آیا کتک زدن کودکان برای تربیت آنها لازم است؟

ستاره | سرویس روانشناسی – کتک زدن کودک یک نوع تنبیه است اما آیا می‌تواند شکل قابل قبولی از تنبیه کودک باشد؟ بسیاری از والدین در مورد کتک زدن یا نزدن بچه در سرگشتگی به سر می‌برند. این مقاله به شما کمک می‌کند تا به کارگیری کتک زدن برای تربیت فرزندان را ارزیابی کنید.

 

هنگام کتک زدن کودک چه اتفاقی می‌افتد؟

کتک زدن معمولا سوء‌رفتار کودک را متوقف می‌کند. وقتی سوء رفتار کودک متوقف می‌شود والدین احساس موفقیت کرده و می‌فهمند که کارساز بوده است. کودکی که کتک می‌خورد معمولا آرام می‌گیرد و سعی می‌کند تا رفتار خوبی داشته باشد اما بعد از مدتی دوباره شروع می‌کند. دوباره پدر یا مادر او را کتک میزند چرا که این کار در وهله اول کارساز بوده است. مجددا کودک برای مدت کوتاهی آرام می‌گیرد و بعد دوباره به سوء رفتار خود ادامه می‌دهد. این الگوی فریبنده به این خاطر رخ می‌دهد که کتک زدن کودک صرفاً یک کنترل بیرونی بوده و در اتخاذ تصمیم مسئولانه و یا تقویت تصمیم‌گیری درونی کودک را تشویق نمی‌کند. کودکانی که به طور مرتب کتک می‌خورند در واقع خویشتنداری را یاد نمی‌گیرند.

بسیاری از کودکان ترجیح می‌دهند کتک بخورند تا اینکه به مدت چند روز از امتیاز خاصی محروم بشوند. کتک زدن سریع تمام می‌شود و آنها می‌توانند برای شروع یک ماجراجویی دیگر آماده شوند. بسیاری از کودکان بر این باورند که وقتی کتک خوردند دیگر همه چیز روبراه است چون به عقیده آنها دیگر حسابشان صاف شده است. هنگام کتک خوردن بسیاری از کودکان به جای تمرکز بر تصمیم نادرست و اصلاح رفتارشان بر تنبیه خود را متمرکز می‌شوند.

در خانواد‌هایی که یکی از والدین کودک خود را کتک میزند، کودکان از پدر یا مادری که آنها را کتک میزند اجتناب کرده و پدر یا مادری را که کتک نمیزند ناتوان فرض خواهد کرد و این به معنای بازندگی والدین است که به نوبه خود بر رشد و نمو طبیعی کودک اثر نامطلوب می‌گذارد.

 

 

عوارض جانبی کتک زدن کودک

• کتک خوردن کودک باعث تحقیر و شرمساری کودک می‌شود.
• شرمساری باعث می‌شود که کودکان عصبانی شده یا به فکر تلافی بیافتند.
• کتک زدن بر نگرش کودک اثر می‌گذارد.
• کودکی که مرتب کتک می‌خورد احساس ناامنی کرده و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد.
• بعضی از کودکان که کتک می‌خورند گوشه‌گیر و بعضی دیگر بیش فعال، پرخاشگر و تحریک پذیر می‌شوند.
• کودکان از والدین خود تقلید می‌کنند وقتی شما را کتک بزنید او نیز یاد می‌گیرد تا برای تربیت فرزند خود او را کتک بزند.

 

راه‌های سه گانه استفاده از تنبیه بدنی

برای کتک زدن کودک والدین به سه طریق عمل می‌کنند. ۱- به طریق تکانشی ۲- از طریق خشم ۳- از طریق برنامه

۱- روش تکانشی

این روش، روش «همه روزه» نیز نام دارد و بیشتر در مورد کودکان کم سن‌وسال استفاده می‌شود. اینگونه والدین هرگز در مورد کتک زدن واقعی خیلی جدی نیستند. معمولاً با یک دست کودک خود را نگه می‌دارند و با دست دیگر او را تکان می‌دهند. برای مثال این والدین وقتی کودکشان به چیزی دست می‌زند که نباید، او را کتک میزنند. در حالی که در این جور مواقع بهتر است به کودک بگویید که چرا نباید بعضی از اشیا را لمس کند و کودک و یا شی را از محل دور کنید. روش تکانشی هیچ اثر پایداری بر سوء رفتار کودک ندارد. بعد از چند بار کتک خوردن دیگر این کار برایش بی معنی می‌شود.

در کتک زدن تکانشی، کتک زدن کودک بستگی به این دارد که والدین در آن لحظه به خصوص چه احساسی دارند. اگر خلقشان تنگ باشد، بچه‌ی خود را سر هر مسئله کوچکی کتک می‌زنند. اما اگر در آن زمان بی‌حوصله نباشند کودکشان از شر کتک خوردن در امان می‌ماند. چنین حالتی کودک را گیج خواهد کرد. لذا این روش، خوب و بد را به کودک یاد نمی‌دهد و در تصمیم گیری بهتر هم کمکی به آن‌ها نمی‌کند.

کودکانی که مرتب بصورت تکانشی کتک می‌خورند:

• بر این باورند که کتک خوردن بخش عادی از زندگی است. بنابراین اگر کودک دیگری کاری بکند که باب میل آنها نیست او را کتک می‌زنند.
• بر این باورند که هر کاری که آنها انجام می‌دهند غلط است. این کار به نوبه خود عزت نفس آنها را ضعیف کرده و اعتماد به نفسشان را نیز کاهش می‌دهد.
• کتک زدن مرتب به کودکان باعث می‌شود که خویشتن‌داری کودکان پایین بیاید و بر اساس ترس و وحشت از تنبیه عمل بکنند.
• روش تکانشی تنبیه موثری نیست و نیاز به کتک زدن کودک در آینده را نه تنها کاهش نداده بلکه افزایش نیز می‌دهد. در حالی که هدف تربیت درست این است که به کودکان شیوه اتخاذ تصمیم گیری مسئولانه را یاد بدهیم.

 

 

۲- تربیت کودک با استفاده از خشم

روش دیگری که والدین از کتک زدن استفاده می‌کنند روش خشمگین شدن است. این متداول‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین روش به حساب می‌آید. وقتی عصبانی شده و کودک خود را کتک می‌زنید:

• به کودک خود یاد می‌دهید که با سوء‌رفتار می‌تواند شما را عصبانی کند.
• وقتی موقعی که خشمگین هستید کودک خود را کتک می‌زنید ممکن است راه افراط را در پیش گرفته و به کودکتان صدمه بزنید.
• وقتی موقع خشم کودکتان را کتک می‌زنید، در خودتان و در کودکتان و نیز در بقیه اعضای خانواده هیجانات منفی به وجود می‌آورید.
• در این حالت بسیاری از کودکان از والدین خود می‌ترسند و نسبت به آنها بی‌اعتماد می‌شوند که این نیز به نوبه خود به عدم اعتماد به نفس منجر می‌شود.
• کتک زدن کودک در هنگام خشمگین شدن به کودک یاد می‌دهد که او نیز به هنگام خشم می‌تواند کتک بزند و نیازی به خویشتنداری ندارد چرا که والدینش از خود خویشتن‌داری نشان نداده‌اند.
• کودکان فکر می‌کنند برای شما یک مزاحم و بی‌فایده هستند.
• اگر خشم خود را کنترل کنید و فرزند خود را کتک نزنید باعث می‌شود که بر خودتان تسلط بیشتری پیدا کرده و رفته رفته کنترل خشم، عادت شما می‌شود.

۳- تنبیه کودک از روی برنامه

سومین روشی که بعضی از والدین برای تنبیه کودک خود استفاده می‌کنند روش تنبیه با برنامه است. این روشی است که به کودکتان می‌گوید که بعضی از رفتارها می‌تواند به تنبیه شدن او منجر شود. برای مثال “اگر بی‌ادبی بکنید کتک خواهید خورد”، اگر کودکتان بی ادبی بکند به آرامی او را کتک بزنید. کلمه به آرامی در اینجا خیلی اهمیت دارد اگر به آرامی او را کتک نمی‌زنید در واقع دارید خشمگینانه کتک می‌زنید. در نظر بگیرید هیچ چگونه شواهدی وجود ندارد که نشان بدهد کتک زدن کودک با برنامه به کودکان یاد می‌دهد تا هرچه بیشتر رفتار مسئولانه داشته باشند. کتک زدن با برنامه هنوز هم یک رفتار منفی تلقی می‌شود. اگر به خودتان اجازه بدهید تا کودک‌تان را کتک بزنید ممکن است موقع انجام این کار خشمگین باشید که این نیز به نوبه خود به بدتر شدن اوضاع کمک می‌کند.

اگر برای به کارگیری برنامه از وقت و انرژی خود مایه می‌گذارید از برنامه‌ای استفاده کنید که برای تربیت فرزند راه‌های مثبتی را ارائه می‌کند. می‌توانید بدون استفاده از تنبیه بدنی، کودکان باتربیتی را تربیت کنید. تنبیه می‌تواند برای رهایی بخشیدن به خشمگینی یا ناکامی شما موثر باشد اما یک راه حل موقتی بوده و مسئولیت پذیری کودکان را تقویت نمی‌کند. کتک زدن کودک بیشتر از آن که منفعت داشته باشد در برگیرنده مضرات بسیار است. لذا از برنامه‌ای استفاده بکنید که راه حل‌های مثبت را مورد تاکید قرار داده و شما را قادر سازد تا بتوانید خویشتن داری خود را حفظ کنید و منجر به نتایج مثبت گردد.

 

منبع: کتاب چگونه با کودک خود رفتار کنیم؟