاه نرم، ریز و تیره رنگ است.
• قسمت‌های مورد استفاده دارویی این گیاه برگها، سرشاخه‌های گلدار، ریشه و دانه آن است. جلوگیری از ریزش مو، تقویت سیستم گوارش، زیاد شدن ادرار، کمک به درمان بیماری قند، درمان کم خونی، کمک به درمان بزرگ شدن غده پروستات و بواسیر از خواص درمانی گیاه گزنه است. برای آگاهی از خواص گزنه، این مقاله را در ستاره مطالعه کنید.

سایر کاربردهای گیاه گزنه

• پس از طی دوره رشد کامل گیاه، ساقه‌های هوائی گیاه را میبرند و بلافاصله به کارخانه جهت مصارف تهیه کلروفیل و غیره منتقل میکنند. لازم به ذکر است، در هر سال دو مرتبه، می‌توان اقدام به جمع‌آوری و برداشت ساقه گیاه نمود. از ساقه گیاه به ویژه در صنعت داروسازی استفاده میشود.
• برگهای جوان گزنه در برخی مناطق کشور، به مصارف تغذیه‌ای مشابه اسفناج می رسد. همچنین گل آذین آن نیز که بعد از ظاهر شدن گل ولی قبل از رسیدن میوه چیده می شود، و به صورت له شده و مخلوط با تخم مرغ آب پز جهت تغذیه جوجه پرندگان در پرورش طیور مورد استفاده قرار می گیرد.
• در صنعت نیز از کلروفیل برگ گزنه، برای رنگ کردن صابون،‏ روغن‌ها و همچنین مواد عطری مختلف استفاده میشود.
• در پرورش خانگی گیاه، میتوان از برگهای گیاه برای تهیه دم کرده، جوشانده و سبزی در برخی غذاها استفاده نمود.

منابع: کتاب دائره المعارف گیاهان دارویی، سایت نارگیل