غزل شماره ۴۹۳ حافظ: ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی

معنی و تفسیر غزل شماره ۴۹۳ حافظ

ای پادشه خوبان داد از غم تنهایی
دل بی تو به جان آمد وقت است که بازآیی‌

ای سرور زیبارویان، از دست اندوه جدایی تو فریاد و شکایت دارم. دل از دوری تو جانش به لب رسید، وقت آن رسیده که بازگردی.

 

 

دایم گل این بستان شاداب نمی‌ماند
دریاب ضعیفان را در وقت توانایی

همواره گل بوستان زندگی‌ تر و تازه نمی‌ماند، هنگام توانایی به فریاد بینوایان برس.

 

 

دیشب گله زلفش با باد همی‌کردم
گفتا غلطی بگذر زین فکرت سودایی

دیشب با باد صبا از دست گیسوی یار گلایه می‌کردم، گفت: اشتباه می‌کنی، از این اندیشه جنون‌آمیز درگذر… ادامه در بیت بعد

 

 

صد باد صبا این جا با سلسله می‌رقصند
این است حریف‌ ای دل تا باد نپیمایی

چرا که اینجا یعنی در زلف او صد باد صبا با پای در زنجیر به رقص و پایکوبی مشغولند، حریف و همدم زلف او، این چنین باید باشد؛ باشد که دیگر حرف و کار بیهوده از تو سر نزند.

 

 

مشتاقی و مهجوری دور از تو چنانم کرد
کز دست بخواهد شد پایاب شکیبایی

دور از جان تو، آرزومندی و دوری کاری به سرم آورده که صبر و تحمل مرا از کفم ربوده است.

 

 

یا رب به که شاید گفت این نکته که در عالم
رخساره به کس ننمود آن شاهد هرجایی

خدایا، این نکته لطیف را با چه کسی می‌توان در میان نهاد که آن معشوق همگان، روی خود را به کسی نشان نداد.

 

 

ساقی چمن گل را بی روی تو رنگی نیست
شمشاد خرامان کن تا باغ بیارایی‌

ای ساقی، گلزار پر از گل سرخ را بدون رخسار تو، رنگ و بویی نیست؛ با اندام مانند شمشاد خود بخرام تا باغ را آرایش دهی.

 

 

ای درد توام درمان در بستر ناکامی
و‌ای یاد توام مونس در گوشه تنهایی‌

ای آنکه درد عشق تو سبب درمان من که در بستر ناکامی افتاده‌ام و یاد تو هم‌نفس من در کنج عزلت است.

 

 

در دایره قسمت ما نقطه تسلیمیم
لطف آن چه تو اندیشی حکم آن چه تو فرمایی

ما مانند نقطه مرکز دایره سرنوشت بی‌حرکت و تسلیم هستیم، آنچه تو درباره ما بیندیشی عین مهربانی بوده و اجرای آنچه تو بگویی بر ما واجب است.

 

 

فکر خود و رای خود در عالم رندی نیست
کفر است در این مذهب خودبینی و خودرایی

در عالم رندی و آزادگی، طبق خواسته و اراده خود عمل کردن جایز نیست. در مذهب رندان، خودبینی و خودکامگی، خلاف و ناسپاسی است.

 

 

زین دایره مینا خونین جگرم می‌ ده
تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی

از این آسمان منحنی آبی رنگ دلم خون است.‌ ای ساقی، شراب بیاور تا این مشکل خود را به کمک جام شیشه‌ای شراب حل کنم.

 

 

حافظ شب هجران شد بوی خوش وصل آمد
شادیت مبارک باد‌ ای عاشق شیدایی‌