نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 17 مرداد 1401
ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات – گیاه پنیرک (Mallow) از گروه گیاهان دارویی بوده، گیاهی خزنده، پایا، علفی، یک یا چند ساله است که ارتفاع آن تا ۶۰ سانتیمتر هم میرسد. این گیاه به صورت خودرو در بسیاری از نقاط می‌روید و برای استفاده دارویی از آن نیز، در برخی مناطق کاشت آن رواج دارد. جالب است بدانید گیاه اصلی پنیرک در ایران نمی‌روید و آنچه در ایران به عنوان پنیرک تکثیر میگردد، گونه‌ای نزدیک به آن است. از برگ، ریشه و گل این گیاه استفاده دارویی به عمل آمده، خواص دارویی گیاه پنیرک شامل درمان التهابات تنفسی، دل پیچه، عفونت مثانه، سرفه و گرفتگی صدا، تسکین درد، درمان آفتاب‌زدگی، یبوست، رفع التهاب و عفونت‌های شدید است.
در ادامه نحوه کاشت گیاه پنیرک، تکثیر و شرایط محیطی مورد نیاز رشد گیاه گردآوری شده است. با ستاره همراه باشید.
گیاه شناسی پنیرک
گیاه دارویی پنیرک دارای برگ‌های بزرگ بوده، ساقه آن استوانه‌ای شکل، افراشته یا خمیده به طرف بالا و یا خمیده به طرف پایین و به صورت تکی یا چند تایی، همراه با کرک هایی ساده یا بدون کرک دیده میشود.
گلهای پنیرک به رنگ گلی مایل به بنفش و دارای خطوط تیره است. این گلها پس از خشک شدن به رنگ آبی در می‌آیند. میوه پنیرک مسطح و ده قسمتی است. بذر پنیرک لوبیایی شکل و قهوه‌ای رنگ است و ریشه‌های گیاه آبدار و سفید رنگ هستند.
نحوه کاشت گیاه پنیرک
گیاه دارویی پنیرک در زمان رشد نیاز به آب فراوان دارد و شخم عمیق خاک در پاییز خاک را به خوبی برای کاشت پنیرک آماده میکند. نحوه کاشت گیاه پنیرک و نیازهای اکولوژیکی گیاه به شرح زیر میباشد:
- خاک: خاک مناسب برای کاشت پنیرک، بایستی دارای بافت متوسط و غنی از مواد غذایی و ضخامت زیاد باشد.
- نور: گیاه پنیرک برای رشد، نیاز به نور کامل دارد.
- آب: نیاز آبی این گیاه بالاست و نباید به خشکی برسد.
- آفات و بیماری‌ها: از آفات این گیاه قارچ عامل بیماری زنگ است که برای مبارزه با آن می‌توان از محلول ۴/۰ zineb یا محلول ۲/۰ درصد به صورت محلول‌پاشی استفاده نمود
نحوه کاشت و تکثیر پنیرک
گیاه دارویی پنیرک، وسیله بذر تکثیر و انتشار می یابد. رویش این گونه گیاه به صورت خودرو و هرز در مکان‌هاي خشک و آفتابی است. به منظور تکثیر گیاه، در پاییز زمین اصلی را آماده نموده و کشت به طور مستقیم در اواخر اسفند ماه تا اوایل فروردین ماه، در زمین اصلی انجام میشود.
چنانچه بذرها به روش کپه‌ای کشت شوند، بایستی در هر چاله ۵ تا ۶ بذر قرار داده شود و پس از سبز شدن، خذف بوته‌های ضعیف صورت گیرد.
در صورتی که بذرها به صورت متراکم در طول ردیفها کاشت شوند، باید در مرحله ۷ تا ۸ برگی، به تنک کردن آنها اقدام شود. به نحوی که فاصله دو بوته در طول رویش ردیف ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر شود.
نحوه برداشت گیاه پنیرک
برای جمع آوری گلهای پنیرک، بهتر است در زمان باز شدن آنها که اکثرا درتابستان است، صورت گیرد. جمع آوری برگها نیز در فصل بهار باید انجام شود. در واقع، بهترین زمان برداشت برگها هنگامی است که گیاهان به گل می‌روند. در این مرحله برگها بیشترین مقدار مواد موثره را دارا می‌باشند. پس از خشک کردن گیاه آنها را در ظروف غیر پلاستیکی به دور از نور و رطوبت نگهداری میکنند.
عملکرد گیاه
عملکرد گیاه دارویی پنیرک (گل خشک بدون دمگل) بین ۵۵۰ تا هزار و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار میباشد و در صورت شرایط مناسب و مدیریت صحیح می‌توان به طور متوسط به عملکردي در حدود ۹۰۰-۸۰۰ کیلوگرم در هکتار دست یافت. لازم به ذکر است تقریبا از هر شش کیلوگرم گل تازه، یک کیلوگرم گل خشک بدون دمگل به دست می‌آید.
خواص پنیرک
پنیرک، ضد سرفه و مرهم سینه است و همچنین در درمان برونشیت و استفراغ نیز استفاده می شود. جوشانده حاصله از برگ و گل پنیرك به صورت غرغره در رفع تحریکات مخاط دهان و درد گلو اثر مفیدي دارد.
اگر برگ و ریشه پنیرك به شکل ضماد در آورده و روي دمل و یا کورك قرار داده شود، فوراً سرباز می کند. براي رفع جوش هاي صورت نیز می توان از پنیرك استفاده کرد، ضمن اینکه درد و ناراحتی هاي محل جوش را تسکین می دهد.
جوشانده آن به صورت کمپرس یا لوسیون در درمان سوختگی ها مؤثر است. به علاوه به علت خاصیت مسهلی و نرم کنندگی، دم کرده آن براي کسانی که دچار یبوست و داراي معده و روده هاي تنبلی هستند توصیه می شود. چنانچه علاقه مندید با خواص درمانی پنیرک و نحوه استفاده از آن، بیشتر آشنا شوید، میتوانید این مقاله را در ستاره مطالعه کنید.
موارد تجاری استفاده از گیاه پنیرک
محصولات گیاهی پنیرک، علاوه بر مصارف دارویی فراوان در طب سنتی، اکثراً بصورت تی بگ برای تهیه چای بصورت مستقل و یا مخلوطی با دیگرگیاهانی که به منظور مشکلات تنفسی مصرف می شوند، فرموله شده و در دسترس هستند. در بازار ایران ، فقط گل پنیرک بصورت خشک شده (بنفش رنگ) وجود دارد که می توان با کاشت این گیاه، در زمینه تولید گیاهان دارویی به کارآفرینی علاقه مندان به گل و گیاه کمک نمود.
منابع: دائره المعارف گیاهان دارویی
