غزل شماره ۲۹۳ حافظ: بامدادان که ز خلوتگه کاخ ابداع

معنی و تفسیر غزل شماره ۲۹۳ حافظ

بامدادان که ز خلوتگه کاخ ابداع
شمع خاور فکند بر همه اطراف شعاع

هنگام صبح که از نهان‌خانه کاخ آفرینش، خورشید پرتوی خود را به هر سو می‌پراکند.

برکشد آینه از جیب افق چرخ و در آن
بنماید رخ گیتی به هزاران انواع

چرخ، از گریبان افق آینه را بیرون کشیده و چهره دنیا را به هزاران گونه نشان می‌دهد.

در زوایای طربخانه جمشید فلک
ارغنون ساز کند زهره به آهنگ سماع

در گوشه عشرتکده خورشید، ستاره سحری زهره به آهنگ رقص، ارغنون می‌نوازد.

چنگ در غلغله آید که کجا شد منکر
جام در قهقهه آید که کجا شد مناع

ساز چنگ، به جوش و خروش درمی‌آید که مخالف نغمه موسیقی کجاست؟ و جام شراب با خنده می‌پرسد که آن کسی که باده‌نوشی را منع می‌کند کیست؟

وضع دوران بنگر ساغر عشرت بر گیر
که به هر حالتی این است بهین اوضاع

اوضاع زمانه را ببین و جام شادی را از دست فرو مگذار که زمانه هرگونه که باشد، بهترین وضع آن این است که غم نخوری و به شادی گرایی.

طره شاهد دنیی همه بند است و فریب
عارفان بر سر این رشته نجویند نزاع

زلف محبوب زیباروی دنیا سراسر دام و مکر و فریب است و عارفان به خاطر آن به جنگ و جدال و ستیزه نمی‌پردازند.

عمر خسرو طلب ار نفع جهان می‌خواهی
که وجودیست عطابخش کریم نفاع

اگر خواستار سود و بهره‌برداری از این دنیا هستی، طول عمر پادشاه را از خدا بخواه که شخصیت بخشنده و بزرگوار او فایده‌رسان است.

مظهر لطف ازل روشنی چشم امل
جامع علم و عمل جان جهان شاه شجاع

آن کسی که جلوه‌گاه لطف خداوندی و نوربخش دیده آرزوهاست و علم و عمل را دارا و به منزله جان در پیکر این جهان است، یعنی شاه شجاع.

حافظ ار باده خوری با صنمی گلرخ خور
که از این به نبود در دو جهان هیچ متاع‌