غزل شماره ۲۳۰ حافظ: اگر به باده مشکین دلم کشد شاید

معنی و تفسیر غزل شماره ۲۳۰ حافظ

اگر به باده مشکین دلم کشد شاید
که بوی خیر ز زهد ریا نمی‌آید

اگر دلم به سوی شراب خوشبو تمایل دارد، شایسته است. چرا که از زهد ریایی و دروغین بوی خیر به مشام نمی‌رسد.

جهانیان همه گر منع من کنند از عشق
من آن کنم که خداوندگار فرماید

اگر تمام مردم دنیا مرا از عشق‌ورزی منع کرده و برحذر دارند، من همان کاری را خواهم کرد که خداوند فرموده است. خداوندگار علاوه بر خداوند به معنای صاحب و مالک نیز هست.

طمع ز فیض کرامت مبر که خلق کریم
گنه ببخشد و بر عاشقان ببخشاید

نومید مباش از اینکه کرم الهی تو را بهره‌مند کند زیرا خُلقِ کریمانه محبوب از گناهان درمی‌گذرد و خطای عاشقان را می‌بخشد.

مقیم حلقه ذکر است دل بدان امید
که حلقه‌ای ز سر زلف یار بگشاید

دلم از آن سبب در انجمن ذکر و اوراد برای دعا کردن جای گرفته که شاید بتواند حلقه‌ای از سر پیچش گیسوی محبوب را باز کند. حلقه گشودن از زلف یار به مجاز یعنی رمزی از رموز خلقت را دریافتن.

تو را که حسن خداداده هست و حجله بخت
چه حاجت است که مشاطه‌ات بیاراید

تویی که زیبایی ذاتی و خوشبختی در کنارت داری، چه نیازی است که آرایشگر به آرایش تو بپردازد؟

چمن خوش است و هوا دلکش است و می‌ بی‌غش
کنون به جز دل خوش هیچ در نمی‌باید

اکنون که باغ و چمن باصفا، آب و هوا دل‌آرا و شراب خالص و ناب است، برای بهره گرفتن، هیچ چیز دیگر غیر از دل خوش لازم نیست.

جمیله‌ایست عروس جهان ولی هش دار
که این مخدره در عقد کس نمی‌آید

دنیا مانند عروس زیبا است، اما مواظب باش و این را بدان که این پرده‌نشین دلربا به عقد همسری کسی درنمی‌آید. یعنی برای وصال زر و زیور دنیا تلاش نکن.

به لابه گفتمش‌ ای ماه‌رخ چه باشد اگر
به یک شکر ز تو دلخسته‌ای بیاساید

به التماس و زاری به او گفتم که‌ ای ماهرو، به تو چه زیانی می‌رسد اگر یک خسته‌دل با یک بوسه شیرین تو آرامش یابد؟

به خنده گفت که حافظ خدای را مپسند
که بوسه تو رخ ماه را بیالاید

(در ادامه بیت قبل) با خنده پاسخ داد که‌ ای حافظ، از برای خاطر خدا راضی مشو که بوسه تو چهره همچون ماه مرا آلوده کند.