غزل شماره ۲۳۴ حافظ: چو آفتاب می از مشرق پیاله برآید

معنی و تفسیر غزل شماره ۲۳۴ حافظ

چو آفتاب می‌ از مشرق پیاله برآید
ز باغ عارض ساقی هزار لاله برآید

بدان هنگام که پیاله از شراب لبالب شده و درخشش آفتاب مانند باده نمودار گردد، در باغ چهره ساقی سبب شکفتن لاله شده و از بازتاب آن درخشش بر گونه او گویی هزار لاله سر برآورده است.

نسیم در سر گل بشکند کلاله سنبل
چو از میان چمن بوی آن کلاله برآید

وقتی که بوی زلف پُر چین دلدار در چمن بپیچد، باد صبا کاکل سنبل را بر سر گل سنبل درهم خواهد شکست تا دیگر ادعای عطرافشانی نکند.

حکایت شب هجران نه آن حکایت حالیست
که شمه‌ای ز بیانش به صد رساله برآید

حکایت شب فراق از آن رویداد‌هایی نیست که مختصری از آن را بتوان در صد جزوه گنجانیده و شرح داد.

ز گرد خوان نگون فلک طمع نتوان داشت
که بی ملالت صد غصه یک نواله برآید

از  دور و بر سفره وارونه آسمان، نمی‌توان چنین انتظار داشت که بدون رنج و مشقت صد غصه گلوگیر، یک لقمه روزی، نصیب و بهره ما شود.

به سعی خود نتوان برد پی به گوهر مقصود
خیال باشد کاین کار بی حواله برآید

امکان ندارد که با سعی و کوشش خود به گوهر مقصود دسترسی پیدا شود و این خیال خام است که بدون اراده و مشیت الهی این کار عملی گردد.

گرت چو نوح نبی صبر هست در غم طوفان
بلا بگردد و کام هزارساله برآید

اگر مانند نوح پیامبر در برابر غصه و مشکلات طوفان شکیبا باشی، بلا رفع شده و آرزو‌های هزار ساله برآورده می‌شود.

نسیم زلف تو چون بگذرد به تربت حافظ
ز خاک کالبدش صد هزار لاله برآید

آنگاه که بوی خوش زلف تو بر خاک گور حافظ بوزد، از پیکر خاک شده او صد هزار گل لاله سر بر خواهد کشید.