راه های دستیابی به صبر و شکیبایی

ستاره | سرویس روانشناسی – زندگی انسان در دنیا آمیخته با مشکلات زیادی است که اگر در برابر آنها بایستند و شکیبایی به خرج دهد به یقین پیروز خواهد شد. خویشتن داری و صبور بودن یکی از عوامل موفقیت انسان‌ها در زندگی است. بردباری، قدرت مدیریت بحران انسان را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند فرد در زندگی پر از فراز و نشیب و سختی سلامت روانی و اجتماعی خود را حفظ کند. خداوند در قرآن کریم در این باره می‌فرماید: سلام و تهنیت بر شما باد که صبر پیشه کردید تا عاقبت نیکو منزلگاهی یافتید (رعد/ ۲۴).

 

تعریف صبر چیست؟

خویشتن داری میزان سطحی از تحمل فرد است قبل از اینکه فرد واکنش منفی نشان دهد. همچنین این لغت بمنظور اشاره به صفت و فضیلت ثابت قدم بودن شخص بکار می‌رود. که متضادهای آن عجله و عجول بودن است. بردباری یکی از راه‌های مقاومت انسان در شرایط دشوار است. که می‌تواند اشاره به پایداری نشان دادن انسان در برابر موقعیت‌های تحریک و یا تاخیر باشد بدون آنکه باعث دلخوری یا خشم یا سایر راه‌های منفی شود. خویشتن داری نمودی از تحمل هر انسان در زمانی است که وی تحت فشار بوده و بویژه هنگامی که با مشکلات طولانی مدت مواجه شده باشد.

• در روانشناسی تکاملی و علوم اعصاب شناختی خویشتن داری بعنوان یک مشکل تصمیم گیری بین دو انتخاب، مثلاً انتخاب پاداش کوچک در کوتاه مدت، یا انتخاب پاداش ارزشمندتر در دراز مدت مورد مطالعه قرار گرفته است.
• صبوری نقطه مقابل بی‌تابی و تسلیم شدن در برابر سختی‌هاست. در قرآن کریم نزدیک به صد آیه از بردباری سخن به میان آمده است به طوری که کلید ورود به بهشت صبر و استقامت معرفی شده است.

 

نتایج صبور بودن

بسیاری از مشکلات آدمی ناشی از رفتارهایی است که برخاسته از عدم توانایی انسان در کنترل احساسات و عواطف می‌باشد. و بردباری به عنوان یکی از مهمترین فضیلت‌های انسانی دارای کارکردهای متعددی می‌باشد:

• مدیریت و مهار نفس و خویشتن داری در برابر ناملایمات زندگی
• آرامش روحی و روانی
• موفقیت در روابط اجتماعی تحصیلی شغلی
• تقویت روحیه دینداری
• توانمند سازی هیجانات و احساسات درونی
• مصونیت از یاس و نومیدی و…

 

 

راه‌های دستیابی به صبر

شکیبایی مهارتی است که می‌بایست آنرا آموخت و برای نهادینه کردن آن تمرین و ممارست کرد. درواقع یاد بگیرید که نبود آن را تشخیص دهید و بدانید که چه زمان باید عملکرد خود را تغییر دهید یا عقب بایستید و صبر کنید. برای کسب این مهارت روش‌های متعددی وجود دارد که با بهره‌گیری از آن می‌توان به فرد صبوری تبدیل شد. راهکارهای پیشنهادی ما عبارتند از:

خداوند متعال زندگی را چنان مقرر کرده که لذت آن همواره با رنج و کوشش همراه باشد. انسان برای این آفریده شده است که در آزمون‌های این دنیا برای زندگی جاودانه و ابدی آخرت آماده شود. کسی که زندگی را اینگونه ببیند حوادث گوناگون آن برای او ناگهانی جلوه نکرده و بی‌تابی نمی‌کند. توجه به محدود بودن دنیا توان انسان را در مشکلات افزایش می‌دهد چرا که این باور فرد رابا انگیزه می‌سازد که با صبر و امید در زندگی حرکت کند.

اگر انسان بداند که آغاز و سرانجام امورش در اختیار خداوند است و خداست که به او وجود بخشیده، در برابر مشکلات بی‌تابی نمی‌کند چون به این امر ایمان دارد که خداوند رنج و محرومیت‌های مومنان را پاداشی چند برابر خواهد داد.

انسانی که معتقد باشد آنچه که به او می‌رسد از جانب خداوند است و هر پیشامدی به خواسته اوست آن چنان روحیه مقاومی پیدا می‌کند که به سادگی می‌تواند محرومیت‌ها را تحمل کرده و تحت تأثیر هیچ کس و هیچ چیز از راه صبر خارج نگردد.

شناخت خدا و اعتقاد داشتن به معاد و اینکه کارهای خیر و شری که افراد در این دنیا انجام می‌دهند، روزی به آنها رسیدگی خواهد شد و اینکه انسان به یقین برسد که خداوند وعده داده بعد از هر سختی، آسانی است، انسان را در برابر ناملایمات صبور می‌کند.

ایمان به هدف محرک باطنی و درونی است که انسان را به سوی هدف می‏‌کشاند و سختی‏‌ها و گرفتاری‌ها را آسان و هموار می‏‌نماید و باعث می‌شود تا انسان در مشکلات با دلی مطمئن و آرام به راه خود ادامه ‏دهد. هر چه ایمان به راهی که می‌رویم بیشتر باشد موفقیت و تحمل کمبودها و موانع نیز در طول مسیر آسانتر است.

نوع نگرش فرد نسبت به سختی‌های زندگی تأثیر مستقیمی برفشار روانی حاصل از موقعیت دارد. اگر موقعیت ناخوشایند را مثبت بنگریم قابل تحمل خواهد بود. اما اگر آن را منفی ارزیابی کنیم، از کنترل ما خارج و غیر تحمل می‌گردد. درواقع، ما آن گونه که حوادث را تفسیر می‌کنیم، به آن واکنش نشان می‌دهیم. بنابراین، به وسیله تفسیرهایمان می‌توانیم موقعیت‌های ناخوشایند را کنترل و مدیریت کنیم، و توان خود را بالاببریم.

برای تقویت روحیه صبردر تصمیم‏‌گیرى‏‌ها، حتى‌‏الامکان با افراد عاقل و پخته مشورت نمایید و سعی کنید بیشتر با افراد خوش خلق و صبور معاشرت کنید. همچنین از تفریحات سالم و تقویت کننده اراده؛ مانند کوهنوردى، شنا، دو، صحرانوردی و پیاده‏‌روى، گردش در طبیعت و… نیز استفاده کنید. این تفریحات تحمل انسان را افزایش می‌دهد.

با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد. دعا و طلب کمک از خدا آرامشی به انسان می‌دهد که او در برابر مشکلات همچون سنگ سخت می‌شود و جزع و بی‌تابی به خود راه نمی‌دهد. توکل به معنی واگذاری امر به خداوند متعال است. به خداوند بزرگ امیدوار باشید و دائما بر او توکل کنید. ارتباط خود را با او استحکام بخشید و در مشکلات و مصیبت‌ها از او استمداد بطلبید. افراد متوکل از اضطراب و استرس به دور هستند. به طور کلی انس و ارتباط با خدا از طریق نماز و عبادت و ذکر و دعا به انسان آرامش واقعی می‌دهد و میزان استقامت انسان را در مواجهه با مشکلات و سختی‌ها بالا می‌برد. این مهمترین عامل در دستیابی به صبر و شکیبایی است.