غزل شماره ۴۷۲ حافظ: احمد الله علی معدله السلطان

معنی و تفسیر غزل شماره ۴۷۲ حافظ

اَحمَدُ الله عَلی مَعدِلَهِ السُّلطانی
احمد شیخ اویس حسن ایلخانی

خداوند را به سبب عدالت سلطان احمد بن شیخ اویس بن حسن ایلخانی می‌ستایم.

خان بن خان و شهنشاه شهنشاه نژاد
آن که می‌زیبد اگر جان جهانش خوانی

خان پسر خان و شاهنشاهی از نژاد شاهنشاهان، که اگر او را جان عالم بخوانی، برازنده اوست.

دیده نادیده به اقبال تو ایمان آورد
مرحبا‌ ای به چنین لطف خدا ارزانی

چشمانم پیش از دیدار تو، بخت بلندت را قبول کرد و بدان گروید؛ آفرین بر تو که شایسته و درخور بخشایش خداوند قرار گرفته‌ای.

ماه اگر بی تو برآید به دو نیمش بزنند
دولت احمدی و معجزه سبحانی

اگر ماه بدون اجازه تو در آسمان نمایان شود، دولت و اقبال احمدی و معجزه الهی آن را به دو نیمه تقسیم کنند.

جلوه بخت تو دل می‌برد از شاه و گدا
چشم بد دور که هم جانی و هم جانانی

فروغ اقبال تو با جلوه‌گری خویش شاه و گدا را به سوی خود می‌کشاند، چشم بد از تو دور باد که مانند جان و محبوب عزیز و گرانقدر هستی.

برشکن کاکل ترکانه که در طالع توست
بخشش و کوشش خاقانی و چنگزخانی

موی وسط سر خود را به شیوه ترکان چین‌وشکن بده که سخاوت اوکتای قاآن و پشتکار چنگیز خان را در طالع تو مشاهده می‌کنم.

گر چه دوریم به یاد تو قدح می‌گیریم
بُعد منزل نبود در سفر روحانی

هرچند از تو جدا هستیم، به یاد تو شراب می‌نوشیم. در سیر و سفر روحانی و معنوی دوری راه مفهومی ندارد.

از گل پارسی‌ام غنچه عیشی نشکفت
حبذا دجله بغداد و می‌ ریحانی

درخت گل پارسی برای من غنچه شادی و خوشدلی را شکوفا نساخت؛‌ ای خوشا رود دجله بغداد و شراب ریحانی آنجا.

سر عاشق که نه خاک در معشوق بود
کی خلاصش بود از محنت سرگردانی

اگر سر عاشق بر خاک آستانه معشوق خاکسار نباشد، چه وقت از رنج آوارگی رهایی خواهد یافت؟

ای نسیم سحری خاک در یار بیار
که کند حافظ از او دیده دل نورانی‌