غزل شماره ۳۷۳ حافظ: خیز تا خرقه صوفی به خرابات بریم

معنی و تفسیر غزل شماره ۳۷۳ حافظ

خیز تا خرقه صوفی به خرابات بریم
شطح و طامات به بازار خرافات بریم‌

ای دل، برخیز تا لباس زاهدانه صوفی را به عشرتکده برده، به خراباتیان بسپاریم و گفتار‌های خودپسندانه و گزافه‌گویی‌های صوفیان را در بازار یاوه‌گویان خرافه‌پرست بازگو کنیم.

 

 

سوی رندان قلندر به ره‌آورد سفر
دلق بسطامی و سجاده طامات بریم

برای عیاران زرنگ فارغ از دنیا، به عنوان سوغاتی و تحفه سفر، لباس بایزید بسطامی و سجاده گزافه‌گویی را هدیه کنیم.

 

 

تا همه خلوتیان جام صبوحی گیرند
چنگ صبحی به در پیر مناجات بریم

برای اینکه همه خلوت‌نشینان منزل پیر و مراد مناجات‌کننده، به شراب صبحگاهی روی آورند، چنگ‌زن بامدادی را به در خانه آن مراد شب زنده‌دار بفرستیم تا همزمان صرف شراب صبوحی، چنگ بنوازد.

 

 

با تو آن عهد که در وادی ایمن بستیم
همچو موسی ارنی گوی به میقات بریم

آن پیمانی را که در صحرای اِیمَن، مانند حضرت موسی با تو بستیم، در حالی‌که به زبان بلند می‌گوییم «خود را به من بنما» تا وعده‌گاه نهایی ادامه می‌دهیم.

 

 

کوس ناموس تو بر کنگره عرش زنیم
علم عشق تو بر بام سماوات بریم

طبل شکوه و عظمت تو را بر فراز بام عرش به صدا درآورده و پرچم عشق تو را برفراز آسمان‌ها برافرازیم.

 

 

خاک کوی تو به صحرای قیامت فردا
همه بر فرق سر از بهر مباهات بریم

خاک اقامتگاه تو را در فردای قیامت، در آن صحرای محشر به عنوان افتخار بر فرق سر خود جای دهیم.

 

 

ور نهد در ره ما خار ملامت زاهد
از گلستانش به زندان مکافات بریم

و اگر در این راهی که در پیش گرفته‌ایم زاهد ما را سرزنش کند، او را از بهشت و جایگاه خیالی‌اش به زندان مجازات بیندازیم.

 

 

شرممان باد ز پشمینه آلوده خویش
گر بدین فضل و هنر نام کرامات بریم

باید از خرقه پشمینه به گناه آلوده خود خجالت بکشیم اگر با این بضاعت کمال و فرهنگ ناچیزمان، مدعی خرق عادات اولیا شویم.

 

 

قدر وقت ار نشناسد دل و کاری نکند
بس خجالت که از این حاصل اوقات بریم

اگر این دل ما به ارزش وقت پی نبرد و کار شایسته‌ای انجام ندهد چه بسیار شرمندگی‌ها که از این نحوه بهره‌برداری اوقات خود خواهیم کشید.

 

 

فتنه می‌بارد از این سقف مقرنس برخیز
تا به میخانه پناه از همه آفات بریم

از سقف بلند مزین به صور هندسی یعنی آسمان بلا می‌بارد، برخیز تا از شر این آسیب‌ها به میکده معرفت پناه ببریم.

 

 

در بیابان فنا گم شدن آخر تا کی
ره بپرسیم مگر پی به مهمات بریم

آخر تا چه وقت در بیابان هوا و هوس سردرگم و معطل بمانیم؟ باید راه را بپرسیم تا شاید به معانی مهم و باارزش و راز آفرینش پی ببریم.

 

 

حافظ آب رخ خود بر در هر سفله مریز
حاجت آن به که بر قاضی حاجات بریم‌