نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 25 مهر 1401
برنج از غذاهای اصلی شرقیان و به ویژه ایرانیان است و شاید بتوان به راحتی بیان کرد که به طور کلی یکی از وعده‌های غذایی اصلی هر ایرانی را برنج تشکیل میدهد. مواد و ترکیبات موجود در برنج سهم بزرگی در حفظ سلامت و تندرستی بدن دارد.
آشنایی با خواص برنج سفید، ترکیبات این ماده غذایی و بهترین روش پخت برنج برای دریافت کافی و بهینه مواد غذایی مورد نیاز بدن، از مهمترین مواردی است که در این بخش از سایت ستاره به آن پرداخته ایم. همچنین شما میتوانید برای آشنایی با خواص برنج قهوه ای و خواص سبوس برنج به مطالب خواص برنج قهوه ای و خواص سبوس برنج مراجعه نمایید.
گیاه شناسی برنج
برنج گیاهی یکساله، علفی و ساقه آن همانند گندم بند بند و توخالی و داراي ۸ تا ۱۲ گره در طول ساقه می باشد.ارتفاع آن به ۵/۱ متر هم می رسد. در حدود ۹۵ درصد تولید برنج جهان در چین، هند و آسیاي جنوب شرقی می باشد و برنج مهمترین محصول و منبع غذایی بیش از یک سوم جمعیت جهان را تشکیل می دهد. در کشور ما عمده کشت برنج در استانهاي گیلان و مازندران می باشد که حدود ۷۵ درصد کل کشت برنج کشور را تشکیل می دهد.
خواص برنج (طبیعت و خواص درمانی)
انواع برنج شامل دو گروه اصلی است که این دو گروه شامل برنج سبوسدار و برنج سفید می باشند. برنج سبوس دار دارای ارزش غذایی کاملی است و فراوری نمیشود، در صورتیکه برنج سفید کاملا فراوری می شود وسبوس یا شلتوک برنج در هنگام فرآیند فراوری برداشته می شود و در نتیجه برنج سفید دارای ارزش غذایی کمتری است.
برنج از نظر طب سنتی دارای طبعی سرد و خشک است. برخی ار مهمترین خواص برنج و فواید مصرف این ماده غذایی پرخاصیت و مغذی، به طور خلاصه عبارتند از:
- به دلیل میزان بالای مواد مغذی موجود در برنج، برنج یکی از غذاهای اصلی برای رشد محسوب شده و برای کسانی که دچار سوء تغذیه هستند بسیار مفید و ضروری میباشد.
- برنج منبع مهمی برای تامین انرژی مورد نیاز روزانه افراد است. کربوهیدرات فراوان موجود در برنج منبع تامین انرژی بوده، توسط بدن متابولیزه می شوند و بعد از متابولیزه به انرژی قابل استفاده برای بدن تبدیل می شوند.
- مصرف برنج برای سلامت دستگاه گوارش مفید بوده، نسبت به سایر غلات زود هضم تر میباشد. یکی از اصلی ترین فواید درمانی و خواص برنج کمک به درمان بیماری های معده و کاهش مشکلات گوارشی است.
- استفاده از کته برنج سفید برای درمان اسهال مفید میباشد.
- از خواص برنج و آب برنج برای پوست، به تعویق انداختن علائم پیری پوست و شفاف و روشن نمودن پوست میباشد.
- از دیگرخواص برنج سفیدمیتوان به زیاد کردن شیر مادر، افزایش میزان اسپرم، کمک به درمان بی خوابی، واریس، سنگ کلیه، زخم روده، نقرس، تقویت کیه و تقویت مثانه و…. اشاره کرد.
ارزش غذایی برنج
قسمت اعظم دانه برنج از هیدراتهاي کربن تشکیل شده است که بیشتر آن نشاسته میباشد. بعد از نشاسته مهمترین ترکیب شیمیایی برنج پروتئین آن است که حدود ۷ تا ۸ درصد وزن دانه را تشکیل می دهد. سایر ترکیبات دانه برنج شامل چربیها، مواد معدنی و ویتامینها با نسبتهاي مختلف می باشد . برنج سفید داراي مقادیر کمی از ویتامین A و D محلول در چربی است ولی میزان ویتامین E و B آن نسبتا زیاد است و فاقد ویتامین C میباشد .
جدول ارزش غذایی برنج
| مواد و محتویات | مقدار در ۱۰۰ گرم |
| هیدرات کربن | ۷۹ گرم |
| چربی | ۱/۵ گرم |
| آلبومین | ۷/۶ گرم |
| فسفر | ۰/۹ گرم |
| پتاسیم | ۰/۷ گرم |
| منیزیم | ۰/۲۵ گرم |
| کلسیم | ۰/۰۸ گرم |
| آهن | ۰/۰۹ گرم |
| ویتامین ب۱ | ۰/۰۵ میلی گرم |
| ویتامین ب۲ | ۰/۰۳ میلی گرم |
بهترین نحوه مصرف و روش پخت برنج
براي حفظ ويتامين‌هاي برنج توصيه مي‌شود آن را به صورت كته پخته و آبكش نكنند چرا كه پختن برنج به‌صورت آبكش باعث خارج شدن ويتامين‌هاي محلول در آب آن نظير ويتامين B و C در حين آبكش كردن مي شود.
اين ويتامين‌ها طي پخت يا در شستشوي برنج، كاهش زيادي پيدا مي‌كنند. مقدار اين ويتامين‌ها در حين شستن ۲ درصد افت كرده و اگر آب پخت بيرون ريخته شود به حداكثر مقدار کاهش يعني ۱۰ درصد مي‌رسد. لذا، آبكش نمودن زياد برنج و نيز پخت آن در آب زياد و سپس دور ريختن آب برنج به علت كاهش ويتامين‌هاي محلول در آب و برخي املاح توصيه نمي‌شود.
مضرات برنج سفید (توصیه های پزشکی و موارد احتیاطی)
- زیاده‌روی در مصرف برنج به دلیل دارا بودن مقدار بالایی از کربوهیدراتها و مواد نشاسته‌ای به افراد چاق و دارای اضافه وزن توصیه نمیشود.
- توصیه پزشکان به افراد دیابتی کاهش مصرف برنج سفید در غذای روزانه آنها است.
- به طورکلی زیاده‌روی و مصرف بی رویه برنج موجب بروز جوش صورت، سستی و ضعف بدن، یبوست، اسیدی شدن خون و قولنج می شود.
منبع: کتاب فرهنگ خوردنیها، سایت عصر ایران
