تقریبا تمامی نسلهای پس از انقلاب خاطرات شیرینی را از بازیهای بیاد ماندنی امین تارخ در ذهن دارند. از سریال زیبای ابن سینا در دهه شصت گرفته تا همین اواخر (سریال خسوف) در پلتفرمهای اینترنتی که امین تارخ نقشی پر رنگ در آنها ایفا کرده است. متاسفانه از روزهای پایانی شهریور ۱۴۰۱ خبر بیماری استاد تارخ در جوامع هنری گسترده شد و سرانجام این بازیگر توانا در روز دوم مهرماه ۱۴۰۱ و در سن ۶۹ سالگی دار فانی را واع گفت.
بیوگرافی امین تارخ
امین تارخ هنرپیشه تئاتر، سینما و تلویزیون و مدرس رشته بازیگری است که در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۳۲ در محله سدوزک شیراز متولد شد.وی فرزند پنجم خانواده بوده و به دلیل شرایط شغلی پدرش کودکیاش را در منطقه محروم زابل گذراند. نزدیک به سه سال در شرایط سخت زابل و خاش زندگی کرده و سپس مجددا به شیراز باز میگردد.
ازدواج
امین تارخ با منصوره شادمنش (بازیگر تئاتر) ازدواج کرده و سه فرزند به نامهای نیما، مانی و نامی دارد. دو فرزند اولش به نام نیما و مانی به بازیگری علاقهمند بودند و فعالیتهای پدر را ادامه دادند اما پس از مدتی به سمت کارگردانی کشیده شدند ولی پسر کوچکش «نامی» به موسیقی علاقه دارد و در این حوزه فعالیت میکند.
تحصیلات
وی تحصیلات ابتدایی و راهنمایی خود را در شیراز به اتمام رساند. سال ۱۳۵۱ در ۱۹ سالگی بعد از قبولی در دانشگاه راهی تهران شد تا اینکه سال ۱۳۵۴ با مجموعه ای بنام شهر من شیراز وارد تلویزیون ملی شد. او در سال ۱۳۵۶ از دانشکده هنرهای نمایشی دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و تحصیلات تکمیلی خود را در سال ۱۳۶۳ با کسب مدرک فوق لیسانس در رشته مدیریت فرهنگی به پایان برد.
ورود به عرصه هنر
بازیگری را با فیلم سینمایی مرگ یزدگرد به نویسندگی و کارگردانی بهرام بیضایی در سال ۱۳۶۰ آغاز کرد. و در این فیلم در کنار بازیگرانی همچون سوسن تسلیمی ، علیرضا خمسه و بابک بیات به ایفای نقش پرداخت. همچنین وی در سال ۱۳۶۳ با بازی در مجموعه تلویزیونی بوعلی سینا به نویسندگی و تدوین و کارگردانی مرحوم کیهان رهگذار به ایفای نقش پرداخت و به شهرت رسید.
امین تارخ به مدت ۲۵ سال است که به عنوان هنرپیشه آزاد به فعالیت میپردازد و نقشهای زیادی را در فیلمها و سریالهای تلویزیونی و تئاتر ایفا کرده است. تارخ هم به عنوان هنرپیشه و هم به عنوان عضو هیئت داوری در جشنوارههای ملی بیشمار و همینطور به عنوان عضو هیئت مدیره خانه سینما حضوری فعال داشته است. او همچنین به عنوان میهمان به جشنوارههای مسکو، ژاپن و آلمان دعوت شد.
امین تارخ درباره حمایت خانوادهاش چنین میگوید: مادر و برادر بزرگم، به شدت حامی من در حوزه بازیگری بودند و دوست داشتند در این عرصه موفق شوم. یادم است وقتی برای کنکور درس میخواندم، برادرم گفت؛ چرا پیشنهادهای تئاترت را رد میکنی و زمانی که ماجرا را توضیح دادم گفت: «من این مسائل را نمیدانم درست را ول کردی ایرادی ندارد، اما تئاتر را رها نکن!!»
سریال تلویزیونی اغما یکی از سریالهای به یادماندنی بود که امین تارخ در آن در نقش دکتر پژوهان به ایفای نقش پرداخت و یکی از بازیهای خوب خود را به اجرا گذاشت. این سریال به کارگردانی سیروس مقدم و تهیهکنندگی رضا جودی که از شبکه اول سیما در ماه رمضان ۱۳۸۷ پخش شد. این سریال در نظرسنجی سایت صدا و سیما به عنوان محبوبترین سریال تلوزیونی ماه رمضان ۸۶ شناخته شد.
تاسیس مدرسه بازیگری
امین تارخ در سال ۱۳۷۳ اولین مدرسه بازیگری را به نام کارگاه آزاد بازیگری در تهران تأسیس کرد که یکی از مؤسسات آموزش بازیگری سینما در ایران محسوب میشود. او دو سال با عنوان مدرس در این دانشگاه تدریس کرد. تارخ از سال ۱۳۷۶ به عنوان یکی از چهرههای برتر احیای تئاتر ایران شناخته شد. او در هجدهمین جشنواره تئاتر و فیلم فجر هم به عنوان یکی از اعضای هیئت داوران و هم به عنوان یکی از کارگردانهای هنری حضور یافت. فارغالتحصیلان کارگاه آزاد بازیگری تا سال ۱۳۸۷، تعدادی از جوایز هنرپیشه برتر را به خود اختصاص دادهاند.
در سال ۱۳۷۹ این مؤسسه اقدام به برقراری ارتباط با سایر مدارس بینالمللی آموزش بازیگری کرد و امین تارخ به مرکز فیلیندرز درامای استرالیای جنوبی دعوت شد. او دو سال با عنوان مدرس در این دانشگاه تدریس کرد. تارخ از سال ۱۳۷۶ به عنوان یکی از چهرههای برتر احیای تئاتر ایران شناخته شد. او در هجدهمین جشنواره تئاتر و فیلم فجر هم به عنوان یکی از اعضای هیئت داوران و هم به عنوان یکی از کارگردانهای هنری حضور یافت.
شاگردان مشهور امین تارخ
همانطور که گفته شد امین تارخ در زمینه برگزاری کلاسهای بازیگری نقش بسزایی داشته و بازیگران بسیاری را به سینمای ایران معرفی کرده است. در ادامه به معرفی چندتن از این هنرمندان خواهیم پرداخت.
- شبنم مقدمی جزو بازیگرانی است که با آموزش بازیگری در کلاس های امین تارخ توانست به سینما راه پیدا کند.
- رامین راستاد بازیگر معروف اهل ایران است که اکثرا در نقش های منفی بازی میکند. راستاد هم ابتدا در کلاس های بازیگری امین تارخ شرکت کرد و سپس با یادگیری فنون بازیگری در کلاس های ایشان توانست به سینما راه پیدا کند.
- حبیب رضایی جزو بازیگران خوب سینمای ایران است. وی با شرکت در کلاس های بازیگری امین تارخ توانست فوت و فن بازیگری را یاد بگیرد.
- ترانه علیدوستی یکی دیگر از مشهورترین بازیگرانی است که با شرکت در کلاس های بازیگری امین تارخ توانست راهش را برای ورود به سینما هموار کند.
- مهتاب کرامتی جزو محبوب ترین بازیگران حال حاضر سینمای ایران است که با شرکت در کلاس های بازیگری امین تارخ و یادگیری فنون بازیگری در این کلاس ها توانست به سینما راه یابد.
- مریم بوبانی در سال ۱۳۷۳ و با شرکت در کلاس های بازیگری امین تارخ، آموزش بازیگری را فرا گرفت و بعد از چند سال وارد سینما شد.
- بیتا سحرخیز با شرکت در کلاس های بازیگری امین تارخ و آموزش بازیگری در کلاس های ایشان توانست راهش را برای ورود به سینما و تلویزیون ایران هموار کند.
- مجید مشیری در سال ۱۳۷۳ و با حضور در کلاس های بازیگری امین تارخ توانست فوت و فن بازیگری را یاد بگیرد و راهش برای ورود به سینما را هموارتر کند. مشیری با ایفای نقش در سریال خط قرمز به شهرت رسید.
- لعیا زنگنه جزو بهترین بازیگران زن سینمای ایران است که امین تارخ تاثیر زیادی در ورودش به سینما داشته است.
- پوریا پورسرخ با شرکت در کلاس های بازیگری امین تارخ توانست راهش برای حضور در سینما و تلویزیون را هموار کند.
- مهدی امینی خواه یکی دیگر از بازیگرانی است که به واسطه حضور در کلاس های بازیگری امین تارخ توانست به سینما راه یابد.
- شهرام قائدی یکی از بازیگران با استعداد اهل ایران است. قائدی با شرکت در کلاس های بازیگری توانست وارد سینمای ایران شود.
- گلاره عباسی بوسیله امین تارخ برای بازی در سریال در چشم باد به مسعود جعفری جوزانی، کارگردان سریال معرفی شد و پس از بازی در آن سریال به شهرت رسید.
خویشاوندان هنرمند امین تارخ
- پری امیرحمزه (مادر زن) – بازیگر
- منصوره شادمنش (همسر) – بازیگر
- مسعود کرامتی (باجناق) – کارگردان – بازیگر
- فرخنده شادمنش (خواهر زن) – بازیگر
- مهدی تارخ (برادر) – بازیگر
- نیما تارخ (فرزند) – کارگردان
- مانی تارخ (فرزند) – کارگردان
- نامی تارخ (فرزند) – موسیقی
فعالیتهای هنری امین تارخ
فیلم سینمایی
- ۱۳۶۰ – مرگ یزدگرد
- ۱۳۶۵ – چمدان
- ۱۳۶۵ – پرنده کوچک خوشبختی
- ۱۳۶۵ – پاییزان
- ۱۳۶۶ – سرب
- ۱۳۶۸ – مادر
- ۱۳۶۸ – جستجوگر
- ۱۳۷۰ – شقایق
- ۱۳۷۰ – دلشدگان
- ۱۳۷۱ – مجسمه
- ۱۳۷۱ – سارا
- ۱۳۷۲ – آنها هیچکس را دوست ندارند
- ۱۳۷۳ – آرزوی بزرگ
- ۱۳۷۴ – ماه و خورشید
- ۱۳۷۴ – شیخ مفید
- ۱۳۷۴ – توطئه
- ۱۳۷۶ – هفت سنگ
- ۱۳۷۶ – قاعده بازی
- ۱۳۷۶ – ساغر
- ۱۳۷۸ – عشق + ۲
- ۱۳۸۳ – رازها
- ۱۳۸۴ – پرونده هاوانا
- ۱۳۸۴ – پابرهنه در بهشت
- ۱۳۸۵ – ساعت ۲۵
- ۱۳۸۵ – رئیس
- ۱۳۸۸ – زمهریر
- ۱۳۸۸ – باغ قرمز
- ۱۳۹۵ – پشت دیوار سکوت
- ۱۳۹۵ – بنبست وثوق
مجموعه تلویزیونی
- ۱۳۵۴ – شهر من، شیراز
- ۱۳۵۵ – تلهتئاتر «لازارتی، ببر گراز دندان»
- ۱۳۵۶ – ارثیه ایرانی
- ۱۳۶۰ – سربداران
- ۱۳۶۳ – بوعلی سینا
- ۱۳۷۱ – آپارتمان
- ۱۳۷۱ – محکمه عدالت
- ۱۳۷۶–۷۷ – هفتسنگ
- ۱۳۸۰ – سفر سبز
- ۱۳۸۱ – معصومیت از دست رفته
- ۱۳۸۶ – اغما
- ۱۳۸۹ – جراحت
- ۱۳۹۳ – راه شیری
- ۱۳۹۳ – گاهی به پشت سر نگاه کن
- ۱۳۹۶ – سایهبان
- ۱۳۹۷ – رهایم نکن
- ۱۳۹۹ – آقازاده
- ۱۴۰۰ – خسوف
تئاتر
- ۱۳۵۲ – لورنزاچیو
- ۱۳۵۲ – هنری چهارم
- ۱۳۵۴ – اتللو
- ۱۳۵۵ – لازارتی
- ۱۳۵۵ – زن نیک سچوان
- ۱۳۵۸ – مرگ یزدگرد
- ۱۳۵۸ – بکت
- ۱۳۷۲ – تنبورنواز
- ۱۳۷۶ – شاعر
جوایز و انتخابها
- کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (پرونده هاوانا)
- لوح تقدیر بازیگر نقش اول مرد مجله گزارش فیلم (مجسمه) – سال ۱۳۷۲
- دوره ۱۵ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) – سال ۱۳۷۵
- دوره ۲۴ جشنواره فیلم فجر (مسابقه سینمای ایران) – سال ۱۳۸۴
- برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (ماه و خورشید)
- برنده تندیس شبکه سوم سیما بهترین بازیگر نقش اول مرد (معصومیت از دست رفته)
- برنده تندیس حافظ مجله دنیای تصویر بهترین بازیگر نقش اول مرد (معصومیت از دست رفته)
- برنده تندیس جشنواره عاشورائیان بهترین بازیگر نقش اول (معصومیت از دست رفته)
- لوح افتخار به عنوان «هنرمند ملی» – سال ۱۳۸۷
درگذشت امین تارخ
این هنرمند در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ و به دنبال ایست کامل قلبی و تنفسی توسط آمبولانس به اورژانس بیمارستان منتقل و بلافاصله تحت عملیات احیای قلبی و ریوی پیشرفته قرار گرفت. پس از یک ساعت عملیات احیا، ضربان قلب فعال شد و احتمالاً به علت طولانی بودن مدت ایست قلبی تنفسی، تنفس بیمار با دستگاه صورت گرفت و هوشیاری بیمار بسیار پایین بود. متاسفانه این بازیگر توانمند و دوستداشتنی در روز ۲ مهر ماه ۱۴۰۱ به دیار حق شتافت. روحش شاد و یادش گرامی