تربیت کودکان بیش فعال و کم توجه

ستاره | سرویس روانشناسی – کودکان را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد کودکانی که تربیتشان سخت است و کودکانی که تربیتشان سخت‌تر است. والدین اغلب مطرح می‌کنند که همه کودکان آنها خوب رفتار می‌کنند اما یکی از آنها اینقدر بد رفتاری می‌کند که باعث ناراحتی همه می‌گردد. کودکان مهارت و علایق و توانایی‌های گوناگون و متفاوتی دارند و به طرز متفاوتی نیز رفتار می‌کنند. دانستن اینکه چرا تربیت یکی از کودکان نسبت به دیگران اینقدر دشوار است اهمیت زیادی ندارد. آنچه اهمیت دارد نحوه برخورد ما با این مسئله است. در این نوشته به مسایل مورد توجه در تربیت کودکان بیش فعال و کودکانی که دارای مشکل خاص هستند اشاره شده است.

چرا تربیت یک بچه نسبت به تربیت سایر بچه‌ها مشکل‌تر است؟

بعضی از کودکان انرژی و زمان زیادی از والدین خود می‌گیرند. اگر می‌خواهید تمامی فرزندان شما موفق باشند و یک یا دو بچه دارید که تربیت آنها دشوارتر است این بدین معناست که مجبورید در زمینه فرزندپروری به شدت و فعالانه تلاش کنید.

تربیت کودکان بیش فعال و کودکانی که اختلال کم توجهی دارند برای والدین و مربیان خود یک چالش محسوب می‌شوند. این قبیل کودکان نسبت به سایر کودکان از فراخنای توجه کمی نسبت به سن خود برخوردارند. بسیاری از این کودکان بیش‌ فعال نیز هستند. درمان کودکانی که هم نقص توجه دارند و هم بیش فعال هستند (ADHD)، چهار جنبه دارد که عبارتند از:

• مدیریت پزشکی که اغلب با دارو همراه است
• برنامه ریزی آموزشی
• مشاوره فردی و خانوادگی
• برنامه ریزی رفتاری

در اینجا به مثالی از برنامه‌ریزی رفتاری اشاره می‌شود که می‌توانید در خصوص این قبیل کودکان یا هر کودکی با نیازهای خاص به کار ببرید.

تربیت کودکان بیش فعال و دارای مشکل تربیتی

نقصان توجه و بیش فعالی بعضی از کودکان، رفتار تکانشی را در آنها به وجود می‌آورد. ممکن است بدرفتاری کودک به علت نومیدی او افزایش یابد. بعضی از کودکانی هم که به خاطر داشتن آلرژی دارو مصرف می‌کنند رفتار آنها ممکن است تحت تأثیر آن داروها قرار گرفته و سطح فعالیت این قبیل کودکان را تحت تاثیر قرار بدهند. عواملی که امر تربیت کودک را با دشواری بیشتری مواجه می‌سازند. بنابراین لازم است در تعیین اینکه چه رفتاری جزء رفتارهای بد به حساب می‌آید و در تعیین اینکه اثر این اختلال در کودکان چه چیزی می‌باشد، قضاوت دقیقی به عمل بیاورید. به همین خاطر، بهتر است در طول این دوره مثبت‌گرایی بیشتری از خود نشان بدهید.

اگر مادر صبر می‌کرد تا زمانی که فرزندش غیر قابل کنترل باشد در این صورت، ساکت کردن او بسیار دشوار می‌شد. این مادر همچنین یاد گرفته است که در این جور مواقع خونسردی خود را حفظ کند. این رفتار به آرام شدن فرزندش نیز کمک می‌کند. اگر عصبانی شده و یا بر سر فرزندش داد بکشد رفتار او بدتر خواهد شد.

مادر در کنار فرزندش می‌ماند و صرفا به او نمی‌گوید که آرام بگیرد، بلکه کاری می‌کند که او خودش آرام بشود. مادر همچنین فرزند خود را به فعالیت آرام نظیر گوش دادن به یک داستان وامی‌دارد و از فرزندش می‌خواهد تا برای آرام شدن چند نفس عمیق بکشد. بعضی از کودکان از طریق موسیقی ملایم و گوش دادن از طریق هدفون، گوش دادن به یک داستان صوتی و یا تماشای تلویزیون به آرامش می‌رسند.

اگر مادر و فرزند این تکنیک را به طور مستمر تمرین کنند زمانی که فرزند خیلی هیجان زده باشد در این صورت به شکل یک الگو در خواهد آمد. کودک هم یاد خواهد گرفت تا در مورد فعالیت خود بازخورد مناسبی به دست بیاورد و رفتار خود را کنترل کند. این طرح در مورد هر کودکی می‌تواند کارساز باشد.

نکات و راه‌حل‌های خانگی در تربیت کودکان خاص

تربیت کودکان بیش فعال یا شبیه آنها به ثبات رفتاری والدین نیاز دارد. آنها برای داشتن رفتار مطلوب به یک ساختار صحیح رفتاری نیاز دارند. برای آنها برنامه‌ای را برای بیدار شدن از خواب، برای غذا خوردن، برای کار کردن و برای انجام تکالیف درسی، برای تماشای تلویزیون و برای بازی کردن و غیره مهیا کنید.

• برای افزایش میزان درک و انگیزه کودک جهت استفاده از این برنامه از ساعت و یا یک تایمر استفاده کنید.
• هیچ برنامه‌ای را به جز با اطلاع قبلی تغییر ندهید.
• مقررات خاص را مکتوب کنید. برای این کار استفاده از جدول تشویقی و قرارداد ممکن است سودمند باشد.
• همچنین عواقب به خصوصی را که در پی عدم رعایت برنامه پیش خواهد آمد، از قبل مکتوب کنید و به تشویق‌ها و تنبیه‌ها نیز اشاره کنید.
• موقع ارائه دستور، واضح عمل کرده و به کودک خواسته خود را شفاف بیان کنید.
• دستورات را ساده صادر کنید.
• هربار بیش از یک یا دو دستور صادر نکنید.
• قبل از اینکه کودک دستورات شما را به مرحله اجرا در بیاورد از او بخواهید که آنها را برایتان تکرار کند.
• برای آرام شدن کودک محل دنجی را فراهم کنید. از این محل می‌توانید برای مطالعه و انجام تکالیف درسی استفاده بکنید. آن محل را ساکت و آرام نگه دارید.
• هنگام تربیت کودکان و به خصوص تربیت کودکان بیش فعال و کم توجه آرام باشید عصبانی شدن و از کوره در رفتن معمولا اوضاع را بدتر می‌کند.
• استفاده از تکنیک وقفه نیز می‌تواند راه حل مفیدی برای مشکل این قبیل از کودکان باشد.

از ناتوانی‌ها به عنوان عذر و بهانه برای سوءرفتار استفاده نکنید. چرا که در غیر اینصورت به کودک خود یاد خواهید داد تا از ضعف خود به عنوان بهانه‌ای برای عدم انجام کار و یا عدم اصلاح سوء رفتار در سراسر عمر خود استفاده بکند. مثلا کودکی که اختلال نقصان توجه دارد می‌گوید: «امروز نمی‌توانم خوب رفتار کنم چون فراموش کردم که قرصم را بخورم». به این دلیل چنین حرفی را می‌زند چون والدین او به وی یاد داده‌اند که خوردن قرص رفتار او را کنترل می‌کند.

کودکانی که دچار ناتوانی خاص هستند لازم است بدانند که تنها راه غلبه بر ناتوانی خود سخت کوشی و دقت عمل است و بهانه صرفا معلولیت آنها را بیشتر می‌کند. کودکانی که مشکل خاصی دارند به برنامه‌های خاصی نیاز دارند نه به عذر و بهانه خاص. برای تربیت کودکان بیش فعال و دارای مشکل خاص، دقت و انرژی خود را بر کودک، متمرکز کنید. این قبیل کودکان از این طریق موفق به غلبه بر مشکلات خاص خود خواهند بود.