غزل شماره ۳۷۸ حافظ: ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم

معنی و تفسیر غزل شماره ۳۷۸ حافظ

ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم
جامه کس سیه و دلق خود ازرق نکنیم

ما به بدگویی کسی نپرداخته و گرایشی به کار‌های ناروا نداریم. جامه کسی را سیاه و جامه خود را کبود جلوه نمی‌دهیم. سیاه نشانه لباس آلوده به گناه و ازرق رنگ لباس صوفیان بود.

بیت دوم

عیب درویش و توانگر به کم و بیش بد است
کار بد مصلحت آن است که مطلق نکنیم

عیب و ایرادگیری از فقیر به سبب ناداری و از توانگر به سبب دارا بودن کار بدی است و صلاح در آن است که هرگز کار بد و ناروا از ما سر نزند.

رقم مغلطه بر دفتر دانش نزنیم
سر حق بر ورق شعبده ملحق نکنیم

بر دفتر آفرینش خط باطل نمی‌کشیم و راز درست آفریدگار را با برگ‌های شعبده‌بازی و چشم‌بندی نمی‌آمیزیم.

شاه اگر جرعه رندان نه به حرمت نوشد
التفاتش به می‌ صاف مروق نکنیم

اگر پادشاه از شراب ناخالص ارزان قلندران و آزادگان اندکی از روی احترام ننوشد، ما هم به شراب ناب زلال او اعتنایی نمی‌کنیم.

خوش برانیم جهان در نظر راهروان
فکر اسب سیه و زین مغرق نکنیم

راه زندگی دنیوی را به دستور و زیر نظر روندگان طریقت به خوبی و خوشی درمی‌نوردیم و در اندیشه داشتن اسب سیاه راهوار و زین نقره‌کوب نیستیم.

آسمان کشتی ارباب هنر می‌شکند
تکیه آن به که بر این بحر معلق نکنیم

آسمان همچون دریای کبود، کشتی هنرمندان را در هم می‌شکند بهتر آن است که به این دریای واژگون متکی نباشیم.

گر بدی گفت حسودی و رفیقی رنجید
گو تو خوش باش که ما گوش به احمق نکنیم

اگر حسود بدگویی کرد و دوست رنجیده‌خاطر شد، به او بگویید که رنجیده‌خاطر نشود، زیرا ما به گفته اشخاص نادان گوش نمی‌دهیم.

حافظ ار خصم خطا گفت نگیریم بر او
ور به حق گفت جدل با سخن حق نکنیم‌